Ogrodzieniec: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Ogrodzieniec ''' (niem. ''Neudeck'') – | + | ''' Ogrodzieniec ''' (niem. ''Neudeck'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Kisielice (gmina miejsko-wiejska)|gminie Kisielice]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. |
| − | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 338 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Angelika Budzińska. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 338 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje | ||
| − | |||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], 16 km na zachód od [[Iława|Iławy]] i 4 km na wschód od [[Kisielice|Kisielic]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 16. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], 16 km na zachód od [[Iława|Iławy]] i 4 km na wschód od [[Kisielice|Kisielic]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 16. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miejscowość została założona przez zasadźcę o imieniu Albrecht | + | Miejscowość została założona w 1320 r. przez zasadźcę o imieniu Albrecht, który otrzymał dodatkowo w dziedziczne posiadanie karczmę. W 1374 roku Ogrodzieniec występował pod nazwą ''Nydek''. W 1414 r., w czasie wojen polsko-krzyżackich, wieś została doszczętnie zniszczona. Jeszcze w 1543 roku była zamieszkana przez zaledwie dwóch gospodarzy. Rozwój wsi nastąpił w okresie przyłączenia jej do klucza dóbr ziemskich rodziny [[von Polenz]]. W Ogrodzieńcu oraz [[Limża|Limży]] większą część dzieciństwa spędził [[Paul von Beneckendorf und von Hindenburg|Paul von Hindenburg]] – przyszły feldmarszałek i prezydent Rzeszy Niemieckiej. Założycielem rodowej siedziby w majątku był pułkownik Otto Friedrich von Hindenburg. Po jego śmierci w 1722 roku Limża i Ogrodzieniec stały się własnością sióstr pułkownika – Zofii i Barbary. Po ich śmierci dobra odziedziczył wnuk Barbary – [[Otto Gottfried von Beckenendorf]]. Zgodnie z wolą Otto Friedricha von Hindenburga spadkobierca dziedziczył również nazwisko oraz herb rodowy. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | W 1789 roku Ogrodzieniec był wsią szlachecką z folwarkiem składającą się z 24 domów. W latach 1801–1802 Otto Gottfried wybudował w Ogrodzieńcu dwór, który dziesięć lat później przebudował na pałac. Po jego śmierci w 1827 roku spadkobiercą dóbr Otto Gottfrieda został Otto Ludwig, który następnie cały majątek przepisał na syna Alberta. Jednym z trzech braci Alberta, którzy zostali przeznaczeni do kariery wojskowej, był Robert – ojciec Paula von Hindenburga. Ciało Roberta po jego śmierci w 1902 roku pochowano na rodzinnym cmentarzu w Ogrodzieńcu. | |
| − | + | W 1830 roku Albert von Beckenendorf und von Hindenburg poślubił Linę von Polenz – dziedziczkę [[Łęgowo (gmina Kisielice)|Łęgowa]]. Małżeństwo doczekało się dwójki dzieci – Gunthera oraz Liny. Po śmierci Alberta i jego żony Gunther otrzymał Łęgowo, a Lina odziedziczyła Ogrodzieniec. Młoda dziedziczka poślubiła brata Paula von Hindenburga – Otto Ludwiga. Otto Ludwig zmarł w 1908 roku. Do 1927 roku majątek należał do wdowy Liny. W tym roku za sprawą Elarda von Oldenburga z okazji urodzin feldmarszałka i prezydenta Rzeszy zainicjowano wielką zbiórkę narodową, która odbyła się przy udziale Towarzystwa Weteranów Wojennych. Uzyskane tym sposobem pieniądze miały umożliwić odkupienie Ogrodzieńca. Hindenburg już w 1928 roku wybudował nowy pałac w stylu neobarokowym. Stał się on siedzibą feldmarszałka do jego śmierci w 1934 roku. Ogrodzieniec odziedziczył wówczas jego syn i zarazem ostatni właściciel dóbr – generał-leutnant Oskar von Beckenendorf und von Hindenburg. | |
| − | + | [[lkwim:Pałac w Ogrodzieńcu|Pałac]] pod koniec II wojny światowej został splądrowany i podpalony przez czerwonoarmistów. Po zakończeniu wojny budowla była stopniowo rozbierana. | |
| − | 1905 | + | Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych na przestrzeni lat: |
| − | + | *1817 – 233 osoby, 22 domy | |
| − | + | *1831 – 294 osoby, 22 domy | |
| + | *1864 – 303 osoby, 18 domów | ||
| + | *1871 – 265 osób, 17 domów | ||
| + | *1885 – 217 osób, 17 domów | ||
| + | *1895 – 190 osób, 13 domów | ||
| + | *1905 – 180 osób, 12 domów | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *pozostałości [[lkwim:Pałac w Ogrodzieńcu|zespołu pałacowego]]: fragmenty fundamentów i murów, resztki bramy wjazdowej |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | ''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> | ||
| + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_-_wiejska/126/55/Plan__Rozwoju_Lokalnego_Miasta_i_Gminy_Kisielice_na_lata_2007_-_2013/ Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Kisielice na lata 2007-2013], Kisielice styczeń 2007, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/kisielice_gmina_miejsko_-_wiejska/126/Plan_odnowy_miejscowosci/ Plan odnowy miejscowości Ogrodzieniec, bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Kisielice (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 09:04, 15 maj 2020
| Ogrodzieniec | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Kisielice |
| Liczba ludności (2010) | 338 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Ogrodzieniec | |
| Położenie na mapie Polski  Ogrodzieniec | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Ogrodzieniec (niem. Neudeck) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Kisielice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 338 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Angelika Budzińska.
