Końcewo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Końcewo''' (dawniej ''Kończewo'', niem. ''Konzewen'', od 1938 r. ''Warnold'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)|gminie Ruciane-Nida]]. W latach 1945–1972 wieś należała do gminy (gromady) [[Gmina Wejsuny|Wejsuny]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku miejscowość liczyła 90 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Stefan Murach]]<ref>[http://www.ruciane-nida.pl/strona-92-Solectwa.html/ Strona Gminy Ruciane Nida] [30.08.2013]</ref>. |
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
| − | == | + | == Położenie == |
| − | Wieś położona jest w północnej części [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], 10 km na północny wschód od [[Ruciane-Nida| | + | Wieś położona jest w północnej części [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], 10 km na północny wschód od [[Ruciane-Nida|Rucianego–Nidy]] i 3,5 km od wsi [[Wejsuny]]. Około 1,5 km na zachód od wsi leży jezioro [[Jezioro Warnołty|Warnołty]], które przez zatokę [[Zatoka Szyba|Szyba]] łączy się z jeziorem [[Jezioro Śniardwy|Śniardwy]]. W pobliżu wsi, na wschodnim brzegu jeziora Warnołty, znajdują się [[Binduga|bindugi]]: ''Cegielnia'' i ''Przy Borku''. Położona w lesie na południe od wsi dolina nosi nazwę [[Francuski Dół]]. Na północny zachód od wsi znajdowało się dawniej jezioro Końcewo o powierzchni ok. 38 ha, które zarosło i zamieniło się w bagniste łąki ([[Bagno Końcewskie]]). |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Wieś powstała w 1758 roku jako [[osada szkatułowa]]. Wedle legendy nazwa wsi pochodzi od słowa „koniec” – przybywający z południa osadnicy po dotarciu do tego miejsca mieli ponoć twierdzić, iż jest to koniec ich drogi, ponieważ jeziora i puszcza stanowiły przeszkodę nie do pokonania. Osadnicy dotarli jednak i dalej – do [[Głodowo|Głodowa]] – lecz tu głód i zarazy ich zdziesiątkowały. Wedle nieco innej wersji | + | Wieś powstała w 1758 roku jako [[Osada szkatułowa|osada szkatułowa]]. Wedle legendy nazwa wsi pochodzi od słowa „koniec” – przybywający z południa osadnicy po dotarciu do tego miejsca mieli ponoć twierdzić, iż jest to koniec ich drogi, ponieważ jeziora i puszcza stanowiły przeszkodę nie do pokonania. Osadnicy dotarli jednak i dalej – do [[Głodowo|Głodowa]] – lecz tu głód i zarazy ich zdziesiątkowały. Wedle nieco innej wersji w Końcewie miał się kończyć głód, który doskwierał rybakom na przednówku w Głodowie. |
Szkoła we wsi powstała w 1761 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 43 dzieci, pracował jeden nauczyciel. | Szkoła we wsi powstała w 1761 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 43 dzieci, pracował jeden nauczyciel. | ||
| − | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] istniał we wsi punkt biblioteczny ( | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] istniał we wsi punkt biblioteczny (1960–1970), sklep spożywczy (1962–1966); w 1967 roku wieś zelektryfikowano. Przejściowo (1969–1978) działała w Końcewie szkoła jednoklasowa, później czteroklasowa. W miejscowości działało również [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]], [[Ochotnicza Straż Pożarna]] i Koło Gospodyń Wiejskich, a pod koniec lat 80. również zakład remontowo–budowlany. |
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach: |
| − | 1857 – 92 osoby | + | *1857 r. – 92 osoby |
| − | 1864 – 119 osób | + | *1864 r. – 119 osób |
| − | 1867 – 101 osób | + | *1867 r. – 101 osób |
| − | 1939 – 372 osoby, 44 gospodarstwa | + | *1939 r. – 372 osoby, 44 gospodarstwa |
| − | 1945 – 90 osób | + | *1945 r. – 90 osób |
| − | 1970 – 154 osoby, 27 gospodarstw | + | *1970 r. – 154 osoby, 27 gospodarstw |
| − | 1978 | + | *1978 r. – 121 osób, 18 gospodarstw |
| − | 1987 – 134 osoby | + | *1987 r. – 134 osoby |
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | *kilka przykładów budownictwa z początku XX wieku: domy nr 3, 7, 12, 13, 18 | |
| − | + | *dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, na południowy zachód od wsi | |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki, na północ od wsi |
| − | * | + | *zespół leśniczówki z początku XX wieku: leśniczówka i dwa budynki gospodarcze, [[Końcewo Leśniczówka]] |
