Kaliszki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zobacz też) |
|||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|zdjęcie = Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej.jpg | |zdjęcie = Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej.jpg | ||
|opis zdjęcia = Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej | |opis zdjęcia = Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej | ||
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| − | |powiat = | + | |powiat = piski |
| − | |gmina = | + | |gmina = Biała Piska |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>''' Kaliszki''' (niem. ''Kalischken'', od 1938 r. ''Flockau'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, w [[ | + | <big>''' Kaliszki''' (niem. ''Kalischken'', od 1938 r. ''Flockau'') – [[Wieś sołecka|wieś sołecka]] w Polsce, w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], w [[Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)|gminie Biała Piska]]. |
| − | W latach 1975-1998 miejscowość [[ | + | W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Pierwsze wzmianki o Kaliszkach pochodzą z 1424 roku, kiedy to wymieniane były one jako wieś licząca 60 łanów, obsadzona przez niejakiego Paszka (być może chodzi o właściciela Mikut i Kowalewa, Paszka Przyborowskiego). W 1447 roku wieś należała do Jana Flotau; przywilej lokacyjny mówił o 70 łanach na [[ | + | Pierwsze wzmianki o Kaliszkach pochodzą z 1424 roku, kiedy to wymieniane były one jako wieś licząca 60 łanów, obsadzona przez niejakiego Paszka (być może chodzi o właściciela Mikut i Kowalewa, Paszka Przyborowskiego). W 1447 roku wieś należała do Jana Flotau; przywilej lokacyjny mówił o 70 łanach na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Nieco później Jan zakupił kolejne 15 łanów, które następnie (1471) odsprzedał Mikołajowi Cwalinie na dobra Cwaliny; prawdopodobnie wszedł on również w posiadanie [[Mikuty|Mikut]]. W 1539 roku istniała tu karczma. W XV i XVI wieku wieś występowała pod nazwami: Kallishchken, Heynitzinn, Haenitzen, Hennitzen, Haeinczen. Te ostatnie nazwy wiążą się z kolejnymi właścicielami wsi: Kneblami, którzy później pisali się jako Hińczowie, Heintze, Hintze. W 1556 roku uzyskali oni odnowienie przywileju na 70 łanów w Kaliszkach. W czerwcu 1710 roku do wsi dotarła wielka [[Epidemia dżumy 1709-1711 |epidemia dżumy]]; w jej wyniku zmarło siedmiu mieszkańców. |
Szkoła w Kaliszkach powstała w 1862 roku. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, uczęszczało 49 dzieci. | Szkoła w Kaliszkach powstała w 1862 roku. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, uczęszczało 49 dzieci. | ||
| − | [[Dwór]] wybudowano w 1830 roku, prawdopodobnie na miejscu poprzedniej budowli i z wykorzystaniem budulca. Pod koniec XIX wieku właścicielami była rodzina Jorstreuter, a w latach 20. XX wieku – rodzina Windensein; działał tu folwark, funkcjonowała gorzelnia. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] na terenie majątku założono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne|PGR Kaliszki]] (jeden z pierwszych w powiecie piskim). | + | [[Dwór w Kaliszkach |Dwór]] wybudowano w 1830 roku, prawdopodobnie na miejscu poprzedniej budowli i z wykorzystaniem budulca. Pod koniec XIX wieku właścicielami była rodzina Jorstreuter, a w latach 20. XX wieku – rodzina Windensein; działał tu folwark, funkcjonowała gorzelnia. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na terenie majątku założono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne|PGR Kaliszki]] (jeden z pierwszych w powiecie piskim). |
| − | W 1883 roku powstał w Kaliszkach | + | W 1883 roku powstał w Kaliszkach dworzec kolejowy na linii Pisz – Ełk, zaś w okresie międzywojennym wzniesiono budynek nowego dworca. Linię odbudowano w 1950 roku. |
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą [[ | + | Aktualnie wieś jest siedzibą [[Sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marek Zadroga]]<ref> http://bialapiska.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=18&Itemid=22 [data dostępu: 20.09.2013]</ref>. |
| Linia 65: | Linia 65: | ||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| − | *[[Zespół dworsko-parkowy]] z pierwszej połowy XIX wieku. Dwór dwukondygnacyjny, z dużym arkadowym gankiem. Park zaniedbany, ale ze zróżnicowanym drzewostanem, m.in. dąb – pomnik przyrody. Pozostałości zabudowań gospodarczych: kuźnia, dwa czworaki. Obecnie własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. | + | *[[Zespół dworsko-parkowy w Kaliszkach |Zespół dworsko-parkowy]] z pierwszej połowy XIX wieku. Dwór dwukondygnacyjny, z dużym arkadowym gankiem. Park zaniedbany, ale ze zróżnicowanym drzewostanem, m.in. dąb – pomnik przyrody. Pozostałości zabudowań gospodarczych: kuźnia, dwa czworaki. Obecnie własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. |
| − | *Zespół dworca kolejowego: dawny dworzec z 1883 roku, dworzec z lat 30. XX wieku, dwa budynki gospodarcze z 1883 roku – murowane | + | *[[Zespół dworca kolejowego w Kaliszkach |Zespół dworca kolejowego]]: dawny dworzec z 1883 roku, dworzec z lat 30. XX wieku, dwa budynki gospodarcze z 1883 roku – murowane |
