Krutyń: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę " {{Wieś infobox |nazwa = Krutyń |herb wsi = |flaga wsi = |herb artykuł = |dopełniacz wsi = Krutyni ...") |
|||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Krutyni | |dopełniacz wsi = Krutyni | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = [[File:Krutyń.jpg|thumb|Panorama wsi, źródło:http://www.ospkrutyn.pl/o_krutyni/o_krutyni.htm,12.09.2013.]] |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Panorama wsi |
|rodzaj miejscowości = wieś | |rodzaj miejscowości = wieś | ||
|województwo = warmińsko - mazurskie | |województwo = warmińsko - mazurskie | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Krutyń'''</big> niem. Krutinnen ) – wieś sołecka w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego. | + | <big>'''Krutyń'''</big> (niem. Krutinnen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów : cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). | + | Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Piecki, której obszar leży w zasięgu prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej na wyniesieniu mazursko – suwalskim. W podłożu ukształtowały się skały osadowe w dwóch erach geologicznych: mezozoicznej i kenozoicznej. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 43: | Linia 42: | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
Około 1500 r. w miejscu obecnej wsi Krutyń została założona osada myśliwska za czasów wielkiego mistrza krzyżackiego, Fryderyka z Myśni. Nazwa Krutynia pochodzi jeszcze z czasów dawnych Prusów. „Crotin, Kritina” oznaczało dla Prusów rzekę wartką i krętą . | Około 1500 r. w miejscu obecnej wsi Krutyń została założona osada myśliwska za czasów wielkiego mistrza krzyżackiego, Fryderyka z Myśni. Nazwa Krutynia pochodzi jeszcze z czasów dawnych Prusów. „Crotin, Kritina” oznaczało dla Prusów rzekę wartką i krętą . | ||
| + | Przekształcono osadę w zameczek myśliwski, który w 1527 r. posłużył księciu Albrechtowi za schronisko w czasie panującej w Prusach Wschodnich dżumy. Mimo, iż położenie zameczka nie odnotowano na mapie Prus Hennenbergera z 1576 r., to istnieją późniejsze wzmianki o jego funkcjonowaniu. W latach dwudziestych XVII stulecia przebywali w nim elektor brandenburski i książę pruski, Jerzy Wilhelm. Wiadomo także, że w ok. 1651 r. zameczek był siedzibą nadleśniczego, do którego należał nadzór wszystkich lasów państwowych w obwodzie starostwa sześcieńskiego. W tym samym roku miała powstać osada robotnicza, której ludność pracowała w smolarniach, dziegciarniach, budach potażowych. W 1874 r. Krutyń została wydzielona spod administracji leśnej. Zabudowa wsi skupiła się na lewym brzegu rzeki, a nadleśnictwo pozostało na prawym (obok dawnej stanicy myśliwskiej). Krutyń już przed drugą wojną światową należała do miejscowości turystyczno – wypoczynkowych . Wówczas były tu cztery pensjonaty oraz liczne kwatery prywatne. Prężnie rozwijało się także lokalne szkolnictwo. Pierwszą szkołę założono w 1740 r. W 1935 r. już do trzyklasowej szkoły uczęszczało 120 dzieci również z pobliskiego Krutyńskiego Piecka i Zielonego Lasku. Krutyń należała początkowo do parafii w Nawiadach a od 1846 do Ukty. | ||
| + | Z Krutynią wiąże się także działacza mazurskiego, pisarza i folklorystę, Karola Małka, który w latach 1951 – 1957 mieszkał tutaj. Ponadto w 1963 r. wakacje w Krutyni spędziła noblista John Steinbeck. W 1785 r. było tu 16 dymów, w 1815 r. – 27, 1838 r. – 50 . W 1815 r. we wsi mieszkało 151 osób, w 1838 r. – 319, w 1939 r. – 436. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ===Gospodarka=== | ||
| + | |||
| + | W Krutyni znajdują się liczne pensjonaty i domki letniskowe oraz stanica wodna PTTK w Krutyni. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ===Kultura=== | ||
| + | |||
| + | Lokalną atrakcją jest muzeum ziemi warmińskiej mające siedzibę w starej XIX wiecznej stodole. Ponadto do atrakcji turystycznych należą dwa rezerwaty przyrody "Zakręt" i Rezerwat rzeki Krutyni. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Ludzie związani z miejscowością: === | === Ludzie związani z miejscowością: === | ||
| + | Na kartach historii wsi zapisał się książę Albrecht Hohenzollern. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| + | We wsi zachowała się drewniana zabudowa wiejska z XIX i XX w. | ||
| − | [[File: | + | [[File:Krutyń1.jpg|thumb|Krutyń na starych pocztówkach, źródło:http://www.ospkrutyn.pl/o_krutyni/o_krutyni.htm, 12.09.2013.]] |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 67: | Linia 74: | ||
=== Bibliografia: === | === Bibliografia: === | ||
| − | Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1975, | + | Kujawski Wojciech,''Krutynia. Szlak wodny'', Olsztyn 2006, 448 ss. |
| − | Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, | + | |
| − | + | ''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. | |
| + | |||
| + | ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883, 960 ss. | ||
| Linia 75: | Linia 84: | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| + | www.piecki.wm.pl | ||
| + | http://www.ospkrutyn.pl/o_krutyni/o_krutyni.htm | ||
| + | <br/> | ||
[[Kategoria: Miejscowość]] | [[Kategoria: Miejscowość]] | ||
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 10:43, 20 wrz 2013 (CEST) | [[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 10:43, 20 wrz 2013 (CEST) | ||
Wersja z 18:17, 26 wrz 2013
| Krutyń | |
| | |
[[Plik: Panorama wsi, źródło:http://www.ospkrutyn.pl/o_krutyni/o_krutyni.htm,12.09.2013. Panorama wsi
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Piecki |
| Sołectwo | Krutyń |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Krutyń | |
| Położenie na mapie Polski  Krutyń | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Krutyń (niem. Krutinnen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Piecki, której obszar leży w zasięgu prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej na wyniesieniu mazursko – suwalskim. W podłożu ukształtowały się skały osadowe w dwóch erach geologicznych: mezozoicznej i kenozoicznej.
