Giże (gmina Olecko)

Giże
Giże. Zespół dworski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Olecko
Liczba ludności (2010)	214
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Giże
Położenie na mapie Polski Giże
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Giże (niem. Giesen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Olecko. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 214 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bożena Puto.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, na północ od jezior: Dworackiego, Dudeckiego i Zajdy, 11 km na południowy zachód od Olecka, przy szosie do Świętajna. W pobliżu wsi przepływa strumień Ostrówka, dopływ Jeziora Dudeckiego.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1553 roku starosta Krzysztof Glaubitz sprzedał braciom, niejakim Wojtkowi i Stanisławowi z Giż w powiecie ełckim, cztery łany sołeckie za 180 grzywien. W zamian bracia zobowiązali się do założenia wsi czynszowej na 40 łanach na prawie chełmińskim. Osiedleńcy mieli korzystać z 10 lat wolnizny. Giże należały do parafii ewangelickiej w Olecku.

Szkoła we wsi powstała w pierwszej połowie XVIII wieku (około 1737-1740). W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało tu 71 dzieci. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych wiejskich szkół w powiecie oleckim.

W latach powojennych na bazie folwarku utworzono we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne Giże.

Liczba mieszkańców

1857 - 555 osób

1933 - 587 osób

1939 - 524 osoby

Zabytki

• Zespół folwarczny z przełomu XIX i XX wieku: [dwór w Giżach|dwór]], magazyn, kuźnia (obecnie nieużytkowana) i stajnia-chlewnia (obecnie budynek inwentarski)
• Przykłady budownictwa murowanego z drugiej połowy XIX wieku (nr 18) i z początku XX wieku (domy nr 14, 16, 17)
• Cmentarz ewangelicki z XIX wieku, przy skrzyżowaniu
• Cmentarz ewangelicki z XIX wieku, w południowej części wsi
• Cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na zachód od wsi
• Most drogowy nad linią wąskotorową Olecko - Świętajno z 1911 roku, żelbetowy

Bibliografia

1. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. ewidencja zabytków gminy Olecko [data dostępu: 12.11.2013]
4. Gminna ewidencja zabytków gminy Świętajno, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
6. Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]