Marian Rapacki

Marian Tadeusz Rapacki
z archiwum Janusza Poryckiego
Imię i nazwisko	Marian Tadeusz Rapacki
Data i miejsce urodzenia	26 sierpnia 1919 r., Płock
Data śmierci	19 kwietnia 2009 r.w Olsztynie
Dyscyplina	kajakarstwo
Największy sukces	wychowawca wielu medalistów

Marian Tadeusz Rapacki (ur. 26 sierpnia 1919 r. w Płocku, zm. 19 kwietnia 2009 r. w Olsztynie) – polski trener kajakarstwa, działacz sportowy, twórca i wieloletni kierownik Olsztyńskiego Klubu Olimpijczyka i Olsztyńskiego Muzeum Sportu, honorowy obywatel Olsztyna. Sędzia klasy związkowej, pierwszy absolwent Szkoły Trenerskiej przy Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego we Wrocławiu ze specjalizacją kajakarstwo, wioślarstwo i żeglarstwo.

Działalność

Marian Rapacki urodził się w rodzinie dyrektora szkół rolniczych. Po zdanej maturze kontynuował naukę w szkole podchorążych, mając w planach studia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie; zamiary te udaremnił wybuch II wojny światowej. Rapacki brał udział w kampanii wrześniowej, później trafił do partyzantki w powiecie grójeckim, był związany z Armią Krajową. Pod koniec wojny służył w Wojsku Polskim i jako żołnierz liniowej 15 Dywizji Piechoty trafił w 1945 r. do Olsztyna. Został skierowany do pracy w wojskowych jednostkach odpowiedzialnych za sport i kulturę fizyczną (Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Olsztynie).

Wkrótce trafił do Łuczan (przemianowanych w 1946 r. na Giżycko), gdzie tworzył podstawy powojennego ruchu sportowego w takich dyscyplinach, jak: lekkoatletyka, boks, piłka nożna, żeglarstwo, bojery. Był również kierownikiem Wydziału Wyszkolenia Liniowego Powszechnej Organizacji "Służba Polsce" w Olsztynie. W 1950 r. został przeniesiony do rezerwy w stopniu kapitana.

Po przejściu do rezerwy kontynuował działalność w sporcie olsztyńskim. Aktywnie działał w Lidze Morskiej i Lidze Przyjaciół Żołnierza, kierował ośrodkami wodnymi tych stowarzyszeń w Olsztynie. Przy Lidze Przyjaciół Żołnierza stworzył pierwszą w województwie sekcję kajakarstwa. Założył także sekcje kajakarskie Olsztyńskiego Klubu Sportowego Stomil Olsztyn (początkowo pod nazwą Olsztyński Klub Sportów Wodnych) i Zrywu Olsztyn. Stworzył w ten sposób podstawy pod wyczynowe kajakarstwo na Warmii i Mazurach.

Jako trener klasy mistrzowskiej znalazł także uznanie w oczach krajowej federacji. W 1955 r. został trenerem reprezentacji młodzieżowej Polski, w latach 1956–1964 był drugim trenerem kadry seniorskiej. Krótko przed olimpiadą w Tokio zastąpił Stanisława Zantarę na stanowisku pierwszego trenera i prowadził kadrę na igrzyskach.

W latach 1961–1976 był kierownikiem sekcji kajakarskiej i trenerem w Olsztyńskim Klubie Sportowym, później Stomilu Olsztyn. Łącznie wychował około 150 medalistów mistrzostw Polski, mistrzostw Europy, mistrzostw świata. Do jego najbardziej znanych podopiecznych należą Wacław Sklinsmont, Kazimierz Nikin (wicemistrz świata na 10 000 m, 1975), Andrzej Gronowicz (wicemistrz olimpijski z Montrealu, 1976 na 500 m w kanadyjkach dwójkach). Poza pracą trenerską był również sędzią klasy związkowej.

W latach 1977–1979 pracował w Wojewódzkiej Federacji Sportu w Białymstoku jako szef wyszkolenia, następnie powrócił do Olsztyna i krótko był kierownikiem organizacyjnym oraz kierownikiem wyszkolenia Wojewódzkiego Zespołu Metodyczno-Szkoleniowego.

Pod koniec 1979 r. przeszedł na emeryturę. Nie zaprzestał działalności w sporcie – doprowadził do powstania Wojewódzkiego Klubu Olimpijczyka, a w 1988 r. – Olsztyńskiego Muzeum Sportu. Marian Rapacki był jego wieloletnim kierownikiem (do 2000 r.), udało mu się zgromadzić dokumentację i liczne eksponaty związane przede wszystkim z powojennym sportem na Warmii i Mazurach. Wiedzę na ten temat popularyzował również w czasie licznych spotkań z młodzieżą szkolną, a także w publikacjach prasowych.

W Polskim Związku Kajakowym był przez pewien czas (w latach 50. i 60.) w składzie zarządu, potem przewodniczył Radzie Trenerów.

Odznaczenia

Marian Rapacki otrzymał odznaczenia bojowe i państwowe. Został odznaczony m.in.:

• Krzyżem Walecznych
• Krzyżem Partyzanckim
• Krzyżem Armii Krajowej
• Medalem Wojska (czterokrotnie)
• Medalem za Udział w Wojnie Obronnej 1939 r.
• Medalem Zwycięstwa i Wolności
• Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1944)
• Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
• Złotym Medalem za Zasługi dla Polskiego Ruchu Olimpijskiego
• Odznaką Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej
• Medalem 50-lecia i 60-lecia Polskiego Związku Kajakowego
• Medalem za Szczególne Zasługi dla Polskiego Kajakarstwa
• Złotą Odznaką Zasłużony dla Warmii i Mazur

26 maja 2004 r. władze Olsztyna nadały mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta. 20 października 2009 r. jego imieniem uhonorowano Muzeum Sportu w Olsztynie.

Ciekawostki

Marian Rapacki był żonaty. Z żoną Jadwigą miał dwoje dzieci: córkę Jadwigę (ur. 1946) i syna Mariana (1950-1995).

Zobacz też

Gajewski Piotr, Siadali dookoła niego jak kurczaki i słuchali jego opowieści i gawęd, Olsztynianie znani i nieznani), "Gazeta Olsztyńska" 2009, nr 96, dod. "Olsztyn Dzień po Dniu", nr 1057, s. 7.
Janka Lech, Marian Rapacki patronem Muzeum Sportu w Olsztynie, "Gazeta Olsztyńska" 2009, nr 182, s. 30.

Bibliografia

• Kto jest kim w województwie warmińsko-mazurskim, pod red. Grażyny Gregorowicz, Olsztyn 2001.
  
• Olsztyn 1945–2005. Kultura i nauka, pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego, Olsztyn 2006.
  
• Janka Lech, Żywot człowieka poczciwego, "Gazeta Olsztyńska" z dn. 3–5 września 1999.
  
• Janka Lech, Jesteście narodem żołnierzy i macie Chopina. Igrzyska olimpijskie Mariana Rapackiego,
• "Gazeta Olsztyńska" z dn. 18–20 sierpnia 2000.
  
• Jarząbek Paweł, Alfabet Mariana Rapackiego, część 1, "Gazeta Olsztyńska" z 6–8 marca 1998.
  
• Materiały udostępnione przez Muzeum Sportu w Olsztynie.
  
• pl.wikipedia.org, Marian Rapacki
  
• olsztyn.pl
  
• olsztyn.24
  
• osir.olsztyn.pl