Jan Radomski

Jan Radomski
Data i miejsce śmierci	1572 r. Nidzica

Jan Radomski (zm. ok. 1572 r. w Nidzicy) – pastor, korektor, tłumacz.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Jan Radomski zdobył dobre wykształcenie, ale nie wiadomo dokładnie, gdzie miało to miejsce. W 1561 r. nazwał siebie członkiem Uniwersytetu Królewieckiego. To mogłoby sugerować, że studia odbył na Albertynie, jednak w metryce uczelni brak jest jego wpisu. Nie ulega wątpliwości, że zdobył wykształcenie filologiczne i teologiczne. Książę Albrecht, w okresie kiedy Radomski był proboszczem w Łynie (pod koniec lat 50. XVI wieku), poznał go i odkrył jako wybitnego filologa i osobę doskonale znającą język polski, niemiecki i łaciński.

Praca

Albrecht Hohenzollern, wiosną 1560 r., powierzył Radomskiemu przekład niemieckich pism religijnych na język polski, ponadto korekty polskich tekstów w drukarni Jana Daubmanna. Za tę pracę wyznaczył Radomskiemu uposażenie w wysokości 40 grzywien rocznie, wypłacanych każdorazowo na Zielone Święta. Radomski został następcą pełniącego uprzednio te obowiązki Eustachego Trepki, zmarłego w październiku 1558 r. Pierwszym przekładem Radomskiego była, ukończona pod koniec 1560 r., wydana u Daubmanna 25 marca 1561 r. "Confessio Augustana, czyli wyznanie wiary niektórych książąt i miast niemieckich". W tym samym czasie, próbując opublikować swą pracę w Królewcu u Daubmanna, inny tłumacz, Marcin Kwiatkowski przetłumaczył na język polski konfesję augsburską. Środowisko uniwersyteckie ostro skrytykowało przekład Kwiatkowskiego, zarzucając jego pracy błędy teologiczne. Rywalizacja pomiędzy oboma tłumaczami luterańskiego wyznania wiary była odzwierciedleniem konfliktów wynikających z walki o rynek wydawniczy. Albrecht podjął decyzję korzystną dla Radomskiego, bowiem zabronił druku i rozpowszechniania przekładu Kwiatkowskiego w Prusach Książęcych. Jan Radomski dokonał tłumaczenia konfesji augsburskiej, opierając się o jej wydanie z roku 1531.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

W latach 60. XVI w. Radomski utrzymywał bliskie kontakty z Hieronimem Maleckim. Wspólnie z nim przystąpił do opracowania wielkiego słownika łacińsko-niemiecko-polskiego. Wobec rozpowszechniania się języka polskiego, używanego coraz częściej w literaturze, potrzeba opublikowania takiego słownika stawała się konieczna. Słownik miał być rozprowadzany na terenie całej Rzeczypospolitej. W pracy słownika ubiegł ich Jan Mączyński. W 1562 r. Radomski został diakonem w Nidzicy. Proboszczem był tam wówczas Jan Grik. Po śmierci Grika, Radomski został proboszczem w Nidzicy. Obowiązki duszpasterskie w tak dużej parafii ograniczały jego możliwości pracy nad tłumaczeniami. Nie mógł już być korektorem u Daubmanna.

Na polecenie Hohenzollerna, Radomski podjął się przekładu dzieła Filipa Melanchtona "Examentheologicum, czyli słuchanie, albo doświadczenie w nauce 3 słowa Bożego tych, którzy bywają na urząd kaznodziejski wezwani". Radomski, wspólnie z Maleckim, na życzenie Albrechta, pracował nad polskim przekładem przeróbki "Repetitio Corporis Doctrinae Ecclesiasticae", dokonanej przez Chemnitza i Morlina, zaaprobowanej przez synod w Królewcu w 1576 r. Ukazała się ona drukiem w Królewcu pod tytułem "Repetitio Corporis Doctrinae Ecclesiasticae, albo powtórzenie summy z gruntownego zamknięcia prawej, pospolitej, chrześcijańskiej kościelnej nauki". Praca została opublikowana na początku 1569 r. Latem 1569 r. biskup sambijski Joachim Morlin zaproponował Radomskiemu przełożenie na język polski "Postylii" domowej Marcina Lutra. Nidzicki pastor przyjął tę propozycję. Wywiązał się z obietnicy i dokończył przekładu. Jednak nie było to dzieło udane. Pełne było germanizmów, błędów ortograficznych i gramatycznych. Przyczyną był fakt, iż w tym czasie kiedy Radomski pracował nad przekładem, w południowych rejonach Prus Książęcych, jak również w Nidzicy, wybuchła epidemia, w wyniku której on sam zachorował. Przed publikacją trzeba było dokonać wielu poprawek. Jednak Radomski nie zdążył.

Ciekawostki

O rodzinnym życiu Radomskiego niewiele wiadomo. Jego żona prawdopodobnie pochodziła z okolic Nidzicy, jej rodzina także mieszkała w tamtych stronach. Brat Radomskiego zmarł w czasie panującej epidemii. Syn Jana, Jakub Radomski, w latach 1594-1600 pełnił funkcję pastora w polsko-ewangelickim kościele św. Ducha w Elblągu.

Bibliografia

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.

Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.