Pełnik europejski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Trollius_europaeus.jpg | |grafika = Trollius_europaeus.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Pełnik europejski | + | |podpis grafiki = Pełnik europejski. Pokrój. Autor: Algirdas. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Trollius_europaeus.JPG Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| − | |||
| − | |||
'''Pełnik europejski''' (''Trollius europaeus'' L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (''Ranunculaceae''). | '''Pełnik europejski''' (''Trollius europaeus'' L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (''Ranunculaceae''). | ||
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| + | Roślina o wzniesionej łodydze wysokości 10-50 cm. Łodyga nie rozgałęzia się i jest lekko łukowato wygięta. Liście są dłoniasto podzielone, wcięte głęboko, aż do nasady (dłoniastosieczne). Składają się z 3-5 blaszek (5 blaszek mają tylko liście odziomkowe). Każda z blaszek jest nieco wcięta lub ząbkowana. Liście wyrastają naprzemianlegle na łodydze. Dolne liście osadzone są na długich ogonkach, środkowe na krótszych, a najwyższe są siedzące. Na każdej łodydze występuje najczęściej 2-3 dużych (2,5-5 cm średnicy) kwiatów dojrzewających stopniowo. | ||
| − | + | Kwiat jest kulisty i pełny, stąd nazwa rośliny. Okwiat nie jest zróżnicowany na kielich i koronę. Osadzone spiralnie płatki zaginają się do środka i dachówkowato zachodzą na siebie, chroniąc wnętrze kwiatu. Zewnętrzne płatki są duże i barwne, wewnętrzne są węższe i przechodzą stopniowo w miodniki z nektarem. Środek kwiatu wypełniają liczne pręciki i słupki. Roślina kwitnie od maja do czerwca. Owoce zebrane są w wielomieszek, poszczególne mieszki są wielonasienne. Każdy z mieszków ma stwardniały kolec (zdrewniała szyjka słupka). Kuliste, czarne nasiona dojrzewają pod koniec sierpnia. | |
| − | |||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| + | Pełnik europejski występuje w niemal całej Europie z wyjątkiem jej południowo-zachodnich krańców (na południu tylko w górach) oraz w zachodniej Syberii. W Polsce występuje na całym obszarze w rozproszeniu. | ||
| − | + | W [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]] na stanowiskach naturalnych gatunek ten występuje w [[Mazurski Park Krajobrazowy|Mazurskim]] i [[Brodnicki Park Krajobrazowy|Brodnickim]] Parkach Krajobrazowych. | |
Siedlisko tej rośliny stanowią łąki bagienne lub górskie, torfowiska, bagienne lasy, brzegi potoków, ziołorośla. W górach Europy występuje do wysokości 3000 m n.p.m., w Polsce jego zasięg pionowy nie został dokładnie zbadany. | Siedlisko tej rośliny stanowią łąki bagienne lub górskie, torfowiska, bagienne lasy, brzegi potoków, ziołorośla. W górach Europy występuje do wysokości 3000 m n.p.m., w Polsce jego zasięg pionowy nie został dokładnie zbadany. | ||
| Linia 36: | Linia 34: | ||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | |||
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Dawniej była masowo wykopywana do przydomowych ogródków i zrywana na bukiety, co znacznie przyczyniło się do zmniejszenia jej liczebności. Część stanowisk chroniona jest w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. | Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Dawniej była masowo wykopywana do przydomowych ogródków i zrywana na bukiety, co znacznie przyczyniło się do zmniejszenia jej liczebności. Część stanowisk chroniona jest w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. | ||
| Linia 42: | Linia 39: | ||
Pełnik europejski jest rośliną trującą. | Pełnik europejski jest rośliną trującą. | ||
| − | |||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | Kwiaty pełnika zapylane są przez chrząszcze, błonkówki i muchówki, które przeciskają się pomiędzy płatkami, by dostać się do znajdujących się w środku miodników i pylników, przy okazji zapylając kwiat. Kwiaty wydzielają przyjemny, słaby zapach. Szybko przekwitają, ale na ich miejsce stopniowo zakwitają następne | + | Kwiaty pełnika zapylane są przez chrząszcze, błonkówki i muchówki, które przeciskają się pomiędzy płatkami, by dostać się do znajdujących się w środku miodników i pylników, przy okazji zapylając kwiat. Kwiaty wydzielają przyjemny, słaby zapach. Szybko przekwitają, ale na ich miejsce stopniowo zakwitają następne i okres kwitnienia wydłuża się. W czasie deszczu płatki kwiatów ciasno się stulają, chroniąc w ten sposób znajdujące się wewnątrz organy rozrodcze: pręciki i słupki. Przy trwającej przez dłuższy czas niepogodzie nasiona powstają w wyniku samozapylenia. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| + | Pełnik europejski [http://pl.wikipedia.org/wiki/Pe%C5%82nik_europejski pl.wikipedia.org, pełnik europejski] [23.06.2014]<br/> | ||
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_gatunk%C3%B3w_ro%C5%9Blin_obj%C4%99tych_%C5%9Bcis%C5%82%C4%85_ochron%C4%85 pl.wikipedia.org, lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce] [23.06.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Powiat nowomiejski]] [[Kategoria: Powiat piski]] [[Kategoria: Powiat mrągowski]] [[Kategoria: Powiat szczycieński]] [[Kategoria: Parki krajobrazowe]] [[Kategoria: Rośliny chronione]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 17:37, 24 lut 2015
| Pełnik europejski | |
| | |
| Trollius europaeus | |
| L. | |
 Pełnik europejski. Pokrój. Autor: Algirdas. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | jaskrowce |
| Rodzina | jaskrowate |
| Rodzaj | pełnik |
| Gatunek | Pełnik europejski |
| Synonimy | |
Pełnik europejski (Trollius europaeus L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae).
