Bełcząc: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Bełcząc | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Bełcząca | |dopełniacz wsi = Bełcząca | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Pomnik upamiętniający zdobycie dział rosyjskich przez żołnierzy niemieckich trakcie walk w 1914 roku.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Pomnik upamiętniający zdobycie dział rosyjskich przez żołnierzy niemieckich trakcie walk w 1914 roku [http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [17.07.2014] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| − | |powiat = | + | |powiat = piski |
|gmina = Biała Piska | |gmina = Biała Piska | ||
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Bełcząc''' (niem. ''Belzonnen'', od 1938 r. ''Grossdorf'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], w [[Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)|gminie Biała Piska]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 161 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Grzegorz Dobrzycki]]<ref>[http://bialapiska.eu/ Strona Gminy Biała Piska] [20.09.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | W latach | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest około 2 km na południowy wschód od [[Biała Piska|Białej Piskiej]]. | ||
| + | We wsi rozpoczyna swój bieg strumyk [[Strumyk Bełcząc|Bełcząc]], prawy dopływ strumyka [[Strumyk Białka|Białki]]. Około 1,8 km na północny wschód od wsi leży [[Góra Brogowa Góra |Brogowa Góra]] (182 m n.p.m.), około 1,2 km na wschód od wsi leży pagórek [[ Pagórek Lisia Górka|Lisia Górka]], natomiast około 1,5 km na południowy wschód od wsi leży [[Góra Ostra Góra|Ostra Góra]] (203 m n.p.m.). | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś została założona w 1428 roku na 48 łanach na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Zasadźcą i sołtysem został Włościbor (Właścibór), który otrzymał 6 łanów, zaś karczmarzami byli Piotr Jątek (1428), Tomasz (1476), Wicuś (1526). Wieś powstała w tym samym czasie, co [[Biała]] i [[Kumielsk]], lecz w przeciwieństwie do nich nie została wyznaczona na siedzibę parafii. Po upływie okresu [[Wolnizna |wolnizny]] chłopi byli zobowiązani do opłacania czynszu. W przypadku wsi Bełcząc wynosił on 15 skojców, dwie kury i osiem jaj z każdego łana. W 1540 roku wieś obejmowała 46 łanów, zamieszkana była przez 27 rodzin chłopskich i 4 zagrodników. Początkowo miała nazywać się ''Grosdorf'', lecz później przyjęła nazwę od strumyka: ''Beltzuntzken'', ''Beltzuntz'', ''Beltzuntze'', ''Beltzuntzen''. Miejscowość poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy, która dotarła tu w sierpniu 1710 roku; zmarło wówczas 95 mieszkańców. W 1880 roku w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” wieś występuje jako „Belczące, Beczuńcze, niem. Belczonszen” <ref> ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. I, Warszawa 1880, s. 126 [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/126 ]</ref>. |
| − | |||
| − | + | W sierpniu 1914 roku w okolicy wsi toczyły się walki niemiecko–rosyjskie. Na wiejskim cmentarzu pochowano wówczas kilkunastu poległych żołnierzy armii rosyjskiej; groby nie zachowały się. | |
| + | [[File: Kwatera żołnierzy rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej. Stan obecny.jpg|thumb|right|290px|Kwatera żołnierzy rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej. Stan obecny [http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [17.07.2014]]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Szkoła we wsi powstała w 1819 roku. W 1935 roku zatrudnionych było w niej dwóch nauczycieli, uczęszczało zaś 103 dzieci. | Szkoła we wsi powstała w 1819 roku. W 1935 roku zatrudnionych było w niej dwóch nauczycieli, uczęszczało zaś 103 dzieci. | ||
| − | |||
| − | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | |
| − | |||
| − | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | |
| − | + | *1864 r. – 217 osób | |
| − | + | *1867 r. – 240 osób | |
| − | + | *1933 r. – 326 osób | |
| + | |||
| + | *1939 r. – 319 osób | ||
| − | + | == Ludzie związani z miejscowością == | |
| − | *[[Jan Maksymilian Kucharski]] – urodził się w Bełczącu, współpracownik [[lkwim: Gustaw Leyding |Gustawa Leydinga jr.]], sekretarz [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]] | + | *[[Jan Maksymilian Kucharski]] – urodził się w Bełczącu, współpracownik [[lkwim: Gustaw Leyding |Gustawa Leydinga jr.]], sekretarz [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]], autor powieści z życia Mazurów pt.: „Głos krwi i ziemi” (Łomża 1938) |
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | * | + | *pomnik wystawiony na pamiątkę zdobycia w dniu 8 sierpnia 1914 r. przez wojska niemieckie dział rosyjskich; na zachód od wsi |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki, rodzinny, z XIX wieku |
| − | + | *budynek szkoły z początku XX wieku | |
| − | * | ||
| − | |||
| − | + | ==Turystyka== | |
| − | * | + | *szlak rowerowy o łącznej długości 22,7 km, przebieg trasy: Biała Piska – Bełcząc – [[Kowalewo]] – [[Mikuty]] – [[Kumielsk]] – [[Szkody]] |
