Skarżyn: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Skarżyn | |nazwa = Skarżyn | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Skarżyna | |dopełniacz wsi = Skarżyna | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Skarżyn''' (niem. ''Skarzinnen'', od 1938 r. ''Richtenberg'', w latach 1945–2005 Skarzyn) – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski |powiecie piskim]], w [[Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)|gminie Biała Piska]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 142 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Mieczysław Kowalewski]]<ref>[http://bialapiska.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=18&Itemid=22/ Strona Gminy Biała Piska] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| − | + | ==Położenie== | |
| − | |||
| − | == | ||
Wieś położona jest na terenie [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]], 9 km na wschód od [[Biała Piska|Białej Piskiej]], przebiega przez nią droga do [[Prostki|Prostek]]. Około 1,5 km na zachód od wsi znajduje się [[Klacza Góra]] o wysokości 175 m n.p.m. | Wieś położona jest na terenie [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]], 9 km na wschód od [[Biała Piska|Białej Piskiej]], przebiega przez nią droga do [[Prostki|Prostek]]. Około 1,5 km na zachód od wsi znajduje się [[Klacza Góra]] o wysokości 175 m n.p.m. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Osada najprawdopodobniej istniała już przed | + | Osada najprawdopodobniej istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454–1466). Przywilej został wystawiony w 1452 roku na [[Prawo magdeburskie| prawie magdeburskim]] – 45 łanów nadano Janikowi Wielkiemu z [[Pawłocin|Pawłocina]]. W XV i XVI wieku wieś występowała pod nazwami ''Scarssintzer'', ''Scarzinsky'', ''Scarzyner''. W 1539 roku źródła odnotowują istnienie we wsi karczmy oddanej w dziedziczną dzierżawę. Wieś poważnie ucierpiała w wyniku epidemii dżumy, która dotarła tu w czerwcu 1710 roku; zmarło wówczas 85 mieszkańców. |
Szkołę we wsi założono w 1899 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli pracowało tu z 84 uczniami. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] otwarto ją ponownie już w październiku 1945 roku, pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. Szkoła posiadała 4 izby lekcyjne. Jej długoletnim kierownikiem był [[Bolesław Chrzanowski]]. | Szkołę we wsi założono w 1899 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli pracowało tu z 84 uczniami. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] otwarto ją ponownie już w październiku 1945 roku, pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. Szkoła posiadała 4 izby lekcyjne. Jej długoletnim kierownikiem był [[Bolesław Chrzanowski]]. | ||
| − | W 1902 roku utworzono w Skarżynie [[Parafia ewangelicka w Skarżynie|parafię ewangelicką]] (wcześniej wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Białej Piskiej|parafii w Białej Piskiej]]). W miejscu kościoła drewnianego, który spłonął, zbudowano w latach | + | W 1902 roku utworzono w Skarżynie [[Parafia ewangelicka w Skarżynie|parafię ewangelicką]] (wcześniej wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Białej Piskiej|parafii w Białej Piskiej]]). W miejscu kościoła drewnianego, który spłonął, zbudowano w latach 1927–1929 nowy murowany. Po II wojnie światowej kościół został przejęty przez katolików i początkowo działał jako filiał parafii w [[Biała Piska|Białej Piskiej]], w 1989 roku erygowano w Skarżynie [[Parafia pw. Chrystusa Króla w Skarżynie|parafię rzymskokatolicką pw. Chrystusa Króla]]. |
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1864 – 239 osób | + | *1864 r. – 239 osób |
| − | 1867 – 247 osób | + | *1867 r. – 247 osób |
| − | 1871 – 235 osób | + | *1871 r. – 235 osób |
| − | 1895 – 338 osób | + | *1895 r. – 338 osób |
| − | 1925 – 380 osób | + | *1925 r. – 380 osób |
| − | 1939 – 378 osób | + | *1939 r. – 378 osób |
| − | 1988 – 162 osoby | + | *1988 r. – 162 osoby |
| − | |||
| − | == | + | ==Szkolnictwo== |
| − | *[[Szkoła Podstawowa w Skarżynie]] | + | *[[Szkoła Podstawowa w Skarżynie|szkoła podstawowa]] |
| − | |||
| − | + | == Zabytki== | |
| − | * | + | *dawny [[Kościół pw. Chrystusa Króla w Skarżynie|kościół]] ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z 1927-1929 roku; plebania, łącznik |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowany jest tutaj żołnierz armii rosyjskiej poległy podczas [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] |
