Henrykowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
(→Ciekawostki) |
||
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Henrykowo | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Henrykowa |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = henrykowok.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Henrykowo | + | |opis zdjęcia = Henrykowo. Kościół.<br>Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = lidzbarski | |powiat = lidzbarski | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Henrykowo ''' (niem. ''Heinrikau'') – | + | ''' Henrykowo ''' (niem. ''Heinrikau'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]], w [[Orneta (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orneta]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. Wieś w 2010 roku liczyła 415 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Emil Rońda]]<ref>[http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta] [08.07.2014]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Ornecka|Równinie Orneckiej]], 6,5 km na północ od [[Orneta|Ornety]] i 8 km na południe od [[Pieniężno|Pieniężna]], w pobliżu granicy z [[Powiat braniewski|powiatem braniewskim]], na wschód od linii kolejowej na odcinku Orneta – Pieniężno; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 507. | |
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa | ||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś po raz pierwszy jest wzmiankowana w źródłach z roku 1312. Przywilej lokacyjny otrzymała prawdopodobnie niedługo później, ale dokładna data nie jest znana. | + | Wieś po raz pierwszy jest wzmiankowana w źródłach z roku 1312. Przywilej lokacyjny otrzymała prawdopodobnie niedługo później, ale dokładna data nie jest znana. Miejscowość obejmowała w tym czasie aż 113 łanów położonych na starych pruskich polach osadniczych zwanych ''Rudicus'', ''Glebisken'' i ''Comainen''; sześć łanów przeznaczono dla kościoła, a aż jedenaście dla zasadźcy. Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od sołtysa Henryka, wymienianego w dokumencie z 1312 roku. Wkrótce potem Henryk sprzedał sołectwo, a kapituła zmniejszyła obszar wsi, obniżyła czynsz. Nowy sołtys otrzymał zgodę na założenie karczmy i młyna. 28 października 1326 roku wystawiono nowy przywilej lokacyjny. W tym samym roku wybudowano we wsi kościół, ale brak jest wiadomości na temat szkoły parafialnej; być może dokumenty spłonęły w pożarze plebanii w 1784 roku. W 1430 roku gmina kupiła od kapituły pobliski młyn, ale po stu latach ponownie znajdował się on w rękach kapituły, która raz jeszcze go sprzedała w 1547 roku. W połowie XVII wieku [[Wieś czynszowa| wieś czynszowa]] Henrykowo obejmowała 107 łanów; gospodarowało tu wówczas 27 chłopów, trzech sołtysów oraz karczmarz i młynarz. W 1783 roku była to [[Wieś królewska| wieś królewska]]. |
| − | Przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 86 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 45 w handlu i komunikacji. | + | Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z [[Rolnik |rolnictwa]] i leśnictwa, 86 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 45 w handlu i komunikacji. |
| − | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach: |
| − | 1783 | + | *1783 – 69 gospodarstw |
| − | 1820 | + | *1820 – 465 osób, 61 gospodarstw |
| − | 1857 | + | *1857 – 720 osób |
| − | 1905 | + | *1905 – 857 osób |
| − | 1933 | + | *1933 – 806 osób |
| − | 1939 | + | *1939 – 800 osób |
| − | <br | + | |
| + | == Religia == | ||
| + | Miejscowy [[lkwim:Kościół pw. św. Katarzyny w Henrykowie|kościół]] jest siedzibą [[Parafia pw. św. Katarzyny w Henrykowie| parafii rzymskokatolickiej]]. Wieś znajduje się także na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Pieniężnie |parafii greckokatolickiej w Pieniężnie]]. | ||
| + | <br> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *kościół pw. św. Katarzyny w Henrykowie |
| − | * | + | *przykłady budownictwa, tzw. domy warmińskie (m.in. domy nr 33, 43, 44, 51, 55) |
| − | * | + | *drewniane stodoły w zagrodach nr: 5, 8, 17, 27, 47, 55, 84 |
| − | * | + | *zespół stacji kolejowej |
| − | * | + | *zespół budynków szkolnych |
| − | * | + | *zespół siedmiu kapliczek |
| − | <br/> | + | |
| + | ==Turystyka== | ||
| + | Przez wieś przebiega [[Szlak Kopernikowski: Majątek Kumiany – Frombork |Szlak Kopernikowski]] prowadzący od Majątku [[Kumiany]] do [[Frombork |Fromborka]]. | ||
| + | <br> | ||
| + | ==Ciekawostki== | ||
| + | *We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"]. | ||
| + | *Na jednym ze skrzyżowań w pobliżu wsi w czasie II wojny światowej rozmieszczono gniazdo karabinu maszynowego. Wedle miejscowej legendy w tym miejscu straszyły później duchy poległych żołnierzy. Mieszkańcy często omijali to miejsce idąc innymi ścieżkami.<ref>http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=21&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=ab9ca04e44c82a39096882a17144438b</ref> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]<br/> | |
| − | <br/> | + | [http://www.wikipedia.pl/ Wikipedia] [08.07.2014]<br/> |
| + | http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta] [08.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 83: | Linia 89: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat lidzbarski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Orneta (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 13:34, 4 sty 2017
| Henrykowo | |
| | |
 Henrykowo. Kościół.