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 16 km na zachód od Iławy i 4 km na wschód od Kisielic; przebiega przez nią droga krajowa nr 16.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona w 1320 r. przez zasadźcę o imieniu Albrecht, który otrzymał dodatkowo w dziedziczne posiadanie karczmę. W 1374 roku Ogrodzieniec występował pod nazwą Nydek. W 1414 r., w czasie wojen polsko-krzyżackich, wieś została doszczętnie zniszczona. Jeszcze w 1543 roku była zamieszkana przez zaledwie dwóch gospodarzy. Rozwój wsi nastąpił w okresie przyłączenia jej do klucza dóbr ziemskich rodziny von Polenz. W Ogrodzieńcu oraz Limży większą część dzieciństwa spędził Paul von Hindenburg – przyszły feldmarszałek i prezydent Rzeszy Niemieckiej. Założycielem rodowej siedziby w majątku był pułkownik Otto Friedrich von Hindenburg. Po jego śmierci w 1722 roku Limża i Ogrodzieniec stały się własnością sióstr pułkownika – Zofii i Barbary. Po ich śmierci dobra odziedziczył wnuk Barbary – Otto Gottfried von Beckenendorf. Zgodnie z wolą Otto Friedricha von Hindenburga spadkobierca dziedziczył również nazwisko oraz herb rodowy.
W 1789 roku Ogrodzieniec był wsią szlachecką z folwarkiem składającą się z 24 domów. W latach 1801–1802 Otto Gottfried wybudował w Ogrodzieńcu dwór, który dziesięć lat później przebudował na pałac. Po jego śmierci w 1827 roku spadkobiercą dóbr Otto Gottfrieda został Otto Ludwig, który następnie cały majątek przepisał na syna Alberta. Jednym z trzech braci Alberta, którzy zostali przeznaczeni do kariery wojskowej, był Robert – ojciec Paula von Hindenburga. Ciało Roberta po jego śmierci w 1902 roku pochowano na rodzinnym cmentarzu w Ogrodzieńcu.
W 1830 roku Albert von Beckenendorf und von Hindenburg poślubił Linę von Polenz – dziedziczkę Łęgowa. Małżeństwo doczekało się dwójki dzieci – Gunthera oraz Liny. Po śmierci Alberta i jego żony Gunther otrzymał Łęgowo, a Lina odziedziczyła Ogrodzieniec. Młoda dziedziczka poślubiła brata Paula von Hindenburga – Otto Ludwiga. Otto Ludwig zmarł w 1908 roku. Do 1927 roku majątek należał do wdowy Liny. W tym roku za sprawą Elarda von Oldenburga z okazji urodzin feldmarszałka i prezydenta Rzeszy zainicjowano wielką zbiórkę narodową, która odbyła się przy udziale Towarzystwa Weteranów Wojennych. Uzyskane tym sposobem pieniądze miały umożliwić odkupienie Ogrodzieńca. Hindenburg już w 1928 roku wybudował nowy pałac w stylu neobarokowym. Stał się on siedzibą feldmarszałka do jego śmierci w 1934 roku. Ogrodzieniec odziedziczył wówczas jego syn i zarazem ostatni właściciel dóbr – generał-leutnant Oskar von Beckenendorf und von Hindenburg.
Pałac pod koniec II wojny światowej został splądrowany i podpalony przez czerwonoarmistów. Po zakończeniu wojny budowla była stopniowo rozbierana.
Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych na przestrzeni lat:
- 1817 – 233 osoby, 22 domy
- 1831 – 294 osoby, 22 domy
- 1864 – 303 osoby, 18 domów
- 1871 – 265 osób, 17 domów
- 1885 – 217 osób, 17 domów
- 1895 – 190 osób, 13 domów
- 1905 – 180 osób, 12 domów
Zabytki
- pozostałości zespołu pałacowego: fragmenty fundamentów i murów, resztki bramy wjazdowej
Przypisy
Bibliografia
Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Kisielice na lata 2007-2013, Kisielice styczeń 2007, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Plan odnowy miejscowości Ogrodzieniec, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