| − | * | + | *kilka murowanych domów z początku XX wieku (nr 11, 13, 20, 23, 25) |
| − | * | + | *zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane |
| − | |||
| − | + | ==Ludzie związani z miejscowością== | |
| − | *[[Marek Konopka]] (ur. 1961) – polityk, senator, dyrektor szkoły podstawowej w Skarżynie w latach 1992–1996 | + | *[[Marek Konopka]] (ur. 1961) – polityk, senator, dyrektor szkoły podstawowej w Skarżynie w latach 1992–1996 |
| − | |||
| − | + | == Bibliografia== | |
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | ||
| − | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57. |
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | ||
| − | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, | + | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69. |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
| − | #Sawicki Ryszard, ''Dzieje wsi i parafii Skarżyn. Monografia historyczno-pastoralna'', Znad Pisy, nr 15, 2006, | + | #Sawicki Ryszard, ''Dzieje wsi i parafii Skarżyn. Monografia historyczno-pastoralna'', Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 52–77. |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [05.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.bialapiska.pl/zalaczniki/art/050506130925.doc/ Strona Urzędu Gminy Biała Piska] [05.09.2013] |
| − | + | {{Przypisy}} | |
<references/> | <references/> | ||
Wersja z 09:23, 20 lis 2014
| Skarżyn | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Biała Piska |
| Liczba ludności (2010) | 142 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-230 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Skarżyn | |
| Położenie na mapie Polski  Skarżyn | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Skarżyn (niem. Skarzinnen, od 1938 r. Richtenberg, w latach 1945–2005 Skarzyn) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 142 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mieczysław Kowalewski[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na terenie Pojezierza Ełckiego, 9 km na wschód od Białej Piskiej, przebiega przez nią droga do Prostek. Około 1,5 km na zachód od wsi znajduje się Klacza Góra o wysokości 175 m n.p.m.
Dzieje miejscowości
Osada najprawdopodobniej istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454–1466). Przywilej został wystawiony w 1452 roku na prawie magdeburskim – 45 łanów nadano Janikowi Wielkiemu z Pawłocina. W XV i XVI wieku wieś występowała pod nazwami Scarssintzer, Scarzinsky, Scarzyner. W 1539 roku źródła odnotowują istnienie we wsi karczmy oddanej w dziedziczną dzierżawę. Wieś poważnie ucierpiała w wyniku epidemii dżumy, która dotarła tu w czerwcu 1710 roku; zmarło wówczas 85 mieszkańców.
Szkołę we wsi założono w 1899 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli pracowało tu z 84 uczniami. Po II wojnie światowej otwarto ją ponownie już w październiku 1945 roku, pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. Szkoła posiadała 4 izby lekcyjne. Jej długoletnim kierownikiem był Bolesław Chrzanowski.
W 1902 roku utworzono w Skarżynie parafię ewangelicką (wcześniej wieś należała do parafii w Białej Piskiej). W miejscu kościoła drewnianego, który spłonął, zbudowano w latach 1927–1929 nowy murowany. Po II wojnie światowej kościół został przejęty przez katolików i początkowo działał jako filiał parafii w Białej Piskiej, w 1989 roku erygowano w Skarżynie parafię rzymskokatolicką pw. Chrystusa Króla.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1864 r. – 239 osób
- 1867 r. – 247 osób
- 1871 r. – 235 osób
- 1895 r. – 338 osób
- 1925 r. – 380 osób
- 1939 r. – 378 osób
- 1988 r. – 162 osoby
Szkolnictwo
Zabytki
- dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z 1927-1929 roku; plebania, łącznik
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowany jest tutaj żołnierz armii rosyjskiej poległy podczas I wojny światowej
- kilka murowanych domów z początku XX wieku (nr 11, 13, 20, 23, 25)
- zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane
Ludzie związani z miejscowością
- Marek Konopka (ur. 1961) – polityk, senator, dyrektor szkoły podstawowej w Skarżynie w latach 1992–1996
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Sawicki Ryszard, Dzieje wsi i parafii Skarżyn. Monografia historyczno-pastoralna, Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 52–77.
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.09.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [05.09.2013]
- Strona Urzędu Gminy Biała Piska [05.09.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Biała Piska [30.08.2013]
