Knis

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Knis

Knis. Dawny cmentarz ewangelicki
Knis. Dawny cmentarz ewangelicki
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Gmina Ryn
Liczba ludności (2010) 206[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Knis
Knis
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Knis
Knis
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Knis (niem. Gneist) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Ryn. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 206 mieszkańców, łącznie z osadami Głąbowo, Knis-Podewsie i Mleczkowo, które wchodzą w skład sołectwa Knis. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janusz Olszewski[2].


Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na brzegu jeziora Guber, 26 km na południowy zachód od Giżycka i 4 km na północ od Rynu, w pobliżu granicy z powiatem kętrzyńskim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. Dokładna data jej założenia nie jest znana - najprawdopodobniej miało to miejsce między 1484 a 1511 rokiem; pierwsze wzmianki w źródłach pochodzą z 1517 roku. Była to wówczas wieś czynszowa z dziewięcioma gospodarzami i 21 łanami. Nieco później, w roku 1539, areał wsi wzrósł do 26 łanów; gospodarzyło w niej wtedy 24 chłopów. W 1555 roku Knis otrzymał nowy przywilej, mocą którego jej obszar powiększył się do 50 łanów. Wieś poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku; w 1719 roku aż 31 łanów wciąż było opuszczonych.

Szkołę we wsi założono w 1737 roku. Po II wojnie światowej uruchomiono ją 1 września 1947 roku, a zlikwidowano w 1973 roku w związku z reorganizacją sieci szkolnej.

W 1970 roku w Knisie były 32 budynki mieszkalne; była tu świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 50 miejsc, remiza strażacka, boisko sportowe; działało kółko rolnicze, spółka wodnomelioracyjna, dwa zakłady kowalsko-ślusarskie i jeden konserwacji maszyn i urządzeń rolniczych. Przy wsi funkcjonowały trzy pegeery: PGR Głąbowo, PGR Mleczkowo i PGR Podewsie. W latach 1954-1972 Knis należał do gromady Ryn.


Liczba mieszkańców

1857 - 407 osób

1933 - 347 osób

1939 - 312 osób

1970 - 297 osób, 18 gospodarstw


Zabytki

  • Budynek szkoły z początku XX wieku
  • Cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XIX wieku


Bibliografia

  1. Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
  2. Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
  3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  4. Gminna ewidencja zabytków, w: Miasto i gmina Ryn. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część A, Ryn 2009/2010 [data dostępu: 5.03.2014]
  5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
  6. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]


Przypisy


Zobacz też