Jan Szadowski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Krzysztofk (dyskusja | edycje) |
|||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|opis grafiki = | |opis grafiki = | ||
|podpis = | |podpis = | ||
| − | |data urodzenia = 12 | + | |data urodzenia = 12 V 1834 r. |
|miejsce urodzenia = Sztum | |miejsce urodzenia = Sztum | ||
|imię przy narodzeniu = | |imię przy narodzeniu = | ||
| − | |data śmierci = 10 | + | |data śmierci = 10 VIII 1914 r. |
|miejsce śmierci = Królewiec | |miejsce śmierci = Królewiec | ||
|przyczyna śmierci = | |przyczyna śmierci = | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | '''Jan Szadowski''' (ur. 12 | + | '''Jan Szadowski''' (ur. 12 V 1834 r. w Sztumie, zm. 10 VIII 1914 r. w Królewcu) – działacz religijno-społeczny, obrońca mowy polskiej. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| − | Jan Szadowski naukę rozpoczął w domu. Początkowych lekcji polskiego pisania i czytania | + | Jan Szadowski naukę rozpoczął w domu. Początkowych lekcji polskiego, pisania i czytania, religii i nabożnych pieśni udzielała mu matka. Do I Komunii świętej przystąpił w wieku 13 lat. W [[Braniewo|Braniewie]] w 1854 r. ukończył Katolickie Seminarium Nauczycielskie. Wydano mu bardzo pozytywną opinię: "Wobec przełożonych zachowywał się zawsze z szacunkiem i skromnie; z kolegami żył w zgodzie, swój czas spędzał pracowicie, na lekcjach uważał, obowiązkowe ćwiczenia oddawał punktualnie". |
| − | + | Zachowały się oceny z przedmiotów: "Zachowanie - całkiem dobry, religia z historią biblijną - całkiem dobry, gra na organach -dobry, śpiew - dobry, harmonia - dobry, wiolonczela - dobry, chór - dobry". | |
| − | Zachowały się oceny z przedmiotów: | + | Katolickie Gimnazjum i Liceum Hosianum ukończył w Braniewie. Wyniki egzaminów w liceum miał przeciętne. |
| − | |||
| − | Katolickie Gimnazjum ukończył w Braniewie | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Praca === | === Praca === | ||
| − | Początkowo Szadowski pracował w szkole w [[Widryny|Widrynach]], następnie został rektorem pięciooddziałowej Szkoły Miejskiej w [[Olsztyn|Olsztynie]]. Drogę kapłańską obrał | + | Początkowo Szadowski pracował w szkole w [[Widryny|Widrynach]], następnie został rektorem pięciooddziałowej Szkoły Miejskiej w [[Olsztyn|Olsztynie]]. Drogę kapłańską obrał w wieku 30 lat. W 1864 r. został księdzem. Później był wikarym w [[Barczewko|Barczewku]], [[Brąswałd|Brąswałdzie]] i [[Barczewo|Barczewie]]. W 1867 r. powierzono mu obowiązki prefekta w konwikcie Katolickiego Gimnazjum w [[Braniewo|Braniewie]]. |
| − | + | W czasie wojny francusko-pruskiej wysłano go wraz z innymi pięcioma księżmi na front, gdzie pełnił funkcję kapelana w Dywizji Gwardii Landwery. W 1872 r. objął stanowisko kuratora w [[Wielbark|Wielbarku]] - katolickiej parafii w diasporze mazurskiej. Wybudował kościół w [[Opaleniec|Opaleńcu]] i [[Wielbark|Wielbarku]]. Pełniąc funkcję proboszcza w [[Barczewko|Barczewku]], w latach 1887-1889, rozbudował kościół i zbudował kaplicę w [[Tuławki|Tuławkach]]. Nominacje na proboszcza w parafii królewieckiej otrzymał w 1890 r., kiedy miał 66 lat. | |
| − | W czasie wojny francusko-pruskiej wysłano go wraz z innymi pięcioma księżmi na front, | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | ||
| − | Pracując | + | Pracując w [[Barczewko|Barczewku]], zachęcał parafian do korzystania z polskiego śpiewnika. Wygłaszał polskie mowy żałobne na pogrzebach polskich księży. Dla polskich dzieci w kaplicy w [[Tuławki|Tuławkach]] wznowił śpiew polski. Wprowadził tam różaniec odmawiany w języku polskim na przemian z niemieckim. |