| − | * | ||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | #''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | ||
#Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004. | #Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004. | ||
| Linia 83: | Linia 78: | ||
#Śliwiński Józef, ''Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic'', Olsztyn 1993. | #Śliwiński Józef, ''Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic'', Olsztyn 1993. | ||
#Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008. | #Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008. | ||
| − | # | + | #[http://www.ruciane-nida.pl/strona-92-Solectwa.html/ Strona Gminy Ruciane Nida] [30.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.ruciane-nida.pl/zalaczniki/prawo/130215093910.pdf/ Strona Urzędu Gminy Ruciane Nida] [10.09.2013] |
| + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [10.09.2013] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 20:23, 9 wrz 2014
| Końcewo | |
| | |
![Mogiła na cmentarzu wojennym w Końcewie Olsztyńska Strona Rowerowa [09.09.2014]](/index.php/Plik:Koncewo.jpg) Mogiła na cmentarzu wojennym w Końcewie Olsztyńska Strona Rowerowa [09.09.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Liczba ludności (2010) | 90 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-220 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Końcewo | |
| Położenie na mapie Polski  Końcewo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Końcewo (dawniej Kończewo, niem. Konzewen, od 1938 r. Warnold) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida. W latach 1945–1972 wieś należała do gminy (gromady) Wejsuny. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku miejscowość liczyła 90 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stefan Murach[1].
Położenie
Wieś położona jest w północnej części Puszczy Piskiej, 10 km na północny wschód od Rucianego–Nidy i 3,5 km od wsi Wejsuny. Około 1,5 km na zachód od wsi leży jezioro Warnołty, które przez zatokę Szyba łączy się z jeziorem Śniardwy. W pobliżu wsi, na wschodnim brzegu jeziora Warnołty, znajdują się bindugi: Cegielnia i Przy Borku. Położona w lesie na południe od wsi dolina nosi nazwę Francuski Dół. Na północny zachód od wsi znajdowało się dawniej jezioro Końcewo o powierzchni ok. 38 ha, które zarosło i zamieniło się w bagniste łąki (Bagno Końcewskie).
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1758 roku jako osada szkatułowa. Wedle legendy nazwa wsi pochodzi od słowa „koniec” – przybywający z południa osadnicy po dotarciu do tego miejsca mieli ponoć twierdzić, iż jest to koniec ich drogi, ponieważ jeziora i puszcza stanowiły przeszkodę nie do pokonania. Osadnicy dotarli jednak i dalej – do Głodowa – lecz tu głód i zarazy ich zdziesiątkowały. Wedle nieco innej wersji w Końcewie miał się kończyć głód, który doskwierał rybakom na przednówku w Głodowie.
Szkoła we wsi powstała w 1761 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 43 dzieci, pracował jeden nauczyciel.
Po II wojnie światowej istniał we wsi punkt biblioteczny (1960–1970), sklep spożywczy (1962–1966); w 1967 roku wieś zelektryfikowano. Przejściowo (1969–1978) działała w Końcewie szkoła jednoklasowa, później czteroklasowa. W miejscowości działało również Państwowe Gospodarstwo Rolne, Ochotnicza Straż Pożarna i Koło Gospodyń Wiejskich, a pod koniec lat 80. również zakład remontowo–budowlany.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 92 osoby
- 1864 r. – 119 osób
- 1867 r. – 101 osób
- 1939 r. – 372 osoby, 44 gospodarstwa
- 1945 r. – 90 osób
- 1970 r. – 154 osoby, 27 gospodarstw
- 1978 r. – 121 osób, 18 gospodarstw
- 1987 r. – 134 osoby
Zabytki
- kilka przykładów budownictwa z początku XX wieku: domy nr 3, 7, 12, 13, 18
- dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, na południowy zachód od wsi
- dawny cmentarz ewangelicki, na północ od wsi
- zespół leśniczówki z początku XX wieku: leśniczówka i dwa budynki gospodarcze, Końcewo Leśniczówka
Bibliografia
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
- Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
- Strona Gminy Ruciane Nida [30.08.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
- Strona Urzędu Gminy Ruciane Nida [10.09.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Ruciane Nida [30.08.2013]
