Kirkut żydowski w Zalewie
Kirkut żydowski w Zalewie – kirkut żydowski w Zalewie, datowany na 1829 r., powiat iławski, gmina Zalewo.
Spis treści
Położenie
Kirkut żydowski w Zalewie znajduje się przy ul. Sienkiewicza, nad rzeką Trumpiną, w niewielkiej odległości od centrum miasta.
Opis
Kirkut został założony przez kupca Josifa Saula Rosenbacha, który w 1829 r. za 15 talarów zakupił od mistrza kowalskiego Polenkowskiego działkę. Parcela liczyła 6 morgów magdeburskich powierzchni (około 0,15 ha) i była zlokalizowana przy drodze biegnącej do Pasłęka. Grób założyciela kirkutu znajduje się do dziś, na samym jego początku, przy charakterystycznym drzewie. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1860 r., zaś ostatni znany pochówek odbył się pod koniec lat 30. XX w.
W okresie hitlerowskim kirkut został zniszczony i aż do końca lat 90. XX w. był zarośnięty, nieoznakowany i stopniowo ulegał dewastacji. Dopiero w pierwszych latach XXI w. Stowarzyszenie Społeczne "Nasza Więź" przedstawiło projekt mający na celu ratowanie kirkutu. W 2004 r. przyznano stowarzyszeniu dotację na odnowienie kirkutu. W wyniku prowadzonych prac, jego teren został oczyszczony i ogrodzony. Zamieszczono również tablicę informacyjną. Na kirkucie zlokalizowano 44 mogiły. Przeważająca część otoczona jest obramówkami, przy niektórych nadal stoją macewy. Macewy wykonane z piaskowca mają typowe dla drugiej połowy XIX w. zdobienia oraz inskrypcje, większość w języku hebrajskim, niektóre hebrajskim i niemieckim. Ciekawe są także znajdujące się na nagrobkach daty śmierci, podane w kalendarzu żydowskim (jak wierzono od stworzenia świata) i ogólnie przyjętym kalendarzu chrześcijańskim, np. na grobie Louisa Hirschfelda widnieje rok 5628, czyli rok 1868.
Cmentarz wyznaniowy w Zalewie należy do lepiej zachowanych tego typu obiektów na obszarze dawnych Prus Wschodnich. Kirkut został wpisany do rejestru zabytków.
Galeria zdjęć
Bibliografia
A. Mrozek, Zabytkowe obiekty kształtowanej zieleni, [w:] Dziedzictwo kulturowe Warmii – Mazur – Powiśla. Stan zachowania, potencjały i problemy, red. J. Wysocki, Olsztyn 2006.
