Nasięźrzał pospolity: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = ophio.jpg | |grafika = ophio.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = '''Nasięźrzał pospolity''' (''Ophioglossum vulgatum'' L.) | + | |podpis grafiki = '''Nasięźrzał pospolity''' (''Ophioglossum vulgatum'' L.), źródło: |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Nasięźrzał_pospolity pl.wikipedia.org] | |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
|Lista synonimów = | |Lista synonimów = | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Nasięźrzał pospolity''' (''Ophioglossum vulgatum'' L.) – gatunek rośliny należący do rodziny nasięźrzałowatych (''Ophioglossaceae''). | '''Nasięźrzał pospolity''' (''Ophioglossum vulgatum'' L.) – gatunek rośliny należący do rodziny nasięźrzałowatych (''Ophioglossaceae''). | ||
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
| + | === Morfologia === | ||
| + | Nasięźrzał pospolity jest rośliną wieloletnią o wysokości od 5 do 30 cm, o podziemnych, mięsistych i bezzieleniowych kłączach, z których wyrasta od czerwca do sierpnia jeden nadziemny liść. Ogonek liścia rozgałęzia się dychotomicznie, dzieląc blaszkę na dwie części: asymilacyjną i zarodnionośną. Liść płonny (asymilacyjny) jest podłużnie jajowaty lub eliptyczny, całobrzegi, tępy, ku nasadzie zwężony, lekko zbiegający w ogonek, obejmujący część zarodnionośną liścia. Osiąga do 10 cm długości i 4 cm szerokości. | ||
| + | Kłos zarodnionośny z dwoma szeregami kulistych zarodni ułożonych po 10-35. Ścianka zarodni zbudowana jest z wielu warstw komórek i nie posiada żadnego mechanizmu otwierającego. Zarodnie pękają szczeliną na szczycie. Zarodniki produkowane są w dużej ilości (nawet do kilkunastu tysięcy), wszystkie są jednakowe (paprocie jednakozarodnikowe). Zarodniki dojrzewają od czerwca do sierpnia. | ||
| − | + | System korzeniowy rozwinięty jest w niewielkim stopniu. Nieliczne, słabo rozgałęzione i mięsiste korzenie współżyją z grzybami w procesie mykoryzy. Gametofit żyje pod ziemią, jest bezzieleniowy i współżyje z grzybami. Odsłonięte jego części stają się bladozielone i zachowują zdolności fotoautotroficzne. | |
| − | |||
| − | |||
Nasięźrzał pospolity oprócz zarodników rozmnaża się również wegetatywnie za pomocą nowych kłączy tworzących się z pączków korzeniowych. Populacje tego gatunku są dość liczne, średnio liczą od kilku do kilkuset osobników. | Nasięźrzał pospolity oprócz zarodników rozmnaża się również wegetatywnie za pomocą nowych kłączy tworzących się z pączków korzeniowych. Populacje tego gatunku są dość liczne, średnio liczą od kilku do kilkuset osobników. | ||
| − | |||
| − | |||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| + | Gatunek szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej. Zwarty zasięg gatunku obejmuje w Europie obszar od Wysp Brytyjskich i Francji po południową Skandynawię, Polskę i łuk Karpat, na południu obejmując Bułgarię, Serbię i środkowe Włochy. W rozproszeniu spotykany jest jednak poza tym na całym kontynencie. W Polsce rośnie w rozproszeniu na terenie całego kraju. | ||
| − | + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] odnotowany w [[Rezerwat Jezioro Iłgi|Rezerwacie Jezioro Iłgi]]. | |
| − | |||
| + | Preferuje wilgotne, śródleśne polany, wilgotne łąki i gleby wapienne. Nieco rzadziej spotykany jest w lasach łęgowych, przesuszonych olsach i na torfowiskach. Gatunek charakterystyczny łąk trzęślicowych ze związku ''Molinion caeruleae''. | ||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | |||
W Polsce jest to gatunek rzadko spotykany. Objęty jest ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku. Ze względu na dość szybkie ustępowanie nasięźrzała z licznych stanowisk, gatunek został umieszczony w "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski" (2006) o kategorii zagrożenia V, w grupie gatunków narażonych na wyginięcie. Głównym zagrożeniem dla tej paproci jest osuszanie siedlisk oraz zmiana sposobu użytkowania łąk oraz zarastanie przez zbiorowiska zaroślowe. | W Polsce jest to gatunek rzadko spotykany. Objęty jest ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku. Ze względu na dość szybkie ustępowanie nasięźrzała z licznych stanowisk, gatunek został umieszczony w "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski" (2006) o kategorii zagrożenia V, w grupie gatunków narażonych na wyginięcie. Głównym zagrożeniem dla tej paproci jest osuszanie siedlisk oraz zmiana sposobu użytkowania łąk oraz zarastanie przez zbiorowiska zaroślowe. | ||
| − | |||
| − | |||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | |||
Nasięźrzałowe występują najczęściej w krajach tropikalnych, gdzie znajdują się najbardziej wyspecjalizowane gatunki m.in. epifityczne. | Nasięźrzałowe występują najczęściej w krajach tropikalnych, gdzie znajdują się najbardziej wyspecjalizowane gatunki m.in. epifityczne. | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 15:23, 31 gru 2014
| Nasięźrzał pospolity | |
| | |
| Ophioglossum vulgatum | |
| L. | |
 Nasięźrzał pospolity (Ophioglossum vulgatum L.), źródło: | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | paprotniki |
| Klasa | psylotowe |
| Rząd | nasięźrzałowce |
| Rodzina | nasięźrzałowate |
| Rodzaj | Nasięźrzał |
| Gatunek | Nasięźrzał pospolity |
| Synonimy | |
Nasięźrzał pospolity (Ophioglossum vulgatum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny nasięźrzałowatych (Ophioglossaceae).
