Rosiczka okrągłolistna
Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia L.) – gatunek rośliny należący do rodziny rosiczkowatych (Droseraceae).
Spis treści
Morfologia
Roślina wieloletnia, dorastająca do 25 cm wysokości. Liście jej tworzą przyziemną rozetkę, są długoogonkowe, okrągławe, czerwonawe. Z wierzchu i na brzegach mają włoski gruczołowe, które wydzielają lepką ciecz przypominająca rosę (stąd polska nazwa rośliny). Ze środka rozetki wyrasta w jeden lub kilka kwiatostanów groniastych, zwykle jednostronnych, w młodości zgiętych, później prosto wzniesionych. Kwiaty są drobne, niepozorne, o zielonym, 5-działkowym kielichu i białej koronie, złożonej z 5 podłużnych płatków. Pędy kwiatonośne pozbawione są liści. Rosiczka kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiaty są samopylne. Zapylenie odbywa się czasem w zamkniętych kwiatach (klejstogamicznie), bez udziału owadów. Owocem jest jajowata torebka, z licznymi, bardzo drobnymi nasionami.
Rozmieszczenie i ekologia
Rosiczka okrągłolistna występuje w stanie dzikim prawie w całej Europie, w subarktycznej części Azji, w Mandżurii, północnej Japonii, w arktycznej i umiarkowanej części Ameryki Północnej i na Grenlandii. W Polsce jest gatunkiem dość pospolitym, przede wszystkim w regionach obfitujących w torfowiska (obszary pojezierne).
W warunkach naturalnych rosiczka okrągłolistna rośnie na torfowiskach, w borach bagiennych, na wilgotnych wrzosowiska oraz nad brzegami dystroficznych jezior. Rośnie najczęściej na wilgotnych poduchach torfowców i innych mchów, rzadziej na nagim torfie.
Wartość użytkowa
Roślina lecznicza, zawiera glikozydy, cholinę, związki cyjanogenne. Wykazuje działanie przeciwbólowe. Rosiczka okrągłolistna jest rośliną objętą w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
Pomimo że ochronę rosiczek wprowadzono w naszym kraju już 1946 roku liczebność populacji tego gatunku stopniowo się zmniejsza. W skali kraju jest gatunkiem narażonym na wymarcie (Kategoria „VU” na Czerwonej Liście).
Ciekawostki
Ponieważ rosiczki żyją w środowisku ubogim w azot, jego niedostatek w podłożu uzupełniają owadożernością. Wabią swoje ofiary błyszczącymi kroplami słodkiej cieczy, które są wydzielane na czułkach porastających powierzchnię liści. Dzięki zawartości barwników antocyjanowych mają one czerwonawy kolor zwiększający ich atrakcyjność. Ofiara wchodzi na liść i lepka substancja oblepia jej ciało. Podrażnione czułki nachylają się w kierunku ciała owada i powoli unieruchamiają go. Całkowite zamkniecie pułapki trwa około 3 godzin. Wydzielany kwas mrówkowy zaczyna rozpuszczać ciało owada. Uwalniają się dzięki temu cząsteczki białka, które stymulują wydzielanie enzymów proteolitycznych. Miękkie części ciała ofiary zostają strawione, a powstała z nich ciecz – bogata w substancje odżywcze, ulega wchłonięciu przez roślinę. Po strawieniu ofiary liść otwiera się, a pozostałości zwykle są zdmuchiwane przez wiatr. Ponowne otwarcie następuje po 24 godzinach.
Poza rosiczką okrągłolistną w Polsce występują jeszcze dwa inne gatunki, znacznie rzadsze od niej: rosiczka długolistna (Drosera anglica Huds.), o liściach wąskołopatkowatych, i rosiczka pośrednia (Droserra intermedia Hayne), o liściach odwrotnie jajowatych lub łopatkowatych.
Bibliografia
Z. Podbielkowski: Rośliny torfowisk. Warszawa: PZWSz, 1965.