| − | *[[Zespół budynków szkolnych]] z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane | + | *[[Zespół budynków szkolnych w Kaliszkach|Zespół budynków szkolnych]] z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane |
| − | *Dawny [[cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku | + | *Dawny [[Cmentarz ewangelicki w Kaliszkach |cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku |
| − | *[[Kwatera wojenna]] żołnierza niemieckiego i żołnierza rosyjskiego z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] | + | *[[Kwatera wojenna w Kaliszkach |Kwatera wojenna]] żołnierza niemieckiego i żołnierza rosyjskiego z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 90: | Linia 90: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat piski]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] |
| − | + | [[Kategoria: 1401-1500]] | |
| − | |||
| − | [[Kategoria: | ||
| − | [[ | ||
Wersja z 09:37, 11 lip 2014
| Kaliszki | |
| | |
 Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Biała Piska |
| Liczba ludności (2010) | 263 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-230 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kaliszki | |
| Położenie na mapie Polski  Kaliszki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kaliszki (niem. Kalischken, od 1938 r. Flockau) – wieś sołecka w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Wieś położona jest na terenie Pojezierza Ełckiego wchodzącego w skład Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Pod względem fizyczno-geograficznym miejscowość położona jest w obrębie mezoregionu Pojezierze Ełckie wchodzącego w skład makroregionu Pojezierze Mazurskie. Wieś leży w odległości 4,5 km na zachód od Białej Piskiej, przy drodze nr 610 w kierunku Pisza. Na południowy zachód od wsi znajduje się Owcza Góra o wysokości 181 m n.p.m. W Kaliszkach znajduje się stacja kolejowa na linii Pisz – Ełk.
Dzieje miejscowości
Pierwsze wzmianki o Kaliszkach pochodzą z 1424 roku, kiedy to wymieniane były one jako wieś licząca 60 łanów, obsadzona przez niejakiego Paszka (być może chodzi o właściciela Mikut i Kowalewa, Paszka Przyborowskiego). W 1447 roku wieś należała do Jana Flotau; przywilej lokacyjny mówił o 70 łanach na prawie magdeburskim. Nieco później Jan zakupił kolejne 15 łanów, które następnie (1471) odsprzedał Mikołajowi Cwalinie na dobra Cwaliny; prawdopodobnie wszedł on również w posiadanie Mikut. W 1539 roku istniała tu karczma. W XV i XVI wieku wieś występowała pod nazwami: Kallishchken, Heynitzinn, Haenitzen, Hennitzen, Haeinczen. Te ostatnie nazwy wiążą się z kolejnymi właścicielami wsi: Kneblami, którzy później pisali się jako Hińczowie, Heintze, Hintze. W 1556 roku uzyskali oni odnowienie przywileju na 70 łanów w Kaliszkach. W czerwcu 1710 roku do wsi dotarła wielka epidemia dżumy; w jej wyniku zmarło siedmiu mieszkańców. Szkoła w Kaliszkach powstała w 1862 roku. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, uczęszczało 49 dzieci. Dwór wybudowano w 1830 roku, prawdopodobnie na miejscu poprzedniej budowli i z wykorzystaniem budulca. Pod koniec XIX wieku właścicielami była rodzina Jorstreuter, a w latach 20. XX wieku – rodzina Windensein; działał tu folwark, funkcjonowała gorzelnia. Po II wojnie światowej na terenie majątku założono PGR Kaliszki (jeden z pierwszych w powiecie piskim).
W 1883 roku powstał w Kaliszkach dworzec kolejowy na linii Pisz – Ełk, zaś w okresie międzywojennym wzniesiono budynek nowego dworca. Linię odbudowano w 1950 roku. Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marek Zadroga[1].
Liczba mieszkańców wsi Kaliszki w poszczególnych okresach:
1857 – 210 osób
1864 – 184 osoby
1867 – 194 osoby
1933 – 248 osób
1939 – 208 osób
Zabytki:
- Zespół dworsko-parkowy z pierwszej połowy XIX wieku. Dwór dwukondygnacyjny, z dużym arkadowym gankiem. Park zaniedbany, ale ze zróżnicowanym drzewostanem, m.in. dąb – pomnik przyrody. Pozostałości zabudowań gospodarczych: kuźnia, dwa czworaki. Obecnie własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.
- Zespół dworca kolejowego: dawny dworzec z 1883 roku, dworzec z lat 30. XX wieku, dwa budynki gospodarcze z 1883 roku – murowane
- Zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku
- Kwatera wojenna żołnierza niemieckiego i żołnierza rosyjskiego z okresu I wojny światowej
Bibliografia:
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, s. 51-57.
- Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
- Jasiński Stanisław, Żywiczyński Adam, Węzeł kolejowy w Piszu (Część II), Znad Pisy, nr 11, 2002, s. 100-125.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 10.09.2013]
- Gminna Ewidencja Zabytków bip.bialapiska.pl/zalaczniki/art/050506130925.doc [data dostępu: 10.09.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]
Przypisy
- ↑ http://bialapiska.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=18&Itemid=22 [data dostępu: 20.09.2013]