Spis treści
Morfologia
Nasięźrzał pospolity jest rośliną wieloletnią o wysokości od 5 do 30 cm, o podziemnych, mięsistych i bezzieleniowych kłączach, z których wyrasta od czerwca do sierpnia jeden nadziemny liść. Ogonek liścia rozgałęzia się dychotomicznie, dzieląc blaszkę na dwie części: asymilacyjną i zarodnionośną. Liść płonny (asymilacyjny) jest podłużnie jajowaty lub eliptyczny, całobrzegi, tępy, ku nasadzie zwężony, lekko zbiegający w ogonek, obejmujący część zarodnionośną liścia. Osiąga do 10 cm długości i 4 cm szerokości.
Kłos zarodnionośny z dwoma szeregami kulistych zarodni ułożonych po 10-35. Ścianka zarodni zbudowana jest z wielu warstw komórek i nie posiada żadnego mechanizmu otwierającego. Zarodnie pękają szczeliną na szczycie. Zarodniki produkowane są w dużej ilości (nawet do kilkunastu tysięcy), wszystkie są jednakowe (paprocie jednakozarodnikowe). Zarodniki dojrzewają od czerwca do sierpnia.
System korzeniowy rozwinięty jest w niewielkim stopniu. Nieliczne, słabo rozgałęzione i mięsiste korzenie współżyją z grzybami w procesie mykoryzy. Gametofit żyje pod ziemią, jest bezzieleniowy i współżyje z grzybami. Odsłonięte jego części stają się bladozielone i zachowują zdolności fotoautotroficzne.
Nasięźrzał pospolity oprócz zarodników rozmnaża się również wegetatywnie za pomocą nowych kłączy tworzących się z pączków korzeniowych. Populacje tego gatunku są dość liczne, średnio liczą od kilku do kilkuset osobników.
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej. Zwarty zasięg gatunku obejmuje w Europie obszar od Wysp Brytyjskich i Francji po południową Skandynawię, Polskę i łuk Karpat, na południu obejmując Bułgarię, Serbię i środkowe Włochy. W rozproszeniu spotykany jest jednak poza tym na całym kontynencie. W Polsce rośnie w rozproszeniu na terenie całego kraju.
Na Warmii i Mazurach odnotowany w Rezerwacie Jezioro Iłgi.
Preferuje wilgotne, śródleśne polany, wilgotne łąki i gleby wapienne. Nieco rzadziej spotykany jest w lasach łęgowych, przesuszonych olsach i na torfowiskach. Gatunek charakterystyczny łąk trzęślicowych ze związku Molinion caeruleae.
Wartość użytkowa
W Polsce jest to gatunek rzadko spotykany. Objęty jest ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku. Ze względu na dość szybkie ustępowanie nasięźrzała z licznych stanowisk, gatunek został umieszczony w "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski" (2006) o kategorii zagrożenia V, w grupie gatunków narażonych na wyginięcie. Głównym zagrożeniem dla tej paproci jest osuszanie siedlisk oraz zmiana sposobu użytkowania łąk oraz zarastanie przez zbiorowiska zaroślowe.
Ciekawostki
Nasięźrzałowe występują najczęściej w krajach tropikalnych, gdzie znajdują się najbardziej wyspecjalizowane gatunki m.in. epifityczne.
Bibliografia
Szweykowska A., Szweykowski J.: Botanika. Systematyka. PWN, Warszawa 1993.
Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z.: Rośliny chronione. Multico Oficyna Wyd., Warszawa 2006.
