Sarniak świerkowy

Sarniak świerkowy
Sarcodon imbricatus
L. P. Karst.
Owocniki sarniaka świerkowego
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	kolcownicowate
Rodzaj	sarniak
Gatunek	sarniak świerkowy
Sarniak dachówkowaty

Sarniak świerkowy (Sarcodon imbricatus L.P. Karst.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae), rzędu chropiatkowców (Telephorales).

Owocnik

Sarniak świerkowy tworzy owocniki jednoroczne, złożone z kapelusza i trzonu. Kapelusz o średnicy 6-25 cm, brązowawy z lekkim czerwonawym odcieniem, pokryty ciemniejszymi (nieraz prawie czarnymi), trójkątnymi lub prostokątnymi łuskami, odstającymi dachówkowato i ułożonymi zwykle koncentrycznie. Początkowo kapelusz wypukły z podwiniętymi brzegami, później rozpostarty z zagłębionym centrum i płatowato powyginany. Spód kapelusza kolczasty - kolce początkowo białawe, potem szare lub brązowawe z purpurowym odcieniem, zbiegające po trzonie. Trzon pełny wielkości 3-8 cm x 1-3cm, młody białawy o gładkiej, aksamitnej powierzchni.

Rozmieszczenie i ekologia

Sarniak świerkowy rośnie na ziemi, w borach iglastych, świerkowych i sosnowych, głównie na glebach kwaśnych i piaszczystych. W Polsce tylko w niektórych okolicach (w górach) częstszy, w innych rzadki. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w grupach, czasem w tzw. czarcich kręgach, od sierpnia do listopada.
Sarniak świerkowy jest grzybem symbiotycznym, tworzy mykoryzę ze świerkiem. Bardzo podobny jest sarniak sosnowy (S. squamosus), odróżniający się głównie partnerem mykoryzowym, którym jest sosna. Innym podobnym gatunkiem jest rzadki sarniak gorzki (S. scabrosus), który występuje w lasach liściastych pod buk/bukami.
Sarniak świerkowy podlega ochronie gatunkowej. Znajduje się na na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski", o statusie V – narażony na wyginięcie.
Na Warmii i Mazurach sarniak świerkowy został odnotowany w Rezerwacie Las Warmiński im. prof. B. Polakowskiego.

Wartość użytkowa

Grzyb uznany za jadalny, ale tylko w fazie owocników młodych, starsze okazy gorzkie. Bez większej wartości smakowej, ze względu na łykowate owocniki. Surowy może być szkodliwy.

Bibliografia

Bielli E.: Grzyby. Podręczny leksykon przyrodniczy. 2001. Warszawa.
Gumińska B., Wojewoda W.: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985.
Wojewoda W., Ławrynowicz M.: Red list of the macrofungi in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 55-70.

Linki zewnętrzne

http://www.grzyby.pl/gatunki/Sarcodon.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sarniak_dachówkowaty
http://www.indexfungorum.org/Names/Names.asp