Spis treści
Morfologia
Roślina o wzniesionej łodydze wysokości 10-50 cm. Łodyga nie rozgałęzia się i jest lekko łukowato wygięta. Liście są dłoniasto podzielone, wcięte głęboko, aż do nasady (dłoniastosieczne). Składają się z 3-5 blaszek (5 blaszek mają tylko liście odziomkowe). Każda z blaszek jest nieco wcięta lub ząbkowana. Liście wyrastają naprzemianlegle na łodydze. Dolne liście osadzone są na długich ogonkach, środkowe na krótszych, a najwyższe są siedzące. Na każdej łodydze występuje najczęściej 2-3 dużych (2,5-5 cm średnicy) kwiatów dojrzewających stopniowo.
Kwiat jest kulisty i pełny, stąd nazwa rośliny. Okwiat nie jest zróżnicowany na kielich i koronę. Osadzone spiralnie płatki zaginają się do środka i dachówkowato zachodzą na siebie, chroniąc wnętrze kwiatu. Zewnętrzne płatki są duże i barwne, wewnętrzne są węższe i przechodzą stopniowo w miodniki z nektarem. Środek kwiatu wypełniają liczne pręciki i słupki. Roślina kwitnie od maja do czerwca. Owoce zebrane są w wielomieszek, poszczególne mieszki są wielonasienne. Każdy z mieszków ma stwardniały kolec (zdrewniała szyjka słupka). Kuliste, czarne nasiona dojrzewają pod koniec sierpnia.
Rozmieszczenie i ekologia
Pełnik europejski występuje w niemal całej Europie z wyjątkiem jej południowo-zachodnich krańców (na południu tylko w górach) oraz w zachodniej Syberii. W Polsce występuje na całym obszarze w rozproszeniu.
W województwie warmińsko-mazurskim na stanowiskach naturalnych gatunek ten występuje w Mazurskim i Brodnickim Parkach Krajobrazowych.
Siedlisko tej rośliny stanowią łąki bagienne lub górskie, torfowiska, bagienne lasy, brzegi potoków, ziołorośla. W górach Europy występuje do wysokości 3000 m n.p.m., w Polsce jego zasięg pionowy nie został dokładnie zbadany.
Wartość użytkowa
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Dawniej była masowo wykopywana do przydomowych ogródków i zrywana na bukiety, co znacznie przyczyniło się do zmniejszenia jej liczebności. Część stanowisk chroniona jest w parkach narodowych i rezerwatach przyrody.
Roślina ozdobna, występuje w wielu odmianach. Nadaje się do uprawy na rabatach (w miejscach nasłonecznionych) lub na kwiat cięty.
Pełnik europejski jest rośliną trującą.
Ciekawostki
Kwiaty pełnika zapylane są przez chrząszcze, błonkówki i muchówki, które przeciskają się pomiędzy płatkami, by dostać się do znajdujących się w środku miodników i pylników, przy okazji zapylając kwiat. Kwiaty wydzielają przyjemny, słaby zapach. Szybko przekwitają, ale na ich miejsce stopniowo zakwitają następne i okres kwitnienia wydłuża się. W czasie deszczu płatki kwiatów ciasno się stulają, chroniąc w ten sposób znajdujące się wewnątrz organy rozrodcze: pręciki i słupki. Przy trwającej przez dłuższy czas niepogodzie nasiona powstają w wyniku samozapylenia.
Bibliografia
Pełnik europejski pl.wikipedia.org, pełnik europejski [23.06.2014]
pl.wikipedia.org, lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce [23.06.2014]
