Nerecznica grzebieniasta

Nerecznica grzebieniasta
Dryopteris cristata
(L.) A. Gray
Nerecznica grzebieniasta. C.A.M. Lindman, Bilder ur Nordens Flora. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	paprocie
Rząd	paprotkowce
Rodzina	nerecznicowate
Rodzaj	nerecznica
Gatunek	nerecznica grzebieniasta
Synonimy
Aspidium cristatum Sw.

Nerecznica grzebieniasta (Dryopteris cristata (L.) A. Gray) – gatunek paproci należący do rodziny nerecznicowatych (Dryopteridaceae).

Morfologia

Wieloletnia paproć o grubym, płożącym się, skąpo skrętolegle ulistnionym kłączu. Liście nieliczne, podwójnie pierzaste, podłużnie lancetowate, nieznacznie zwężone u nasady i wyraźnie na szczycie. Odcinki 1 rzędu w liczbie 10-20, trójkątne lub lancetowate, pierzastosieczne, o szerokiej nasadzie, na bardzo krótkich ogonkach, dolne naprzeciwległe. Odcinki 2 rzędu szerokoowalne, w górze zaokrąglone, o brzegu pojedynczo i podwójnie ostro ząbkowanym. Unerwienie pierzaste, na końcach dychotomiczne, o zakończeniach maczugowato zgrubiałych, wnikających do ząbków, lecz nie dochodzących do brzegu. Ogonek liściowy kruchy, słomkowożółty lub jasnozielony, z rzadkimi, występującymi głównie u nasady brunatnymi, lancetowatymi łuskami oraz z 5 kolistymi wiązkami przewodzącymi.

Liście płonne wyraźnie różniące się od zarodnionośnych, długości do 30 cm, na krótszych ogonkach, o blaszce zielonej, połyskującej, odcinkach ułożonych w pojedynczej warstwie, wyrastające na zewnątrz rozetki, często się pokładają. Liście zarodnionośne wyrastają pionowo w środkowej części rozetki, długości do 80 cm, żółtozielone, na dłuższych ogonkach, o odcinkach pierwszego rzędu ustawionych pod katem i skośnie do osadki. Kupki zarodni duże, po dojrzeniu łączą się ze sobą. Zawijka nerkowata, naga, całobrzega, przyrośnięta w środkowej części, trwała. Zarodniki dojrzewają od lipca do września.

Rozmieszczenie i ekologia

Występuje w Europie i Ameryce Północnej. Przez Polskę przebiega południowa granica jego zwartego zasięgu; na obszarze nizin i pasma wyżyn występuje dość pospolicie. Oprócz tego występuje na kilku oderwanych, reliktowych stanowiskach w Karpatach.

W województwie warmińsko-mazurskim gatunek ten występuje m.in. w obszarze Natura 2000 Kaszuny.

Rośnie w wilgotnych lasach bagiennych, olsach, łozowiskach, na torfowiskach niskich i śródleśnych łąkach. Jest to gatunek charakterystyczny klasy Alnetea glutinosae.

Wartość użytkowa

Roślina umieszczona na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski" w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V).

Ciekawostki

Gatunek ten często bywa mylony z nerecznicą krótkoostną (Dryopteris carthusiana) i wietlicą samiczą (Athyrium filix-femina). Z nerecznicą krótkoostną tworzy mieszańca D. x uliginosa (A. Br. ex Droll) Druce.

Bibliografia

Wójciak Hanna, Porosty, mszaki, paprotniki, Warszawa 2003. Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Mirek Zbigniew, Zarzycki Kazimierz, Wojewoda Władysław, Szelag Zbigniew (red.), Red lists of plants and fungi in Poland, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2006. pl.wikipedia.org, nerecznica grzebieniasta [28.06.2014]