| − | + | Od 1891 r. Szadowski pełnił funkcję proboszcza w Królewcu. Na walnym zebraniu polsko-katolickim w Gdańsku w 1891 r., gdzie domagano się nauki religii w języku polskim, wygłosił dłuższe przemówienie na temat Towarzystwa św. Bonifacego i św. Wojciecha. Istotna jest jego wypowiedź: "(…) pomiędzy rodakami nie mogę uczuć inaczej objawiać, jak w mowie ojczystej". Szadowski, chociaż w codziennym życiu w [[Królewiec|Królewcu]] rozmawiał, modlił i spowiadał głównie po niemiecku, to dość często w swojej działalności duszpasterskiej posługiwał się także językiem polskim. W 1897 r. przypadła 900. rocznica śmierci św. Wojciecha, patrona Polski i diecezji warmińskiej. Największą rolę w tych uroczystościach odegrał Szadowski, wówczas był wicedziekanem sambijskim. Wspólnie z ewangelikami rozpoczął odnawę pamiątkowego krzyża i budowę wokół niego żelaznego ogrodzenia. Podjął się budowy kościoła pw. św. Wojciecha w [[Królewiec|Królewcu]] oraz kaplicy św. Wojciecha w [[Rybaki|Rybakach]]. | |
| − | Od 1891 | + | W rocznicę śmierci św. Wojciecha Szadowski zorganizował misje prowadzone przez franciszkanów z Fuldy. Dla ich upamiętnienia poświęcił ufundowaną przez siebie figurę NMP Niepokalanej Poczętej. W postumencie figury umieścił ziemię pobraną z Tękit oraz szklaną puszkę z tekstem Bogurodzicy. |
| − | |||
| − | W rocznicę śmierci | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | Polski kapłan Szadowski położył w czasie swojej ćwierćwiecznej służby dla niemieckiego [[Królewiec|Królewca]] niemałe zasługi. Budował kościoły i kaplice, gorliwie pełnił codzienne obowiązki duszpasterskie. Dbał o katolików niemieckich, ale nie zapominał też o mniejszości polskiej. W jubileuszu przypadającym na kilka miesięcy przed zgonem uczestniczyli przedstawiciele wszystkich wyznań, jak również przedstawiciele władz administracyjnych i samorządowych. Gdy Rosji wypowiedziała wojnę II Rzesza, naród niemiecki przyjął | + | Polski kapłan Szadowski położył w czasie swojej ćwierćwiecznej służby dla niemieckiego [[Królewiec|Królewca]] niemałe zasługi. Budował kościoły i kaplice, gorliwie pełnił codzienne obowiązki duszpasterskie. Dbał o katolików niemieckich, ale nie zapominał też o mniejszości polskiej. W jubileuszu przypadającym na kilka miesięcy przed zgonem uczestniczyli przedstawiciele wszystkich wyznań, jak również przedstawiciele władz administracyjnych i samorządowych. Gdy Rosji wypowiedziała wojnę II Rzesza, naród niemiecki przyjął ją z euforią, nie inaczej było w [[Królewiec|Królewcu]]. Jedynie Szadowski oburzony w kazaniu gromił mieszkańców [[Królewiec|Królewca]] za to, że się cieszą z rozpoczętej wojny. |
| − | + | "W godzinie kazania, 10 sierpnia 1914 r., prosił o odmawianie na głos ostatnich modlitw w języku serca, w języku polskim" - wspominał po latach jego wikary, ks. Wojciech Mondry. | |
| − | W godzinie kazania 10 sierpnia 1914 | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Wersja z 00:18, 29 mar 2014
| Jan Szadowski | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 12 V 1834 r. Sztum |
| Data i miejsce śmierci | 10 VIII 1914 r. Królewiec |
Jan Szadowski (ur. 12 V 1834 r. w Sztumie, zm. 10 VIII 1914 r. w Królewcu) – działacz religijno-społeczny, obrońca mowy polskiej.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Jan Szadowski naukę rozpoczął w domu. Początkowych lekcji polskiego, pisania i czytania, religii i nabożnych pieśni udzielała mu matka. Do I Komunii świętej przystąpił w wieku 13 lat. W Braniewie w 1854 r. ukończył Katolickie Seminarium Nauczycielskie. Wydano mu bardzo pozytywną opinię: "Wobec przełożonych zachowywał się zawsze z szacunkiem i skromnie; z kolegami żył w zgodzie, swój czas spędzał pracowicie, na lekcjach uważał, obowiązkowe ćwiczenia oddawał punktualnie".
