Babięta

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 11:19, 14 cze 2016 autorstwa Konrad (dyskusja | edycje)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Babięta

Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat mrągowski
Gmina Piecki
Sołectwo Babięta
Liczba ludności (2012) 177 osób
Strefa numeracyjna (+48) 89
Tablice rejestracyjne NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Babięta
Babięta
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Babięta
Babięta
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Babięta (niem. Babenten, Babienten) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, powiat mrągowski, gmina Piecki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś liczy 177 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Monika Czajko[1]

Elektrownia w Babiętach. Fot. Mieczysław Kalski.

Położenie

Wieś leży nad rzeką Babięcką Strugą, na szlaku kajakowym rzeki Krutyni, przy drodze 58 na trasie SzczytnoMrągowo.

Dzieje miejscowości

Wieś lokowana została nad rzeką Babięta, która stanowiła granicę pomiędzy komturstwem elbląskim a komturstwem bałgijskim oraz między wójtostwem szczycieńskim a szestneńskim. Nazwa wsi jest pochodzenia staropruskiego. Powstała od nazw pobliskich jezior: Babięty Wielkie i Babięty Małe. Jeziora te dawniej nosiły nazwy: Bawand (1283 r.), Babant (1388 r.), Babat (1388 r.). Etymologicznie nazwa Babięta wywodzi się najprawdopodobniej od słowa "baba" w znaczeniu "wiedźma, czarownica". Gustaw Leyding uważa, że słowo to zostało zapożyczone z języka słowiańskiego (polskiego). W miejscu obecnej wsi w XV w. mieściła się osada hutnicza, która początkowo podlegała wójtom krzyżackim, a później starostom książęcym z Szestna. Kuźnica hutnicza dzierżawiona była przez mistrzów kowalskich, którzy otrzymali prawo do rybołówstwa i piwowarstwa (na własną potrzebę) oraz do bezpłatnego wyrębu drzewa. Ostatni z przywilejów był szczególnie ważny, gdyż umożliwiał wytwarzanie węgla drzewnego. Do celów wytwórczych korzystano także z rudy darniowej, pozyskiwanej w ramach szarwarku przez ludność z okolicznych wsi. Wschodnia część wsi, która podlegała pod wójtostwo z siedzibą w Szestnie, została założona w 1570 r. Zachodnia część wsi, będąca pod władzą wójtostwa (późniejszego starostwa) w Szczytnie, powstała w połowie XVII w. W czasie wojny polsko–szwedzkiej (1655–1660) kuźnica uległa zniszczeniu. Odbudowana, funkcjonowała jeszcze do 1727 r. W kuźnicy zajmowano się głównie produkcją kowadeł, lemieszy i innych wyrobów żelaznych, które w większości przeznaczone były na potrzeby rolnicze. Wiadomo, że w XIX w. po hucie pozostała jedynie szlaka, którą przewieziono do Katowic w celu wykorzystania do wydobywania żelaza. We wschodniej części wsi w 1785 r. było 6 dymów i młyn, a w zachodniej 13 dymów. Młyn książęcy wymagał uiszczania rocznej opłaty dzierżawnej, która w 1651 r. wynosiła trzy łaszty żyta i sześć tuczników. Przy młynie znajdował się także tartak. Młyn i tartak funkcjonowały do 1930 r. Zachodni i wschodni obszar wsi połączony został w 1816 r. W tym samym roku wieś włączono do powiatu mrągowskiego.

Gospodarka

We wsi znajduje się lądowisko dla małych samolotów (mazuryairfields.pl) i sklep spożywczy. Działa tutaj także gospodarstwo agroturystyczne oraz stanica wodna PTTK.

Kultura

We wsi działa świetlica, organizowane są również festyny i pikniki.

Zabytki

We wsi znajduje się młyn wodny z początku XX w. – obecnie mieści się tu mała elektrownia wodna.

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, s. 487
Moje Mazury [02.06.2014]
Wrota Warmii i Mazur [26.06.2014]

Przypisy