Ogrodzieniec

Ogrodzieniec
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Kisielice
Liczba ludności (2010)	338
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Ogrodzieniec
Położenie na mapie Polski Ogrodzieniec
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ogrodzieniec (niem. Neudeck) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Kisielice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 338 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Angelika Budzińska.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 16 km na zachód od Iławy i 4 km na wschód od Kisielic; przebiega przez nią droga krajowa nr 16.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona w 1320 r. przez zasadźcę o imieniu Albrecht, który otrzymał dodatkowo w dziedziczne posiadanie karczmę. W 1374 roku Ogrodzieniec występował pod nazwą Nydek. W 1414 r., w czasie wojen polsko-krzyżackich, wieś została doszczętnie zniszczona. Jeszcze w 1543 roku była zamieszkana przez zaledwie dwóch gospodarzy. Rozwój wsi nastąpił w okresie przyłączenia jej do klucza dóbr ziemskich rodziny von Polenz. W Ogrodzieńcu oraz Limży większą część dzieciństwa spędził Paul von Hindenburg – przyszły feldmarszałek i prezydent Rzeszy Niemieckiej. Założycielem rodowej siedziby w majątku był pułkownik Otto Friedrich von Hindenburg. Po jego śmierci w 1722 roku Limża i Ogrodzieniec stały się własnością sióstr pułkownika – Zofii i Barbary. Po ich śmierci dobra odziedziczył wnuk Barbary – Otto Gottfried von Beckenendorf. Zgodnie z wolą Otto Friedricha von Hindenburga spadkobierca dziedziczył również nazwisko oraz herb rodowy.

W 1789 roku Ogrodzieniec był wsią szlachecką z folwarkiem składającą się z 24 domów. W latach 1801–1802 Otto Gottfried wybudował w Ogrodzieńcu dwór, który dziesięć lat później przebudował na pałac. Po jego śmierci w 1827 roku spadkobiercą dóbr Otto Gottfrieda został Otto Ludwig, który następnie cały majątek przepisał na syna Alberta. Jednym z trzech braci Alberta, którzy zostali przeznaczeni do kariery wojskowej, był Robert – ojciec Paula von Hindenburga. Ciało Roberta po jego śmierci w 1902 roku pochowano na rodzinnym cmentarzu w Ogrodzieńcu.

W 1830 roku Albert von Beckenendorf und von Hindenburg poślubił Linę von Polenz – dziedziczkę Łęgowa. Małżeństwo doczekało się dwójki dzieci – Gunthera oraz Liny. Po śmierci Alberta i jego żony Gunther otrzymał Łęgowo, a Lina odziedziczyła Ogrodzieniec. Młoda dziedziczka poślubiła brata Paula von Hindenburga – Otto Ludwiga. Otto Ludwig zmarł w 1908 roku. Do 1927 roku majątek należał do wdowy Liny. W tym roku za sprawą Elarda von Oldenburga z okazji urodzin feldmarszałka i prezydenta Rzeszy zainicjowano wielką zbiórkę narodową, która odbyła się przy udziale Towarzystwa Weteranów Wojennych. Uzyskane tym sposobem pieniądze miały umożliwić odkupienie Ogrodzieńca. Hindenburg już w 1928 roku wybudował nowy pałac w stylu neobarokowym. Stał się on siedzibą feldmarszałka do jego śmierci w 1934 roku. Ogrodzieniec odziedziczył wówczas jego syn i zarazem ostatni właściciel dóbr – generał-leutnant Oskar von Beckenendorf und von Hindenburg.

Pałac pod koniec II wojny światowej został splądrowany i podpalony przez czerwonoarmistów. Po zakończeniu wojny budowla była stopniowo rozbierana.

Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych na przestrzeni lat:

• 1817 – 233 osoby, 22 domy
• 1831 – 294 osoby, 22 domy
• 1864 – 303 osoby, 18 domów
• 1871 – 265 osób, 17 domów
• 1885 – 217 osób, 17 domów
• 1895 – 190 osób, 13 domów
• 1905 – 180 osób, 12 domów

Zabytki

• pozostałości zespołu pałacowego: fragmenty fundamentów i murów, resztki bramy wjazdowej

Bibliografia

Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Kisielice na lata 2007-2013, Kisielice styczeń 2007, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Plan odnowy miejscowości Ogrodzieniec, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]