Ławki (gmina Wilczęta)

Ławki
Ruiny kościoła w Ławkach
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Wilczęta
Liczba ludności (2010)	225
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Ławki
Położenie na mapie Polski Ławki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ławki (niem. Lauck) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Wilczęta. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 225 mieszkańców (łącznie z Chmielówką i Sośnicą).

Położenie

Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 5 km na północ od Wilcząt.

Dzieje miejscowości

Ławki były dawną pruską osadę, lokowaną następnie przez przybyłych na ten teren niemieckich osadników. Nazwa wsi ma staropurskie korzenie, a na przestrzeni stuleci ulegała przeobrażeniom: Lauck, Lauckis, Laucke. Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1289 roku. Pierwszy przywilej lokacyjny Ławek zaginął. Kolejny dokument został wystawiony w roku 1376. W latach 1402-1408 Ławki obejmowały obszar 54 łanów. We wsi działała w tym czasie karczma. 26 lutego 1527 roku miejscowość została zapisana na prawie lennym Piotrowi zu Dohna. W zapisie pojawiła się także wzmianka dotycząca miejscowego kościoła. W 1578 roku w Ławkach mieszkało 12 chłopów, karczmarz, kowal, krawiec, zagrodnik i pasterz. Folwark szlachecki obejmował 19 łanów ziemi.

Kościół w Ławkach został wybudowany w połowie XIV wieku w stylu gotyckim. Od czasów Reformacji podlegał kościołom w Nowicy i Wilczętach. W kolejnych latach, aż do 1945 roku świątynia była filią kościoła w Starym Siedlisku. W północnej części nawy kościoła znajdowała się krypta, w której chowano członków rodu Dohnów. Ozdobą świątyni był barokowy ołtarz z 1686 roku wykonany w Królewcu. Po prawej stronie ołtarza znajdowała się tablica z nazwiskami poległych w czasie I wojny światowej. Ostatnim pastorem w Ławkach przed 1945 rokiem był Alfred Hübner. W czasie działań wojennych na przełomie 1944/1945 roku świątynia uległa częściowemu zniszczeniu. Część wyposażenia została wywieziona do Niemiec, los pozostałych okrywa mgła tajemnicy. Ruiny kościoła istnieją do dziś. Obecni mieszkańcy ustawili przed nimi symboliczną małą kapliczkę, w której odbywają się nabożeństwa. W przyszłości planują odbudowę kościoła.

Pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej

Na początku XVIII wieku w Ławkach wybudowany został pałac Dohnów. Barokową budowlę wzniósł Christoph Friedrich zu Dohna. W połowie XIX wieku dobudowana została mała wieża. Pałac przebudowano w roku 1896. Po 1878 roku Dohnowie przenieśli się do Markowa. Początkowo dobra były dzierżawione, a ostatecznie doszło do ich sprzedaży. Pałac zaczął popadać w tym czasie w ruinę. W latach 30. XX wieku został rozebrany. Meble, archiwum i bibliotekę przeniesiono do Markowa. W dawnym założeniu parkowym zlokalizowana była oranżeria, bażantarnia oraz amfiteatr, którego ślady zachowały się do czasów obecnych. Budynek zarządu majątku, wybudowany w XVIII wieku został zaadoptowany na szkołę. Po zakończeniu II wojny światowej do 1979 roku w budynku mieściła się polska szkoła. Na początku XX stulecia założono we wsi placówkę pocztową. W Ławkach działała również mleczarnia należąca do Alwina Drößlera. W 1875 roku miejscowość była zamieszkana przez 480 osób. W 1925 roku wieś składała się z 25 budynków mieszkalnych i liczyła 352 mieszkańców. Wśród nich 341 było ewangelikami, a 11 katolikami. W tym czasie w Ławkach działał sklep kolonialny oraz karczma. W 1939 roku miejscowość liczyła 402 mieszkańców. Po zakończeniu wojny pierwsi polscy mieszkańcy byli głównie przesiedleńcami z południowo–wschodniej Polski. Pierwszym sołtysem wsi był Jan Jacek.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Przemienienia Pańskiego w Wilczętach.

Zabytki

• Dawna plebania z drugiej połowy XVIII wieku - obecnie własność prywatna
• Dawny cmentarz wiejski - zaniedbany i zdewastowany
• Granitowy pomnik ku czci poległych w okresie I wojny światowej - zrekonstruowany współcześnie
• XVIII-wieczny budynek dawnego zarządu majątku, a następnie niemieckiej i polskiej szkoły - obecnie zaadoptowany na mieszkania prywatne

Bibliografia

1. Plan odnowy miejscowości Ławki [data dostępu: 5.05.2014]
2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wilczęta [data dostępu: 5.05.2014]
3. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.05.2014]
4. Lech Słodownik, Ławki [data dostępu: 5.05.2014]

Zobacz też

• Ławki (gm. Ryn)