Dzieje miejscowości
Około 1500 r. w miejscu obecnej wsi Krutyń została założona osada myśliwska za czasów wielkiego mistrza krzyżackiego, Fryderyka z Myśni. Nazwa Krutynia pochodzi jeszcze z czasów dawnych Prusów. „Crotin, Kritina” oznaczało dla Prusów rzekę wartką i krętą . Przekształcono osadę w zameczek myśliwski, który w 1527 r. posłużył księciu Albrechtowi za schronisko w czasie panującej w Prusach Wschodnich dżumy. Mimo, iż położenie zameczka nie odnotowano na mapie Prus Hennenbergera z 1576 r., to istnieją późniejsze wzmianki o jego funkcjonowaniu. W latach dwudziestych XVII stulecia przebywali w nim elektor brandenburski i książę pruski, Jerzy Wilhelm. Wiadomo także, że w ok. 1651 r. zameczek był siedzibą nadleśniczego, do którego należał nadzór wszystkich lasów państwowych w obwodzie starostwa sześcieńskiego. W tym samym roku miała powstać osada robotnicza, której ludność pracowała w smolarniach, dziegciarniach, budach potażowych. W 1874 r. Krutyń została wydzielona spod administracji leśnej. Zabudowa wsi skupiła się na lewym brzegu rzeki, a nadleśnictwo pozostało na prawym (obok dawnej stanicy myśliwskiej). Krutyń już przed drugą wojną światową należała do miejscowości turystyczno – wypoczynkowych . Wówczas były tu cztery pensjonaty oraz liczne kwatery prywatne. Prężnie rozwijało się także lokalne szkolnictwo. Pierwszą szkołę założono w 1740 r. W 1935 r. już do trzyklasowej szkoły uczęszczało 120 dzieci również z pobliskiego Krutyńskiego Piecka i Zielonego Lasku. Krutyń należała początkowo do parafii w Nawiadach a od 1846 do Ukty. Z Krutynią wiąże się także działacza mazurskiego, pisarza i folklorystę, Karola Małka, który w latach 1951 – 1957 mieszkał tutaj. Ponadto w 1963 r. wakacje w Krutyni spędziła noblista John Steinbeck. W 1785 r. było tu 16 dymów, w 1815 r. – 27, 1838 r. – 50 . W 1815 r. we wsi mieszkało 151 osób, w 1838 r. – 319, w 1939 r. – 436.
Gospodarka
W Krutyni znajdują się liczne pensjonaty i domki letniskowe oraz stanica wodna PTTK w Krutyni.
Kultura
Lokalną atrakcją jest muzeum ziemi warmińskiej mające siedzibę w starej XIX wiecznej stodole. Ponadto do atrakcji turystycznych należą dwa rezerwaty przyrody "Zakręt" i Rezerwat rzeki Krutyni.
Ludzie związani z miejscowością:
Na kartach historii wsi zapisał się książę Albrecht Hohenzollern.
Zabytki:
We wsi zachowała się drewniana zabudowa wiejska z XIX i XX w.
Bibliografia:
Kujawski Wojciech,Krutynia. Szlak wodny, Olsztyn 2006, 448 ss.
Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883, 960 ss.
Zobacz też
www.piecki.wm.pl
http://www.ospkrutyn.pl/o_krutyni/o_krutyni.htm
Kinlis (dyskusja) 10:43, 20 wrz 2013 (CEST)
