Purchawka jeżowata

Purchawka jeżowata
Lycoperdon echinatum
Pers.
Purchawka jeżowata
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pieczarkowate
Rodzaj	purchawka
Gatunek	purchawka jeżowata
Synonimy

Purchawka jeżowata (Lycoperdon echinatum Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), rzędu pieczarkowców (Agaricales).

Owocnik

Owocnik gruszkowaty, w młodości biały, dojrzały brązowawy, wysokości do 6 cm, pokryty długimi 3-4(6) mm brązowymi wyrostkami. Kolce mocne, ostre i gęsto ustawione, szczyty sąsiednich kolców mogą być zakrzywione ku sobie i stykać się czubkami; stanowią one zewnętrzną okrywę owocnika, tzw. egzoperydium. U starszych okazów kolce odpadają i odsłaniają wewnętrzną okrywę - endoperydium z wyraźną graniastą siateczką. Wewnątrz owocnika podglebie początkowo białe, potem szaro-fioletowe z wyraźną zwykle kolumellą. Zarodniki w masie, niedojrzałe szaro-fioletowe, dojrzałe czekoladowobrązowe (u innych gatunków purchawek jest żółtawe, oliwkowe, umbra), wydostają się przez otwór szczytowy w endoperydium. Trzon jest krótki, czasem brak. U podstawy owocnika zwykle widoczne są sznury grzybniowe, tzw. ryzomorfy.

Rozmieszczenie i ekologia

Purchawka jeżowata jest grzybem saprotroficznym. Wytwarza owocniki rosnące na ziemi, rzadko na butwiejącym drewnie, pojedynczo lub w małych grupach. Preferuje lasy żyzne, liściaste, zwłaszcza bukowe, rzadziej mieszane lub iglaste, na glebach wapiennych. Owocniki wyrastają od lipca do października.

Wartość użytkowa

Purchawka jeżowata jest jadalna w fazie młodego owocnika, kiedy wnętrze jest białe. Tak jak wszystkie purchawki, w późniejszej fazie nie jest trująca, ale nieprzydatna ze względu na szybki rozpad owocnika.
Purchawka jeżowata jest dość rzadkim gatunkiem. Znajduje się na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski", gdzie zaliczono go do kategorii R.
Na Warmii i Mazurach purchawkę jeżowatą odnotowano w Rezerwacie Kamienna Góra.

Ciekawostki

Młode owocniki łatwo jest poznać po jeżowatym wyglądzie. Starsze okazy można pomylić z krótkokolczastą purchawką czarniawą, zwaną też cuchnącą L. foetidum (=Lycoperdon nigrescens) o nieprzyjemnym zapachu, preferującą gleby kwaśne czy z purchawką brunatną (Lycoperdon umbrinum), która też jest w brązowawych odcieniach, lecz ma krótsze kolce.

Bibliografia

Gumińska B., Wojewoda W.: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985.
Wojewoda W., Ławrynowicz M.: Red list of the macrofungi in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 55-70.

Linki zewnętrzne

http://www.grzyby.pl/gatunki/Lycoperdon_echinatum.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Purchawka_jeżowata
http://www.indexfungorum.org/Names/Names.asp