Kaliszki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Kaliszki | |nazwa = Kaliszki | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Kaliszków |
|zdjęcie = Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej.jpg | |zdjęcie = Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej | + | |opis zdjęcia = Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/kaliszki/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [27.08.2014] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Kaliszki''' (niem. ''Kalischken'', od 1938 r. ''Flockau'') – wieś sołecka w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], w [[Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)|gminie Biała Piska]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 263 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Marek Zadroga]]<ref>[http://bialapiska.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=18&Itemid=22/ Strona Gminy Biała Piska] [20.09.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | W latach | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest na terenie [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]] wchodzącego w skład [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]]. Wieś leży w odległości 4,5 km na zachód od [[Biała Piska|Białej Piskiej]], przy drodze nr 610 w kierunku [[Pisz|Pisza]]. Na południowy zachód od wsi znajduje się [[Góra Owcza Góra |Owcza Góra]] o wysokości 181 m n.p.m. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Pierwsze wzmianki o Kaliszkach pochodzą z 1424 roku, kiedy to wymieniane były one jako wieś licząca 60 łanów, obsadzona przez niejakiego Paszka (być może chodzi o właściciela [[Mikuty |Mikut]] i [[Kowalewo |Kowalewa]] - Paszka Przyborowskiego). W 1447 roku wieś należała do [[Jan Flotau |Jana Flotau]]; przywilej lokacyjny mówił o 70 łanach na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Nieco później Jan zakupił kolejne 15 łanów, które następnie (1471) odsprzedał [[Mikołaj Cwalina |Mikołajowi Cwalinie]] na dobra [[Cwaliny]]; prawdopodobnie wszedł on również w posiadanie Mikut. W 1539 roku istniała tu karczma. W XV i XVI wieku wieś występowała pod nazwami: ''Kallishchken'', ''Heynitzinn'', ''Haenitzen'', ''Hennitzen'', ''Haeinczen''. Te ostatnie nazwy wiążą się z kolejnymi właścicielami wsi: Kneblami, którzy później pisali się jako Hińczowie, Heintze, Hintze. W 1556 roku uzyskali oni odnowienie przywileju na 70 łanów w Kaliszkach. W czerwcu 1710 roku do wsi dotarła wielka epidemia dżumy; w jej wyniku zmarło siedmiu mieszkańców. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Szkoła w Kaliszkach powstała w 1862 roku. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, uczęszczało 49 dzieci. | Szkoła w Kaliszkach powstała w 1862 roku. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, uczęszczało 49 dzieci. | ||
| − | |||
| − | W 1883 roku powstał w Kaliszkach dworzec kolejowy na linii Pisz – Ełk, zaś w okresie międzywojennym wzniesiono budynek nowego dworca. Linię odbudowano w 1950 roku | + | [[Dwór w Kaliszkach |Dwór]] wybudowano w 1830 roku, prawdopodobnie na miejscu poprzedniej budowli i z wykorzystaniem budulca. Pod koniec XIX wieku właścicielami była rodzina [[Rodzina Jorstreuter |Jorstreuter]], a w latach 20. XX wieku – rodzina [[Rodzina Windensein| Windensein]]; działał tu folwark, funkcjonowała gorzelnia. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na terenie majątku założono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne|PGR]] (jeden z pierwszych w powiecie piskim). |
| − | + | ||
| + | W 1883 roku powstał w Kaliszkach dworzec kolejowy na linii Pisz – [[Ełk]], zaś w okresie międzywojennym wzniesiono budynek nowego dworca. Linię odbudowano w 1950 roku. | ||
| + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | ||
| − | |||
| − | + | Liczba mieszkańców wsi w poszczególnych okresach: | |
| − | + | *1857 r. – 210 osób | |
| − | + | *1864 r. – 184 osoby | |
| − | + | *1867 r. – 194 osoby | |
| − | + | *1933 r. – 248 osób | |
| − | + | *1939 r. – 208 osób | |
| − | + | == Zabytki == | |
| − | *[[Zespół dworsko-parkowy w Kaliszkach | | + | *[[Zespół dworsko-parkowy w Kaliszkach |zespół dworsko–parkowy]] z pierwszej połowy XIX wieku; dwór dwukondygnacyjny, z dużym arkadowym gankiem; park zaniedbany, ale ze zróżnicowanym drzewostanem, m.in. dąb – pomnik przyrody |
| − | *[[Zespół dworca kolejowego w Kaliszkach | | + | *pozostałości zabudowań gospodarczych: kuźnia, dwa czworaki (obecnie własność [[Agencja Rolna Skarbu Państwa Oddział Terenowy w Olsztynie|Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa]]) |
| − | *[[Zespół budynków szkolnych w Kaliszkach| | + | *[[Zespół dworca kolejowego w Kaliszkach |zespół dworca kolejowego]]: dawny dworzec z 1883 roku, dworzec z lat 30. XX wieku, dwa budynki gospodarcze z 1883 roku – murowane |
| − | * | + | *[[Zespół budynków szkolnych w Kaliszkach|zespół budynków szkolnych]] z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane |
| − | *[[Kwatera wojenna w Kaliszkach | | + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Kaliszkach |cmentarz ewangelicki]] z XIX wieku |
| − | + | *[[Kwatera wojenna w Kaliszkach |kwatera wojenna]] żołnierza niemieckiego i żołnierza rosyjskiego z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] | |
