Sarniak świerkowy

Sarniak świerkowy
Sarcodon imbricatus
L. P. Karst.
Owocniki sarniaka świerkowego. Fot. H. Krisp. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	kolcownicowate
Rodzaj	sarniak
Gatunek	sarniak świerkowy
Sarniak dachówkowaty

Sarniak świerkowy (Sarcodon imbricatus L.P. Karst.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae), rzędu chropiatkowców (Telephorales).

Owocnik

Sarniak świerkowy tworzy owocniki jednoroczne złożone z kapelusza i trzonu. Brązowawy, z lekkim, czerwonawym odcieniem kapelusz o średnicy 6–25 cm pokryty jest ciemniejszymi (nieraz prawie czarnymi), trójkątnymi lub prostokątnymi łuskami odstającymi dachówkowato i ułożonymi zwykle koncentrycznie. Początkowo kapelusz jest wypukły z podwiniętymi brzegami, później rozpostarty z zagłębionym centrum i płatowato powyginany. Spód kapelusza kolczasty; kolce początkowo białawe, potem szare lub brązowawe z purpurowym odcieniem, zbiegające po trzonie. Trzon pełny wielkości 3–8 cm x 1–3cm, młody białawy o gładkiej, aksamitnej powierzchni.

Rozmieszczenie i ekologia

Sarniak świerkowy rośnie na ziemi, w borach iglastych, świerkowych i sosnowych, głównie na glebach kwaśnych i piaszczystych. W Polsce tylko w niektórych okolicach (w górach) częstszy, w innych rzadki. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w grupach, czasem w tzw. czarcich kręgach, od sierpnia do listopada.

Sarniak świerkowy jest grzybem symbiotycznym, tworzy mykoryzę ze świerkiem. Bardzo podobny jest sarniak sosnowy (S. squamosus), odróżniający się głównie partnerem mykoryzowym, którym jest sosna. Innym podobnym gatunkiem jest rzadki sarniak gorzki (S. scabrosus), który występuje w lasach liściastych pod bukami.

Podlega ochronie gatunkowej. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, posiada status V – narażony na wyginięcie. Na Warmii i Mazurach sarniak świerkowy został odnotowany w rezerwacie Las Warmiński.

Wartość użytkowa

Grzyb uznany jest za jadalny, ale tylko w fazie owocników młodych, starsze okazy są gorzkie. Nie posiada większej wartości smakowej ze względu na łykowate owocniki. Surowy może być szkodliwy.

Zobacz też

grzyby.pl [22.04.2014]
pl.wikipedia.org, Sarniak świerkowy [22.04.2014]
indexfungorum.org [22.04.2014]

Bibliografia

Bielli Ettore, Grzyby. Podręczny leksykon przyrodniczy, Warszawa 2001.
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.