Jan Zbąski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Krzysztofk (dyskusja | edycje) |
|||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|pseudonim = | |pseudonim = | ||
|grafika = Jan Zbąski.jpg | |grafika = Jan Zbąski.jpg | ||
| − | |opis grafiki = Jan Stanisław Zbąski, biskup warmiński | + | |opis grafiki = Jan Stanisław Zbąski, biskup warmiński [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jan_Stanis%C5%82aw_Zb%C4%85ski.jpg] |
|podpis = | |podpis = | ||
| − | |data urodzenia = 1639 | + | |data urodzenia = 1639 r. |
|miejsce urodzenia = Smardzewice | |miejsce urodzenia = Smardzewice | ||
|imię przy narodzeniu = | |imię przy narodzeniu = | ||
| − | |data śmierci = 21 | + | |data śmierci = 21 V 1697 r. |
|miejsce śmierci = Lidzbark Warmiński | |miejsce śmierci = Lidzbark Warmiński | ||
|przyczyna śmierci = | |przyczyna śmierci = | ||
|miejsce spoczynku = Frombork | |miejsce spoczynku = Frombork | ||
| − | | | + | |urząd = Biskup warmiński |
|odznaczenia = | |odznaczenia = | ||
|commons = | |commons = | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | '''Jan Stanisław Zbąski''' (ur. w 1639 | + | '''Jan Stanisław Zbąski''' (ur. w 1639 r. w Smardzewicach, zm. 21 V 1697 r. w [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]]) – biskup warmiński. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| − | Jan Zbąski pochodził z zamożnej kalwińskiej rodziny szlacheckiej | + | Jan Zbąski pochodził z zamożnej kalwińskiej rodziny szlacheckiej herbu Nałęcz. Był synem Stanisława ze Zbąszyna i Heleny Konstancji (z domu Przyjemska). |
| − | + | Do szkoły uczęszczał w Lublinie. Była to szkoła jezuicka. Tam też przeszedł na katolicyzm, święcenia kapłańskie przyjął w 1663 r. | |
| − | Do szkoły uczęszczał w Lublinie. Była to szkoła jezuicka. Tam | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność === | === Działalność === | ||
| − | Po przyjęciu święceń został sekretarzem królewskim i otrzymał szereg beneficjów. Był kanonikiem gnieźnieńskim, warszawskim, krakowskim, proboszczem miechowskim, archidiakonatem gnieźnieńskim, dziekanem łowickim. Otrzymał też opactwo sulejowskie. Dodatkowo pełnił urząd marszałka Trybunału Koronnego w Piotrkowie i Lublinie | + | Po przyjęciu święceń został sekretarzem królewskim i otrzymał szereg beneficjów. Był kanonikiem gnieźnieńskim, warszawskim, krakowskim, proboszczem miechowskim, archidiakonatem gnieźnieńskim, dziekanem łowickim. Otrzymał też opactwo sulejowskie. Dodatkowo pełnił urząd marszałka Trybunału Koronnego w Piotrkowie i Lublinie (1672 r.). |
| − | + | W latach 1673-1687 udawał się jako poseł do Rzymu i Republiki Weneckiej. Był doradcą króla Jana III Sobieskiego. Towarzyszył mu w wyprawach wojennych organizowanych przeciwko Turkom i Tatarom. od 1687 r. sprawował urząd kanclerza królowej Marii Kazimiery. | |
| − | + | Następnie, w 1676 r., objął urząd biskupa przemyskiego - 11 października 1677 r. otrzymał prowizję papieską. Ufundował klasztor braci św. Jana Bożego. Sprowadził do Warszawy teatynów. W 1687 r. został desygnowany przez króla na biskupstwo warmińskie. Gdy papież Innocenty XI przyznał mu tytuł kanonika warmińskiego, poza przewidzianym ustawami gremium kapituły, ta zaprotestowała w Rzymie i dopiero po zapewnieniach ze strony króla, papieża i samego zainteresowanego, że będzie on respektował jej ustawy, wybrała go kanonikiem, a 3 września 1688 r. biskupem warmińskim. Papież wybór zatwierdził 6 grudnia 1688 r. | |
| − | + | Jan Zbąski rozpoczął rządy na [[Warmia|Warmii]] dopiero w połowie maja 1689 r. Włączył się jednocześnie w życie polityczne [[Prusy Królewskie|Prus Królewskich]]. Przewodniczył obradom sejmiku w [[Malbork|Malborku]] - stany przyznały mu indygenat pruski. Zbąski rozpoczął ożywioną akcję polegającą na obsadzaniu różnych stanowisk w biskupstwie ludźmi sprowadzonymi z Kowry. Samodzielnie wyznaczał kontrybucję na rzecz Polski, obciążając nią głównie chłopów, a tym samym oszczędzając szlachtę. Był to człowiek porywczy, nieznający języka niemieckiego. Na tym tle zrodził się konflikt miedzy biskupem a kapitułą, między innymi w związku z obsadzeniem stanowiska generalnego wikariusza oraz sposobu lustracji dóbr kapitulnych w komornictwie olsztyńskim. W 1651 r. została złożona przez kapitułę skarga na Zbąskiego do papieża, co było przyczyną długiego procesu w kurii rzymskiej. | |