| − | + | == Bibliografia == | |
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | ||
| − | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach | + | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709–1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57. |
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
| − | #Jasiński Stanisław, Żywiczyński Adam, ''Węzeł kolejowy w Piszu (Część II)'', Znad Pisy, nr 11, 2002, | + | #Jasiński Stanisław, Żywiczyński Adam, ''Węzeł kolejowy w Piszu (Część II)'', Znad Pisy, nr 11, 2002, ss. 100–125. |
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | #Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | ||
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | ||
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.bialapiska.pl/zalaczniki/art/050506130925.doc/ Strona Urzędu Gminy Biała Piska] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [10.09.2013] |
| + | #[http://bialapiska.eu/ Strona Gminy Biała Piska] [20.09.2013] | ||
| + | #[http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [27.08.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | |||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 19:35, 27 sie 2014
| Kaliszki | |
| | |
![Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej Olsztyńska Strona Rowerowa [27.08.2014]](/index.php/Plik:Kaliszki._Niemiecka_i_rosyjska_mogi%C5%82a_%C5%BCo%C5%82nierska_z_czas%C3%B3w_I_wojny_%C5%9Bwiatowej.jpg) Kaliszki. Niemiecka i rosyjska mogiła żołnierska z czasów I wojny światowej Olsztyńska Strona Rowerowa [27.08.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Biała Piska |
| Liczba ludności (2010) | 263 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-230 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kaliszki | |
| Położenie na mapie Polski  Kaliszki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kaliszki (niem. Kalischken, od 1938 r. Flockau) – wieś sołecka w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 263 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Marek Zadroga[1].
Położenie
Wieś położona jest na terenie Pojezierza Ełckiego wchodzącego w skład Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Wieś leży w odległości 4,5 km na zachód od Białej Piskiej, przy drodze nr 610 w kierunku Pisza. Na południowy zachód od wsi znajduje się Owcza Góra o wysokości 181 m n.p.m.
Dzieje miejscowości
Pierwsze wzmianki o Kaliszkach pochodzą z 1424 roku, kiedy to wymieniane były one jako wieś licząca 60 łanów, obsadzona przez niejakiego Paszka (być może chodzi o właściciela Mikut i Kowalewa - Paszka Przyborowskiego). W 1447 roku wieś należała do Jana Flotau; przywilej lokacyjny mówił o 70 łanach na prawie magdeburskim. Nieco później Jan zakupił kolejne 15 łanów, które następnie (1471) odsprzedał Mikołajowi Cwalinie na dobra Cwaliny; prawdopodobnie wszedł on również w posiadanie Mikut. W 1539 roku istniała tu karczma. W XV i XVI wieku wieś występowała pod nazwami: Kallishchken, Heynitzinn, Haenitzen, Hennitzen, Haeinczen. Te ostatnie nazwy wiążą się z kolejnymi właścicielami wsi: Kneblami, którzy później pisali się jako Hińczowie, Heintze, Hintze. W 1556 roku uzyskali oni odnowienie przywileju na 70 łanów w Kaliszkach. W czerwcu 1710 roku do wsi dotarła wielka epidemia dżumy; w jej wyniku zmarło siedmiu mieszkańców.
Szkoła w Kaliszkach powstała w 1862 roku. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, uczęszczało 49 dzieci.
Dwór wybudowano w 1830 roku, prawdopodobnie na miejscu poprzedniej budowli i z wykorzystaniem budulca. Pod koniec XIX wieku właścicielami była rodzina Jorstreuter, a w latach 20. XX wieku – rodzina Windensein; działał tu folwark, funkcjonowała gorzelnia. Po II wojnie światowej na terenie majątku założono PGR (jeden z pierwszych w powiecie piskim).
W 1883 roku powstał w Kaliszkach dworzec kolejowy na linii Pisz – Ełk, zaś w okresie międzywojennym wzniesiono budynek nowego dworca. Linię odbudowano w 1950 roku.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców wsi w poszczególnych okresach:
- 1857 r. – 210 osób
- 1864 r. – 184 osoby
- 1867 r. – 194 osoby
- 1933 r. – 248 osób
- 1939 r. – 208 osób
Zabytki
- zespół dworsko–parkowy z pierwszej połowy XIX wieku; dwór dwukondygnacyjny, z dużym arkadowym gankiem; park zaniedbany, ale ze zróżnicowanym drzewostanem, m.in. dąb – pomnik przyrody
- pozostałości zabudowań gospodarczych: kuźnia, dwa czworaki (obecnie własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa)
- zespół dworca kolejowego: dawny dworzec z 1883 roku, dworzec z lat 30. XX wieku, dwa budynki gospodarcze z 1883 roku – murowane
- zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku
- kwatera wojenna żołnierza niemieckiego i żołnierza rosyjskiego z okresu I wojny światowej
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709–1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Jasiński Stanisław, Żywiczyński Adam, Węzeł kolejowy w Piszu (Część II), Znad Pisy, nr 11, 2002, ss. 100–125.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
- Strona Urzędu Gminy Biała Piska [10.09.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]
- Strona Gminy Biała Piska [20.09.2013]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [27.08.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Biała Piska [20.09.2013]
