Kukułka krwista: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Kukułka krwista |Nazwa łacińska = Dactylorhiza incarnata |Pusta linia = (L.)Soó <br/> |grafika = |podpis grafiki = |Sys...") |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Kukułka krwista | |Nazwa rośliny = Kukułka krwista | ||
| − | |Nazwa łacińska = Dactylorhiza incarnata | + | |Nazwa łacińska = Dactylorhiza incarnata |
| − | | | + | |L = (L.)Soó |
| − | <br/> | + | |Pusta linia = <br/> |
| − | |grafika = | + | |grafika = dactin.jpg |
| − | |podpis grafiki = | + | |podpis grafiki = Kukułka krwista.<br>Fot. Bernd Haynold. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dactylorhiza_incarnata_150508.jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|Podkrólestwo = rośliny naczyniowe | |Podkrólestwo = rośliny naczyniowe | ||
|Gromada = okrytonasienne | |Gromada = okrytonasienne | ||
| − | + | |Klasa = jednoliścienne | |
|Rząd = szparagowce | |Rząd = szparagowce | ||
|Rodzina = storczykowate | |Rodzina = storczykowate | ||
| − | |Rodzaj = | + | |Rodzaj = kukułka |
| − | |Gatunek = | + | |Gatunek = kukułka krwista |
|Synonimy = stoplamek krwisty, storczyk krwisty | |Synonimy = stoplamek krwisty, storczyk krwisty | ||
| − | |Lista synonimów = | + | |Lista synonimów = ''Dactylorchis incarnata'' (L.) Verm., ''Orchis incarnata'' L., ''Orchis latifolia'' var. ''incarnata'' (L.) Coss. & Germ., ''Orchis latifolia'' subsp. ''incarnata'' (L.) Hook.f., ''Orchis mixta'' var. ''incantata'' (L.) Retz }} |
| − | }} | + | '''Kukułka krwista''' (''Dactylorhiza incarnata'' subsp. ''incarnata'' (L.) Soó) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (''Orchidaceae''), rzędu szparagowców (''Asparagales''). |
| + | <br/><br/> | ||
| + | === Morfologia === | ||
| + | Roślina wieloletnia z głęboko podzielonymi bulwami. Tworzy wzniesioną, sztywną łodygę, pustą w środku, dość grubą i mięsistą o wysokości 30–60 cm, maksymalnie dorastającą do 100 cm. Liście wąsko lancetowate, w liczbie od 4 do 7, pochwiasto obejmujące łodygę, ustawione skrętolegle, o długości do 20 cm i szerokości do 3,5 cm, skierowane sztywno do góry lub kapturkowato zwinięte na szczycie, bez plam. | ||
| + | |||
| + | Kwitnie od czerwca do lipca. Kwiaty zebrane są w licznokwiatowy (do 50 kwiatów) walcowaty kwiatostan typu kłos o długości 4-12 cm. Kwiaty bezwonne, o barwie krwistopurpurowej, wyrastają w kątach dłuższych od kwiatów, z prawie gładkim brzegiem przysadek. Działki kielicha wzniesione ku górze i skręcone, w zarysie lancetowate, o długości do 9 mm i szerokości 2,5-4 mm. Boczne płatki korony długie do 7,5 mm. Warżka o długości 4,5-8 mm i szerokości 5-9 mm, o słabo zaznaczonych 3 łatkach lub niepodzielona, boczne znacznie szersze od środkowej, z ciemnymi liniami tworzącymi rysunek. Ostroga stożkowata, prawie prosta. Kwiaty owadopylne, zwabiają owady imitując budową kwiaty roślin miododajnych, jednak nie wytwarzają nektaru. Owocem jest beczułkowato rozdęta torebka. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | === Rozmieszczenie i ekologia === | |
| + | Gatunek szeroko rozprzestrzeniony na terenie całej Europy (poza daleką północą) i Azji. Jego północna granica biegnie przez północną Skandynawię, południowa przez północną Hiszpanię, środkowe Włochy i wschodnią Grecję. Poza tym zwartym obszarem występuje wyspowo na izolowanych obszarach w Hiszpanii, na Krymie, Bałkanach i w północno-wschodniej Europie. W Azji występuje wyspowo w wielu miejscach, jednak dokładna wschodnia granica zasięgu nie jest znana. | ||
| + | W Polsce występuje na całym niżu i w pasie wyżyn. Na południu i południowym zachodzie jest rzadka. Do tej pory stwierdzono występowanie na ponad 1000 stanowiskach. Rośnie w zbiorowiskach niskoturzycowych łąk bagiennych, torfowisk niskich i przejściowych oraz na łąkach trzęślicowych. W Europie zasięg pionowy wynosi 0-2400 m n.p.m., natomiast w Polsce najwyżej sięga do wysokości 500 m n.p.m. | ||
| + | |||
| + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] występuje w [[rezerwat Uroczysko Kramnik|rezerwacie Uroczysko Kramnik]]. <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Główne zagrożenie dla tego gatunku stanowi osuszanie łąk i torfowisk oraz sukcesja roślinności drzewiastej. Jednak ze względu na dość dużą liczbę stanowisk nie jest bezpośrednio zagrożona wyginięciem. | Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Główne zagrożenie dla tego gatunku stanowi osuszanie łąk i torfowisk oraz sukcesja roślinności drzewiastej. Jednak ze względu na dość dużą liczbę stanowisk nie jest bezpośrednio zagrożona wyginięciem. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | + | Kukułka krwista to gatunek bardzo zmienny, głównie pod względem barwy kwiatów oraz kształtu i wyglądu liści. W jego obrębie wyróżniono kilka odmian, w Polsce występuje w dwóch podgatunkach: kukułka krwista typowa (''Dactylorhiza incarnata'' (L.) Soó subsp. ''incarnata'') – kwiaty czerwone do różowych, niekiedy białe; kukułka krwista żółtawa (''Dactylorhiza incarnata'' (L. )Soó subsp. ''ochroleuca'' (Poll) Hunt. et Summ.) – kwiaty jasnożółte ze środkową częścią warżki silnie zabarwioną. W Polsce gatunek rzadki, ma tylko kilkanaście stanowisk we wschodniej części kraju. | |
| + | |||
| + | Inne podgatunki: ''Dactylorhiza incarnata'' subsp. ''coccinea'' (Pugsley) Soó; ''Dactylorhiza incarnata'' subsp. ''cruenta'' (O.F.Müll.) P.D.Sell; ''Dactylorhiza incarnata'' subsp. ''gemmana'' (Pugsley) P.D.Sell; ''Dactylorhiza incarnata'' subsp. ''lobelii'' (Verm.) H.A.Pedersen; ''Dactylorhiza incarnata'' subsp. ''pulchella'' (Druce) Soó. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ||
| − | + | Kukułka krwista typowa tworzy mieszańce z ''Dactylorhiza baltica'', ''D. fuchsii'', ''D. iberica'', ''D. lapponica'', ''D. maculata'', ''D. majalis'', ''D. nieschalkiorum'', ''D. osmanica'', ''D. praetermissa'', ''D. sambucina'', ''D. traunsteineri'', a także międzyrodzajowe z ''Coeloglossum viride'' i ''Gymnadenia conopsea''. | |
| − | Kukułka krwista typowa tworzy mieszańce z Dactylorhiza baltica, D. fuchsii, D. iberica, D. lapponica, D. maculata, D. majalis, D. nieschalkiorum, D. osmanica, D. praetermissa, D. sambucina, D. traunsteineri, a także międzyrodzajowe z Coeloglossum viride i | + | |
| − | + | Jedną z najbardziej wybitnych jest odmiana subsp. ''ochroleuca'' o jasnożółtych kwiatach. Najczęściej spotykaną odmianą na terenie kraju jest natomiast podgatunek typowy subsp. ''incarnata''. Storczyk krwisty tworzy również mieszańce z innymi gatunkami storczyków, głównie kukułek oraz z gółką długoostrogową. | |
| − | Jedną z najbardziej wybitnych jest odmiana subsp. ochroleuca o jasnożółtych kwiatach | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Zobacz też == | ||
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kukułka_krwista pl.wikipedia.org] [15.02.2015]<br/> | ||
| + | [http://jezioro.com.pl/flora/okaz.html?id=939 jezioro.com.pl] [15.02.2015]<br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Rutkowski L. | + | Rutkowski L., ''Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej'', Warszawa 2006. <br/> |
| − | <br/> | + | Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, ''Rośliny chronione'', Warszawa 2006. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Dubeninki (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rośliny chronione]] | |
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 13:34, 16 lut 2015
| Kukułka krwista | |
| | |
| Dactylorhiza incarnata | |
| (L.)Soó | |
 Kukułka krwista. Fot. Bernd Haynold. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | jednoliścienne |
| Rząd | szparagowce |
| Rodzina | storczykowate |
| Rodzaj | kukułka |
| Gatunek | kukułka krwista |
| stoplamek krwisty, storczyk krwisty | |
| Dactylorchis incarnata (L.) Verm., Orchis incarnata L., Orchis latifolia var. incarnata (L.) Coss. & Germ., Orchis latifolia subsp. incarnata (L.) Hook.f., Orchis mixta var. incantata (L.) Retz | |
Kukułka krwista (Dactylorhiza incarnata subsp. incarnata (L.) Soó) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae), rzędu szparagowców (Asparagales).
