Przełęk

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Przełęk

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat działdowski
Gmina Płośnica
Liczba ludności (2010) 203
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Przełęk
Przełęk
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Przełęk
Przełęk
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Przełęk (niem. Przellenk, do 2007 r. Przełęk Duży) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Płośnica. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 203 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Dariusz Czartowski[2].

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 14 km na zachód od Działdowa i 11 km na południowy wschód od Lidzbarka; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 544.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. W 1328 roku rycerze: Klaus z Zielenia i Walter ze Zgniłego Błota koło Brodnicy otrzymali od komtura dzierzgońskiego Lundera z Brunszwiku 42 łany na prawie chełmińskim między Gródkami a Wielkim Łęckiem; w zamian zobowiązali się do dwóch służb zbrojnych. Początkowo wieś występowała jako Waltersgut, ale już na początku XV wieku pojawiła się nazwa Przełęk. Na obszarze wspomnianego nadania powstały wsie: Przełęk Duży i Przełęk Mały. Należały one przez pewien czas do Rywockich, a od drugiej połowy XVII wieku do Bagińskich.

Kościół we wsi istniał już w XVI wieku, założony staraniem właścicieli majątku. Po reformacji zamieniony w świątynię ewangelicką, na początku XVII wieku został oddany w ręce katolików. Aż do końca XIX wieku był on filią kościoła w Wielkim Łęcku.

W okresie międzywojennym wieś uregulowano i przeprowadzono melioracje, w wyniku których osuszono bardzo podmokłe okoliczne łąki.


Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

  • 1848 r. – 158 osób
  • 1857 r. – 191 osób
  • 1921 r. – 280 osób
  • 1931 r. – 943 osoby
  • 1993 r. – 387 osób
  • 2001 r. – 386 osób

Gospodarka

We wsi działają m.in. firma handlowa, firma świadcząca usługi rolnicze, firmy zajmujące się handlem obwoźnym (artykuły przemysłowe i odzieżowe), naprawą i produkcją sprzętu rolniczego, a także przedsiębiorstwa remontowo–budowlane[3].

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

  • kościół neogotycki z lat 1899-1901, odremontowany
  • kilka przykładów budownictwa z końca XIX i początku XX wieku (domy nr: 28, 66, 68, 71)
  • budynek szkoły z początku XX wieku

Bibliografia

  1. Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
  2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  3. Strona Urzędu Gminy Płośnica] [12.11.2013]
  4. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
  5. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]

Przypisy