Kapliczki w Wilczkowie
{{{nazwa}}} | |
typ obiektu: | ... |
lokalizacja: | ... |
właściciel: | ... |
Kaplica jerozolimska w Olsztynie – ...
Spis treści
Położenie
Kaplica usytuowana
...
Opis
Najstarsza warmińska kaplica jerozolimska, wzmiankowana po raz pierwszy w 1565 roku,
znajduje się w centrum Olsztyna, u zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Jagiełły. To jeden z
najcenniejszych, obok zamku i katedry, zachowanych zabytków olsztyńskiej architektury.
Została wybudowana pierwotnie w stylu gotyckim na planie prostokąta przez zarządców
leprozorium św. Jerzego, z dotacji i jałmużny wiernych. Została poświęcona kultowi Męki
Pańskiej, przyniesionemu do Prus z Ziemi Świętej przez Krzyżaków. Kaplica była czynna przede
wszystkim w czasie Wielkiego Postu i Dni Krzyżowych. W 1609 roku odnotowano, że kaplica
posiadała we wnętrzu figury stojące Najświętszej Marii Panny i św. Jana Ewangelisty,
malowidła ścienne i trzy obrazy. Poważny remont kaplica jerozolimska przeszła w 1775 roku.
Wówczas kupiec i radny miejski Piotr Poleski, podjął się jej ratowania, przekazując na to
duże sumy z prywatnej kieszeni. Jednokondygnacyjna budowla po przebudowie otrzymała cechy
stylu późnobarokowego. Kaplica była nakryta dwuspadowym dachem, z barokowymi wolutowymi
szczytami ze ślimacznicami. Od strony zachodniej szczyt frontowy posiada wypukłość
flankowaną dwoma pilastrami, która jest pozostałością po rozebranej drewnianej dzwonnicy. We
wnętrzu kaplica mieści ołtarz, który tworzy krucyfiks z ukrzyżowanym Chrystusem, w
kompozycyjnej asyście dwóch złoczyńców na krzyżach. Grupa Ukrzyżowania jest najwybitniejszym
zabytkiem późnogotyckiej rzeźby sakralnej w Olsztynie. Datowana jest na około 1510 rok,
wykazując cechy warsztatowe związane z kręgiem królewieckim. W kaplicy znajduje się ponadto
drewniany chór. Z początku XVII wieku pochodzi obraz Chrystus pod Krzyżem ze Św. Marią
Magdaleną. Na ścianach kaplicy zawieszone są XVIII-wieczne obrazy: Matki Bożej z
Dzieciątkiem i Matki Bożej Bolesnej. Przy kaplicy gromadziły się w XIX i XX wieku warmińskie
pielgrzymki wyruszające do okolicznych sanktuariów lub na odpusty kościelne. Współcześnie
kaplica jerozolimska podlega parafii konkatedralnej św. Jakuba i przeznaczona jest na
duszpasterstwo głuchoniemych. Od 1963 roku odbywają się w niej w każdą niedzielę o godzinie
10.00 Msze św. dla osób niesłyszących.
...
Zdjęcia
...
Bibliografia
Boetticher Adolf, Der Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, Heft 4: Das Ermland,
Königsberg 1894. Dittrich Franz, Böttichers Inventarisation der Bau- und Kunstdenkmäler Ermlands,
„Zeitschrift für die Geschichte und Alterumskunde Ermlands”, Bd. 11, 1897, s. 269; In der Jerusalemskapelle zu Allenstein, „Ermländisches Kirchenblatt”, 1939, nr 14 z 2 IV. Madej Henryk, Kaplica jerozolimska, „Studia Warmińskie”, t. 11, 1974. Matern Georg, Jerusalem und Labyrinthe in Preussen, „Zeitschrift für die Geschichte und
Alterumskunde Ermlands”, Bd. 16, 1907. Kopiczko Andrzej, Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525-1772, Olsztyn
1993. Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym
uwzględnieniem kapliczek, w druku. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach pruskich i Warmji z 85 ilustracjami
w tekście,Lwów-Warszawa 1923. Piskorska Józefa, Motywy pasyjne w sztuce sakralnej Warmii i Mazur, [w:] Kult Męki Pańskiej.
Historia i teraźniejszość, red. H.D. Wojtyska, Olsztyn 2001. Rzempołuch Andrzej, Architektura i urbanistyka Olsztyna 1353-1953. Od założenia miasta po
odbudowę ze zniszczeń wojennych, Olsztyn 2005. Ulbrich Anton, Geschichte der Bildhauerkunst in Ostpreußen vom Ausgang des 16. bis in die 2.
Hälfte des 19. Jahrhunderts, Bd. 1-2, Königsberg i. Pr. 1926-29..
...