Spis treści
Morfologia
Roślina wieloletnia z głęboko podzielonymi bulwami. Tworzy wzniesioną, sztywną łodygę, pustą w środku, dość grubą i mięsistą o wysokości 30–60 cm, maksymalnie dorastającą do 100 cm. Liście wąsko lancetowate, w liczbie od 4 do 7, pochwiasto obejmujące łodygę, ustawione skrętolegle, o długości do 20 cm i szerokości do 3,5 cm, skierowane sztywno do góry lub kapturkowato zwinięte na szczycie, bez plam.
Kwitnie od czerwca do lipca. Kwiaty zebrane są w licznokwiatowy (do 50 kwiatów) walcowaty kwiatostan typu kłos o długości 4-12 cm. Kwiaty bezwonne, o barwie krwistopurpurowej, wyrastają w kątach dłuższych od kwiatów, z prawie gładkim brzegiem przysadek. Działki kielicha wzniesione ku górze i skręcone, w zarysie lancetowate, o długości do 9 mm i szerokości 2,5-4 mm. Boczne płatki korony długie do 7,5 mm. Warżka o długości 4,5-8 mm i szerokości 5-9 mm, o słabo zaznaczonych 3 łatkach lub niepodzielona, boczne znacznie szersze od środkowej, z ciemnymi liniami tworzącymi rysunek. Ostroga stożkowata, prawie prosta. Kwiaty owadopylne, zwabiają owady imitując budową kwiaty roślin miododajnych, jednak nie wytwarzają nektaru. Owocem jest beczułkowato rozdęta torebka.
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek szeroko rozprzestrzeniony na terenie całej Europy (poza daleką północą) i Azji. Jego północna granica biegnie przez północną Skandynawię, południowa przez północną Hiszpanię, środkowe Włochy i wschodnią Grecję. Poza tym zwartym obszarem występuje wyspowo na izolowanych obszarach w Hiszpanii, na Krymie, Bałkanach i w północno-wschodniej Europie. W Azji występuje wyspowo w wielu miejscach, jednak dokładna wschodnia granica zasięgu nie jest znana.
W Polsce występuje na całym niżu i w pasie wyżyn. Na południu i południowym zachodzie jest rzadka. Do tej pory stwierdzono występowanie na ponad 1000 stanowiskach. Rośnie w zbiorowiskach niskoturzycowych łąk bagiennych, torfowisk niskich i przejściowych oraz na łąkach trzęślicowych. W Europie zasięg pionowy wynosi 0-2400 m n.p.m., natomiast w Polsce najwyżej sięga do wysokości 500 m n.p.m.
Na Warmii i Mazurach występuje w rezerwacie Uroczysko Kramnik.
Wartość użytkowa
Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Główne zagrożenie dla tego gatunku stanowi osuszanie łąk i torfowisk oraz sukcesja roślinności drzewiastej. Jednak ze względu na dość dużą liczbę stanowisk nie jest bezpośrednio zagrożona wyginięciem.
Ciekawostki
Kukułka krwista to gatunek bardzo zmienny, głównie pod względem barwy kwiatów oraz kształtu i wyglądu liści. W jego obrębie wyróżniono kilka odmian, w Polsce występuje w dwóch podgatunkach: kukułka krwista typowa (Dactylorhiza incarnata (L.) Soó subsp. incarnata) – kwiaty czerwone do różowych, niekiedy białe; kukułka krwista żółtawa (Dactylorhiza incarnata (L. )Soó subsp. ochroleuca (Poll) Hunt. et Summ.) – kwiaty jasnożółte ze środkową częścią warżki silnie zabarwioną. W Polsce gatunek rzadki, ma tylko kilkanaście stanowisk we wschodniej części kraju.
Inne podgatunki: Dactylorhiza incarnata subsp. coccinea (Pugsley) Soó; Dactylorhiza incarnata subsp. cruenta (O.F.Müll.) P.D.Sell; Dactylorhiza incarnata subsp. gemmana (Pugsley) P.D.Sell; Dactylorhiza incarnata subsp. lobelii (Verm.) H.A.Pedersen; Dactylorhiza incarnata subsp. pulchella (Druce) Soó.
Kukułka krwista typowa tworzy mieszańce z Dactylorhiza baltica, D. fuchsii, D. iberica, D. lapponica, D. maculata, D. majalis, D. nieschalkiorum, D. osmanica, D. praetermissa, D. sambucina, D. traunsteineri, a także międzyrodzajowe z Coeloglossum viride i Gymnadenia conopsea.
Jedną z najbardziej wybitnych jest odmiana subsp. ochroleuca o jasnożółtych kwiatach. Najczęściej spotykaną odmianą na terenie kraju jest natomiast podgatunek typowy subsp. incarnata. Storczyk krwisty tworzy również mieszańce z innymi gatunkami storczyków, głównie kukułek oraz z gółką długoostrogową.
Zobacz też
pl.wikipedia.org [15.02.2015]
jezioro.com.pl [15.02.2015]
Bibliografia
Rutkowski L., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa 2006.
Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, Rośliny chronione, Warszawa 2006.
