Rożental: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Rożental ''' (niem. ''Rosenthal'') – | + | ''' Rożental ''' (niem. ''Rosenthal'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Lubawa (gmina wiejska)|gminie Lubawa]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. |
| − | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 986 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agnieszka Deptuła. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 986 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu [[Garb Lubawski|Garbu Lubawskiego]] i [[Pojezierze Iławskie|Pojezierza Iławskiego]], 16 km na południowy wschód od [[Iława|Iławy]] i 8,5 km na północny wschód od [[Lubawa|Lubawy]], przy drodze krajowej nr 15. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu [[Garb Lubawski|Garbu Lubawskiego]] i [[Pojezierze Iławskie|Pojezierza Iławskiego]], 16 km na południowy wschód od [[Iława|Iławy]] i 8,5 km na północny wschód od [[Lubawa|Lubawy]], przy drodze krajowej nr 15. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miejscowość została założona jako wieś biskupia w roku | + | Miejscowość została założona jako wieś biskupia w 1349 roku. Obszar wsi obejmował wówczas 100 łanów. Nadanie na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] wystawił ówczesny biskup Otton. Miejscowy kościół został wzniesiony w XV wieku. Świątynia uległa jednak zniszczeniu w czasie [[wojna trzynastoletnia| wojny trzynastoletniej]]. W XVI stuleciu w Rożentalu wybudowano młyn wodny. W 1700 roku biskup [[Teodor Potocki]] przekazał miejscowemu organiście trzy opuszczone łany. Powstał na nich folwark zwany księżym folwarkiem. W XVII wieku wzniesiono kościół pw. św. Wawrzyńca. Uległ on jednak zniszczeniu, w związku z czym w 1761 roku mieszkańcy wybudowali drewnianą, barokową świątynię, która zachowała się do dzisiejszych czasów. Po 1773 roku Rożental stanowił własność króla pruskiego. W 1789 roku wieś składała się z 71 chłopskich zagród. Miejscowa szkoła została założona przed 1798 rokiem. W 1892 roku placówka zatrudniała trzech nauczycieli. Rożental był jedną ze wsi, w których w 1906 roku doszło do wybuchu trzytygodniowego strajku szkolnego przeciw brutalnej akcji germanizacyjnej i wypieraniu ze szkoły języka polskiego. W 1928 roku miejscowość była zamieszkana przez 1100 osób. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
*[[Szkoła Podstawowa w Rożentalu]] | *[[Szkoła Podstawowa w Rożentalu]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
W miejscowości działa [[Biblioteka Publiczna w Rożentalu|biblioteka]], którą założono w 1953 roku. | W miejscowości działa [[Biblioteka Publiczna w Rożentalu|biblioteka]], którą założono w 1953 roku. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[lkwim:Marceli Jurdeczko|Marceli Jurdeczko]] ( | + | *[[lkwim:Marceli Jurdeczko|Marceli Jurdeczko]] (1930–?) – nauczyciel, działacz społeczny, animator kultury; w dzieciństwie i wczesnej młodości mieszkał z rodzicami w Rożentalu, uczył się w tutejszej szkole; zmarł w latach 80., jest pochowany na cmentarzu w Rożentalu |
| − | *[[lkwim:Alfons Licznerski|Alfons Licznerski]] ( | + | *[[lkwim:Alfons Licznerski|Alfons Licznerski]] (1902–1976) – architekt, malarz amator, grafik, związany z Ziemią Lubawską; jako dziecko mieszkał w Rożentalu, uczęszczał do tutejszej szkoły podstawowej |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu| | + | *[[Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu|kościół pw. św. Wawrzyńca]] |
| − | * | + | *cmentarz parafialny oraz ogrodzenie wraz z czterema kaplicami |
| − | * | + | *trzy chałupy (nr 13, 86 i 101) |
| − | * | + | *niewielki dworek – dawna siedziba zarządcy folwarku |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> | ||
| + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ||
| + | Śliwiński Jóżef, ''Lubawa. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1982.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.bip.gminalubawa.pl/ Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa, bip.gminalubawa.pl] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.bip.gminalubawa.pl/ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://bprozental.blogspot.com/ Biblioteka Publiczna Gminy Lubawa w Rożentalu] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://polskaniezwykla.pl/web/place/4874,rozental-kosciol-sw--wawrzynca.html polskaniezwykla.pl] [05.03.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Lubawa (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 09:45, 15 maj 2020
| Rożental | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Lubawa |
| Liczba ludności (2010) | 986 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Rożental | |
| Położenie na mapie Polski  Rożental | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Rożental (niem. Rosenthal) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 986 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agnieszka Deptuła.
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Pojezierza Iławskiego, 16 km na południowy wschód od Iławy i 8,5 km na północny wschód od Lubawy, przy drodze krajowej nr 15.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona jako wieś biskupia w 1349 roku. Obszar wsi obejmował wówczas 100 łanów. Nadanie na prawie chełmińskim wystawił ówczesny biskup Otton. Miejscowy kościół został wzniesiony w XV wieku. Świątynia uległa jednak zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej. W XVI stuleciu w Rożentalu wybudowano młyn wodny. W 1700 roku biskup Teodor Potocki przekazał miejscowemu organiście trzy opuszczone łany. Powstał na nich folwark zwany księżym folwarkiem. W XVII wieku wzniesiono kościół pw. św. Wawrzyńca. Uległ on jednak zniszczeniu, w związku z czym w 1761 roku mieszkańcy wybudowali drewnianą, barokową świątynię, która zachowała się do dzisiejszych czasów. Po 1773 roku Rożental stanowił własność króla pruskiego. W 1789 roku wieś składała się z 71 chłopskich zagród. Miejscowa szkoła została założona przed 1798 rokiem. W 1892 roku placówka zatrudniała trzech nauczycieli. Rożental był jedną ze wsi, w których w 1906 roku doszło do wybuchu trzytygodniowego strajku szkolnego przeciw brutalnej akcji germanizacyjnej i wypieraniu ze szkoły języka polskiego. W 1928 roku miejscowość była zamieszkana przez 1100 osób.
Edukacja
Kultura
W miejscowości działa biblioteka, którą założono w 1953 roku.
Ludzie związani z miejscowością
- Marceli Jurdeczko (1930–?) – nauczyciel, działacz społeczny, animator kultury; w dzieciństwie i wczesnej młodości mieszkał z rodzicami w Rożentalu, uczył się w tutejszej szkole; zmarł w latach 80., jest pochowany na cmentarzu w Rożentalu
- Alfons Licznerski (1902–1976) – architekt, malarz amator, grafik, związany z Ziemią Lubawską; jako dziecko mieszkał w Rożentalu, uczęszczał do tutejszej szkoły podstawowej
Zabytki
- kościół pw. św. Wawrzyńca
- cmentarz parafialny oraz ogrodzenie wraz z czterema kaplicami
- trzy chałupy (nr 13, 86 i 101)
- niewielki dworek – dawna siedziba zarządcy folwarku
Przypisy
Bibliografia
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Śliwiński Jóżef, Lubawa. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa, bip.gminalubawa.pl [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
Biblioteka Publiczna Gminy Lubawa w Rożentalu [05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]
