Cmentarz mennonicki w Stalewie

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Cmentarz mennonicki w Stalewie

typ obiektu: cmentarz mennonicki
datacja: XIX w.
powiat: elbląski
gmina: Markusy
miejscowość: Stalewo

Cmentarz mennonicki w Stalewie – założony został w okresie budowy kościoła w latach 1707-1709.

Cmentarz mennonicki w Stalewie. © Stanisław Kuprjaniuk
Cmentarz mennonicki w Stalewie. © Stanisław Kuprjaniuk

Położenie

Stalewo (niem Stalle) - wieś w gminie Markusy, w powiecie elbląskim.

Opis

Cmentarz mennonicki w Stalewie założony został w okresie budowy kościoła w latach 1707-1709. Powstała wówczas nekropolia znajdowała się w centrum dzisiejszej wsi, przy drodze, na terenie nieco podwyższonym. Powierzchnia cmentarza była niewielka i swoim kształtem przypominała trapez. Ze względu, że istniejący kościół o konstrukcji szachulcowej zajmował znaczną jego część nie było mowy o podziale na kwatery i na wytyczeniu alei. Całość terenu była otoczona drzewami rosnącymi głównie na obrzeżach. Występowały one w formie otwartej od góry tumby ze sztucznego kamienia. Z tyłu za rozebranym w latach 1971-1972 kościołem znajdowało się metalowe ogrodzenie, w którym zachowała się jedna piaskowcowa stela. To typowy przykład sztuki nagrobkowej u mennonitów, czego dowodem jest największa ich koncentracja na cmentarzu w Stogach Malborskich. Na cmentarzu w Stalewie zachował się także nagrobek w formie kolumny, którego fragmenty znajdują się w południowej jego części. Na cmentarzu znajdowała się także pewna liczba żeliwnych krzyży nagrobnych, po których pozostały jedynie niewielkie fragmenty. Obecny widok cmentarza jest przygnębiający z racji, że cały teren jest zaniedbany, porośnięty dziko rosnącą roślinnością, zaś nagrobki porozbijane i niekompletne.

Ciekawostki

Ołtarz z rozebranego kościoła został przeniesiony do kościoła św. Mikołaja w Elblągu. Znajduje się on po lewej stronie kościoła. Pomiędzy kolumnami ołtarza umieszczono obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Bibliografia

Kizik Edmund, Mennonici w Gdańsku, Elblągu i na Żuławach Wiślanych w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku. Studium z dziejów małej społeczności wyznaniowej, Gdańsk 1994.