Zachowały się oceny z przedmiotów: "Zachowanie - całkiem dobry, religia z historią biblijną - całkiem dobry, gra na organach -dobry, śpiew - dobry, harmonia - dobry, wiolonczela - dobry, chór - dobry".
Katolickie Gimnazjum i Liceum Hosianum ukończył w Braniewie. Wyniki egzaminów w liceum miał przeciętne.
Praca
Początkowo Szadowski pracował w szkole w Widrynach, następnie został rektorem pięciooddziałowej Szkoły Miejskiej w Olsztynie. Drogę kapłańską obrał w wieku 30 lat. W 1864 r. został księdzem. Później był wikarym w Barczewku, Brąswałdzie i Barczewie. W 1867 r. powierzono mu obowiązki prefekta w konwikcie Katolickiego Gimnazjum w Braniewie.
W czasie wojny francusko-pruskiej wysłano go wraz z innymi pięcioma księżmi na front, gdzie pełnił funkcję kapelana w Dywizji Gwardii Landwery. W 1872 r. objął stanowisko kuratora w Wielbarku - katolickiej parafii w diasporze mazurskiej. Wybudował kościół w Opaleńcu i Wielbarku. Pełniąc funkcję proboszcza w Barczewku, w latach 1887-1889, rozbudował kościół i zbudował kaplicę w Tuławkach. Nominacje na proboszcza w parafii królewieckiej otrzymał w 1890 r., kiedy miał 66 lat.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Pracując w Barczewku, zachęcał parafian do korzystania z polskiego śpiewnika. Wygłaszał polskie mowy żałobne na pogrzebach polskich księży. Dla polskich dzieci w kaplicy w Tuławkach wznowił śpiew polski. Wprowadził tam różaniec odmawiany w języku polskim na przemian z niemieckim.
Od 1891 r. Szadowski pełnił funkcję proboszcza w Królewcu. Na walnym zebraniu polsko-katolickim w Gdańsku w 1891 r., gdzie domagano się nauki religii w języku polskim, wygłosił dłuższe przemówienie na temat Towarzystwa św. Bonifacego i św. Wojciecha. Istotna jest jego wypowiedź: "(…) pomiędzy rodakami nie mogę uczuć inaczej objawiać, jak w mowie ojczystej". Szadowski, chociaż w codziennym życiu w Królewcu rozmawiał, modlił i spowiadał głównie po niemiecku, to dość często w swojej działalności duszpasterskiej posługiwał się także językiem polskim. W 1897 r. przypadła 900. rocznica śmierci św. Wojciecha, patrona Polski i diecezji warmińskiej. Największą rolę w tych uroczystościach odegrał Szadowski, wówczas był wicedziekanem sambijskim. Wspólnie z ewangelikami rozpoczął odnawę pamiątkowego krzyża i budowę wokół niego żelaznego ogrodzenia. Podjął się budowy kościoła pw. św. Wojciecha w Królewcu oraz kaplicy św. Wojciecha w Rybakach.
W rocznicę śmierci św. Wojciecha Szadowski zorganizował misje prowadzone przez franciszkanów z Fuldy. Dla ich upamiętnienia poświęcił ufundowaną przez siebie figurę NMP Niepokalanej Poczętej. W postumencie figury umieścił ziemię pobraną z Tękit oraz szklaną puszkę z tekstem Bogurodzicy.
Ciekawostki
Polski kapłan Szadowski położył w czasie swojej ćwierćwiecznej służby dla niemieckiego Królewca niemałe zasługi. Budował kościoły i kaplice, gorliwie pełnił codzienne obowiązki duszpasterskie. Dbał o katolików niemieckich, ale nie zapominał też o mniejszości polskiej. W jubileuszu przypadającym na kilka miesięcy przed zgonem uczestniczyli przedstawiciele wszystkich wyznań, jak również przedstawiciele władz administracyjnych i samorządowych. Gdy Rosji wypowiedziała wojnę II Rzesza, naród niemiecki przyjął ją z euforią, nie inaczej było w Królewcu. Jedynie Szadowski oburzony w kazaniu gromił mieszkańców Królewca za to, że się cieszą z rozpoczętej wojny.
"W godzinie kazania, 10 sierpnia 1914 r., prosił o odmawianie na głos ostatnich modlitw w języku serca, w języku polskim" - wspominał po latach jego wikary, ks. Wojciech Mondry.
Bibliografia
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Olsztyn 1353–2003, red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński, Olsztyn 2003.
Wakar Andrzej, Olsztyn, dzieje miasta, Olsztyn 1997.
Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