Źródło: archipelag.ceik.eu | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | lidzbarski |
| Gmina | Orneta |
| Liczba ludności (2010) | 415 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Henrykowo | |
| Położenie na mapie Polski  Henrykowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Henrykowo (niem. Heinrikau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Orneta. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 415 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Emil Rońda[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Orneckiej, 6,5 km na północ od Ornety i 8 km na południe od Pieniężna, w pobliżu granicy z powiatem braniewskim, na wschód od linii kolejowej na odcinku Orneta – Pieniężno; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 507.
Dzieje miejscowości
Wieś po raz pierwszy jest wzmiankowana w źródłach z roku 1312. Przywilej lokacyjny otrzymała prawdopodobnie niedługo później, ale dokładna data nie jest znana. Miejscowość obejmowała w tym czasie aż 113 łanów położonych na starych pruskich polach osadniczych zwanych Rudicus, Glebisken i Comainen; sześć łanów przeznaczono dla kościoła, a aż jedenaście dla zasadźcy. Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od sołtysa Henryka, wymienianego w dokumencie z 1312 roku. Wkrótce potem Henryk sprzedał sołectwo, a kapituła zmniejszyła obszar wsi, obniżyła czynsz. Nowy sołtys otrzymał zgodę na założenie karczmy i młyna. 28 października 1326 roku wystawiono nowy przywilej lokacyjny. W tym samym roku wybudowano we wsi kościół, ale brak jest wiadomości na temat szkoły parafialnej; być może dokumenty spłonęły w pożarze plebanii w 1784 roku. W 1430 roku gmina kupiła od kapituły pobliski młyn, ale po stu latach ponownie znajdował się on w rękach kapituły, która raz jeszcze go sprzedała w 1547 roku. W połowie XVII wieku wieś czynszowa Henrykowo obejmowała 107 łanów; gospodarowało tu wówczas 27 chłopów, trzech sołtysów oraz karczmarz i młynarz. W 1783 roku była to wieś królewska.
Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 86 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 45 w handlu i komunikacji.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1783 – 69 gospodarstw
- 1820 – 465 osób, 61 gospodarstw
- 1857 – 720 osób
- 1905 – 857 osób
- 1933 – 806 osób
- 1939 – 800 osób
Religia
Miejscowy kościół jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej. Wieś znajduje się także na terenie parafii greckokatolickiej w Pieniężnie.
Zabytki
- kościół pw. św. Katarzyny w Henrykowie
- przykłady budownictwa, tzw. domy warmińskie (m.in. domy nr 33, 43, 44, 51, 55)
- drewniane stodoły w zagrodach nr: 5, 8, 17, 27, 47, 55, 84
- zespół stacji kolejowej
- zespół budynków szkolnych
- zespół siedmiu kapliczek
Turystyka
Przez wieś przebiega Szlak Kopernikowski prowadzący od Majątku Kumiany do Fromborka.
Ciekawostki
- We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
- Na jednym ze skrzyżowań w pobliżu wsi w czasie II wojny światowej rozmieszczono gniazdo karabinu maszynowego. Wedle miejscowej legendy w tym miejscu straszyły później duchy poległych żołnierzy. Mieszkańcy często omijali to miejsce idąc innymi ścieżkami.[2]
Bibliografia
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Wikipedia [08.07.2014]
http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta] [08.07.2014]
Przypisy
