Nory: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Nory ''' (niem. ''Nordenthal'', od 1938 r. ''Nordental'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie | + | ''' Nory ''' (niem. ''Nordenthal'', od 1938 r. ''Nordental'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Wieliczki (gmina wiejska)|gminie Wieliczki]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko–gołdapskiego]]. W 2010 roku liczyła mieszkańców<ref>łącznie: Nory, [[Bartki]], [[Bartkowski Młyn]] i Norki</ref>. W skład sołectwa wchodzą wsie: Nory i [[Norki]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wojciech Borowski]]<ref>[http://wieliczki.bipgmina.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa/ Strona Urzędu Gminy Wieliczki] [05.12.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w | + | Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Pojezierze Ełckie|Pojezierzu Ełckim]], nad rzeką [[Rzeka Lega|Legą]], 13 km na południe od [[Olecko|Olecka]] i 5,5 km na południe od [[Wieliczki|Wieliczek]], na wschód od drogi krajowej nr 65. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W starszych opracowaniach podawano, iż Nory istniały już w 1553 roku, a przywilej lokacyjny otrzymały od starosty [[Krzysztof Glaubitz|Krzysztofa Glaubitza]] w 1560 roku. Jednak znawca zagadnień związanych z kolonizacją mazurskich miejscowości, [[lkwim: Grzegorz Białuński|Grzegorz Białuński]] podkreślał, iż tego rodzaju twierdzenia nie mają podstaw źródłowych. Według niego pierwsze wzmianki o Norach pochodzą dopiero z XVIII wieku<ref>G. Białuński, ''Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002, s. 154, przypis 329.</ref>. |
| − | Był to niewielki (cztery łany) majątek, który w XVIII wieku posiadali lub dzierżawili Ciesielscy i Okołowiczowie, polskie rodziny szlacheckie. W następnym stuleciu dobra się powiększyły. W połowie XIX wieku Nory liczyły 137 mieszkańców, a w roku 1888 obejmowały 621 hektarów i zaliczały się największych majątków na terenie powiatu (należały wówczas do niejakiego Hillmanna). Wieś wchodziła w skład [[ | + | Był to niewielki (cztery łany) majątek, który w XVIII wieku posiadali lub dzierżawili [[Rodzina Ciesielskich |Ciesielscy]] i [[Rodzina Okołowiczów |Okołowiczowie]], polskie rodziny szlacheckie. W następnym stuleciu dobra się powiększyły. W połowie XIX wieku Nory liczyły 137 mieszkańców, a w roku 1888 obejmowały 621 hektarów i zaliczały się do największych majątków na terenie powiatu (należały wówczas do niejakiego Hillmanna). Wieś wchodziła w skład [[Parafia ewangelicka w Wieliczkach|parafii ewangelickiej w Wieliczkach]]. |
| − | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na bazie majątku utworzono we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne | + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na bazie majątku utworzono we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Do 1970 roku było to przedsiębiorstwo jednozakładowe o powierzchni 942 hektarów. Na początku lat 70. przekształcono je w przedsiębiorstwo wielozakładowe, włączając do niego PGR [[Nowy Młyn]] i PGR [[Gąsiorówko]] (łącznie obejmowało ono odtąd ponad 2,4 tys. hektarów). |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 | + | *1857 r. – 137 osób |
| − | 1988 | + | *1988 r. – 270 osób<ref>łącznie: Nory, [[Bartki]], [[Bartkowski Młyn]] i Norki</ref> |
| − | |||
| − | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
| − | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach |parafii rzymskokatolickiej | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach |parafii rzymskokatolickiej w Wieliczkach]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Stanisława Karna]] (ur. 1946) - zootechnik, absolwentka [[Wyższa Szkoła Rolnicza w Olsztynie|WSR w Olsztynie]], pracownik PGR Nory, posłanka na | + | *[[Stanisława Karna]] (ur. 1946) - zootechnik, absolwentka [[Wyższa Szkoła Rolnicza w Olsztynie|WSR w Olsztynie]], pracownik PGR Nory, posłanka na sejm VI kadencji |
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Dwór w Norach| | + | *[[Dwór w Norach|zespół dworsko–parkowy]] z przełomu XIX i XX wieku |
| − | * | + | *cmentarz wojenny z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] |
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Wersja z 20:08, 3 paź 2014
| Nory | |
| | |
![Nory. Cmentarz wojenny Olsztyńska Strona Rowerowa [03.10.2014]](/index.php/Plik:Nory._Cmentarz_wojenny.jpg) Nory. Cmentarz wojenny Olsztyńska Strona Rowerowa [03.10.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Wieliczki |
| Liczba ludności (2010) | 265 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nory | |
| Położenie na mapie Polski  Nory | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nory (niem. Nordenthal, od 1938 r. Nordental) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Wieliczki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. W 2010 roku liczyła mieszkańców[1]. W skład sołectwa wchodzą wsie: Nory i Norki. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wojciech Borowski[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, nad rzeką Legą, 13 km na południe od Olecka i 5,5 km na południe od Wieliczek, na wschód od drogi krajowej nr 65.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W starszych opracowaniach podawano, iż Nory istniały już w 1553 roku, a przywilej lokacyjny otrzymały od starosty Krzysztofa Glaubitza w 1560 roku. Jednak znawca zagadnień związanych z kolonizacją mazurskich miejscowości, Grzegorz Białuński podkreślał, iż tego rodzaju twierdzenia nie mają podstaw źródłowych. Według niego pierwsze wzmianki o Norach pochodzą dopiero z XVIII wieku[3].
Był to niewielki (cztery łany) majątek, który w XVIII wieku posiadali lub dzierżawili Ciesielscy i Okołowiczowie, polskie rodziny szlacheckie. W następnym stuleciu dobra się powiększyły. W połowie XIX wieku Nory liczyły 137 mieszkańców, a w roku 1888 obejmowały 621 hektarów i zaliczały się do największych majątków na terenie powiatu (należały wówczas do niejakiego Hillmanna). Wieś wchodziła w skład parafii ewangelickiej w Wieliczkach.
Po II wojnie światowej na bazie majątku utworzono we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne. Do 1970 roku było to przedsiębiorstwo jednozakładowe o powierzchni 942 hektarów. Na początku lat 70. przekształcono je w przedsiębiorstwo wielozakładowe, włączając do niego PGR Nowy Młyn i PGR Gąsiorówko (łącznie obejmowało ono odtąd ponad 2,4 tys. hektarów).
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 137 osób
- 1988 r. – 270 osób[4]
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Wieliczkach.
Ludzie związani z miejscowością
- Stanisława Karna (ur. 1946) - zootechnik, absolwentka WSR w Olsztynie, pracownik PGR Nory, posłanka na sejm VI kadencji
Zabytki
- zespół dworsko–parkowy z przełomu XIX i XX wieku
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
- Strona Urzędu Gminy Wieliczki [05.12.2013]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [03.10.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie: Nory, Bartki, Bartkowski Młyn i Norki
- ↑ Strona Urzędu Gminy Wieliczki [05.12.2013]
- ↑ G. Białuński, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002, s. 154, przypis 329.
- ↑ łącznie: Nory, Bartki, Bartkowski Młyn i Norki