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | ||
| − | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51-57. |
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157. |
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | #''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | ||
| − | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, | + | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49-69. |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
| − | #''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. I, Warszawa 1880 http://dir.icm.edu.pl/ | + | #''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. I, Warszawa 1880 [http://dir.icm.edu.pl/ Słownik geograficzny] [09.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [09.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [09.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.bialapiska.pl/ Strona gminy Biała Piska] [09.09.2013] |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | |||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 12:37, 17 lip 2014
| Bełcząc | |
| | |
![Pomnik upamiętniający zdobycie dział rosyjskich przez żołnierzy niemieckich trakcie walk w 1914 roku Olsztyńska Strona Rowerowa [17.07.2014]](/index.php/Plik:Pomnik_upami%C4%99tniaj%C4%85cy_zdobycie_dzia%C5%82_rosyjskich_przez_%C5%BCo%C5%82nierzy_niemieckich_trakcie_walk_w_1914_roku.jpg) Pomnik upamiętniający zdobycie dział rosyjskich przez żołnierzy niemieckich trakcie walk w 1914 roku Olsztyńska Strona Rowerowa [17.07.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Biała Piska |
| Liczba ludności (2010) | 161 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-230 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Bełcząc | |
| Położenie na mapie Polski  Bełcząc | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Bełcząc (niem. Belzonnen, od 1938 r. Grossdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 161 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Grzegorz Dobrzycki[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest około 2 km na południowy wschód od Białej Piskiej.
We wsi rozpoczyna swój bieg strumyk Bełcząc, prawy dopływ strumyka Białki. Około 1,8 km na północny wschód od wsi leży Brogowa Góra (182 m n.p.m.), około 1,2 km na wschód od wsi leży pagórek Lisia Górka, natomiast około 1,5 km na południowy wschód od wsi leży Ostra Góra (203 m n.p.m.).
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1428 roku na 48 łanach na prawie chełmińskim. Zasadźcą i sołtysem został Włościbor (Właścibór), który otrzymał 6 łanów, zaś karczmarzami byli Piotr Jątek (1428), Tomasz (1476), Wicuś (1526). Wieś powstała w tym samym czasie, co Biała i Kumielsk, lecz w przeciwieństwie do nich nie została wyznaczona na siedzibę parafii. Po upływie okresu wolnizny chłopi byli zobowiązani do opłacania czynszu. W przypadku wsi Bełcząc wynosił on 15 skojców, dwie kury i osiem jaj z każdego łana. W 1540 roku wieś obejmowała 46 łanów, zamieszkana była przez 27 rodzin chłopskich i 4 zagrodników. Początkowo miała nazywać się Grosdorf, lecz później przyjęła nazwę od strumyka: Beltzuntzken, Beltzuntz, Beltzuntze, Beltzuntzen. Miejscowość poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy, która dotarła tu w sierpniu 1710 roku; zmarło wówczas 95 mieszkańców. W 1880 roku w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” wieś występuje jako „Belczące, Beczuńcze, niem. Belczonszen” [2].
W sierpniu 1914 roku w okolicy wsi toczyły się walki niemiecko–rosyjskie. Na wiejskim cmentarzu pochowano wówczas kilkunastu poległych żołnierzy armii rosyjskiej; groby nie zachowały się.
Kwatera żołnierzy rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej. Stan obecny Olsztyńska Strona Rowerowa [17.07.2014]
Szkoła we wsi powstała w 1819 roku. W 1935 roku zatrudnionych było w niej dwóch nauczycieli, uczęszczało zaś 103 dzieci.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1864 r. – 217 osób
- 1867 r. – 240 osób
- 1933 r. – 326 osób
- 1939 r. – 319 osób
Ludzie związani z miejscowością
- Jan Maksymilian Kucharski – urodził się w Bełczącu, współpracownik Gustawa Leydinga jr., sekretarz Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, autor powieści z życia Mazurów pt.: „Głos krwi i ziemi” (Łomża 1938)
Zabytki
- pomnik wystawiony na pamiątkę zdobycia w dniu 8 sierpnia 1914 r. przez wojska niemieckie dział rosyjskich; na zachód od wsi
- cmentarz ewangelicki, rodzinny, z XIX wieku
- budynek szkoły z początku XX wieku
Turystyka
- szlak rowerowy o łącznej długości 22,7 km, przebieg trasy: Biała Piska – Bełcząc – Kowalewo – Mikuty – Kumielsk – Szkody
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51-57.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49-69.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, Warszawa 1880 Słownik geograficzny [09.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [09.09.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [09.09.2013]
- Strona gminy Biała Piska [09.09.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Biała Piska [20.09.2013]
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, Warszawa 1880, s. 126 [1]