| − | Następnie | ||
| − | |||
| − | Zbąski rozpoczął rządy na [[Warmia|Warmii]] dopiero w połowie maja 1689 | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | Zbąski jako biskup i senator otaczał się przepychem. W [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] rozpoczął budowę barokowego pałacu | + | Jan Zbąski jako biskup i senator otaczał się przepychem. W [[Lidzbark Warmiński|Lidzbarku Warmińskim]] rozpoczął budowę barokowego pałacu. Zbąski był człowiekiem wykształconym i oczytanym, dobrym mówcą i kaznodzieją. W 1693 r. konsekrował w [[Święta Lipka|Świętej Lipce]] kościół barokowy. Zostało to upamiętnione specjalną tablicą na filarze nawy północnej kościoła. Został pochowany w katedrze fromborskiej i tam znajduje się barokowa płyta nagrobna Zbąskiego. |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Wersja z 00:30, 29 mar 2014
| Jan Stanisław Zbąski | |
| | |
![Jan Stanisław Zbąski, biskup warmiński [1]](/index.php/Plik:Jan_Zb%C4%85ski.jpg) Jan Stanisław Zbąski, biskup warmiński [2]
| |
| Data i miejsce urodzenia | 1639 r. Smardzewice |
| Data i miejsce śmierci | 21 V 1697 r. Lidzbark Warmiński |
| Miejsce spoczynku | Frombork |
Jan Stanisław Zbąski (ur. w 1639 r. w Smardzewicach, zm. 21 V 1697 r. w Lidzbarku Warmińskim) – biskup warmiński.
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Jan Zbąski pochodził z zamożnej kalwińskiej rodziny szlacheckiej herbu Nałęcz. Był synem Stanisława ze Zbąszyna i Heleny Konstancji (z domu Przyjemska).
Do szkoły uczęszczał w Lublinie. Była to szkoła jezuicka. Tam też przeszedł na katolicyzm, święcenia kapłańskie przyjął w 1663 r.
Działalność
Po przyjęciu święceń został sekretarzem królewskim i otrzymał szereg beneficjów. Był kanonikiem gnieźnieńskim, warszawskim, krakowskim, proboszczem miechowskim, archidiakonatem gnieźnieńskim, dziekanem łowickim. Otrzymał też opactwo sulejowskie. Dodatkowo pełnił urząd marszałka Trybunału Koronnego w Piotrkowie i Lublinie (1672 r.).
W latach 1673-1687 udawał się jako poseł do Rzymu i Republiki Weneckiej. Był doradcą króla Jana III Sobieskiego. Towarzyszył mu w wyprawach wojennych organizowanych przeciwko Turkom i Tatarom. od 1687 r. sprawował urząd kanclerza królowej Marii Kazimiery.
Następnie, w 1676 r., objął urząd biskupa przemyskiego - 11 października 1677 r. otrzymał prowizję papieską. Ufundował klasztor braci św. Jana Bożego. Sprowadził do Warszawy teatynów. W 1687 r. został desygnowany przez króla na biskupstwo warmińskie. Gdy papież Innocenty XI przyznał mu tytuł kanonika warmińskiego, poza przewidzianym ustawami gremium kapituły, ta zaprotestowała w Rzymie i dopiero po zapewnieniach ze strony króla, papieża i samego zainteresowanego, że będzie on respektował jej ustawy, wybrała go kanonikiem, a 3 września 1688 r. biskupem warmińskim. Papież wybór zatwierdził 6 grudnia 1688 r.
Jan Zbąski rozpoczął rządy na Warmii dopiero w połowie maja 1689 r. Włączył się jednocześnie w życie polityczne Prus Królewskich. Przewodniczył obradom sejmiku w Malborku - stany przyznały mu indygenat pruski. Zbąski rozpoczął ożywioną akcję polegającą na obsadzaniu różnych stanowisk w biskupstwie ludźmi sprowadzonymi z Kowry. Samodzielnie wyznaczał kontrybucję na rzecz Polski, obciążając nią głównie chłopów, a tym samym oszczędzając szlachtę. Był to człowiek porywczy, nieznający języka niemieckiego. Na tym tle zrodził się konflikt miedzy biskupem a kapitułą, między innymi w związku z obsadzeniem stanowiska generalnego wikariusza oraz sposobu lustracji dóbr kapitulnych w komornictwie olsztyńskim. W 1651 r. została złożona przez kapitułę skarga na Zbąskiego do papieża, co było przyczyną długiego procesu w kurii rzymskiej.
Ciekawostki
Jan Zbąski jako biskup i senator otaczał się przepychem. W Lidzbarku Warmińskim rozpoczął budowę barokowego pałacu. Zbąski był człowiekiem wykształconym i oczytanym, dobrym mówcą i kaznodzieją. W 1693 r. konsekrował w Świętej Lipce kościół barokowy. Zostało to upamiętnione specjalną tablicą na filarze nawy północnej kościoła. Został pochowany w katedrze fromborskiej i tam znajduje się barokowa płyta nagrobna Zbąskiego.
Bibliografia
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych I Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.
![[2]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jan_Stanis%C5%82aw_Zb%C4%85ski.jpg){kind=link}