Soplówka jeżowata

Soplówka jeżowata
Hericium erinaceum
(Bull.) Pers.
Owocnik soplówki jeżowatej
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	soplówkowate
Rodzaj	soplówka
Gatunek	soplówka jeżowata
Synonimy

Soplówka jeżowata (Hericium erinaceum (Bull.) Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny soplówkowatych (Hericiaceae), rzędu gołąbkowców (Russullales).

Owocnik

Owocnik w zarysie kulisty lub półkolisty, nierozgałęziony, wielkości 8–20 cm, ale dorastający nawet do 30 cm. Przyrasta do drzewa bokiem lub bulwiastą częścią, która w starszych okazach drewnieje. Początkowo białawy, z wiekiem żółknący i ochrowo-brązowy. Jego powierzchnia gęsto pokryta jest długimi do 4(6) cm i grubymi (przy podstawie) na 1,5-2 mm, zwieszającymi się kolcami.

Kolce za młodu są białawo-żółte, później śmietankowe, na starość mają kolor od żółto-pomarańczowego do siwo-brązowawego. Miąższ owocnika jest mięsisty, elastyczny, sprężysty i trochę włóknisty. Ma biały kolor, jest zwarty i dziurkowany.

Smak słodkawy, zapach grzybowy. Jest to gatunek o charakterystycznym wyglądzie, łatwy do oznaczenia.

Rozmieszczenie i ekologia

Rośnie w lasach liściastych ze starym drzewostanem jako grzyb saprotroficzny. Owocniki wyrastają późną jesienią, głównie na pniach starszych drzew w ich dolnej części, do wysokości kilku metrów, na uszkodzonych i martwych drzewach liściastych, głównie na buku zwyczajnym i dębie szypułkowym, lecz także na jabłoni lub orzechach włoskich.

Bardzo rzadki, znany tylko z kilku stanowisk w Polsce. Podlega ochronie prawnej. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, gdzie ma status E – wymierający. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Czechach, Szwajcarii, Niemczech, Danii, Anglii, Holandii, Szwecji, Słowacji.

Na Warmii i Mazurach soplówka jeżowata została odnotowana w Rezerwacie Niedźwiedzie Wielkie.

Wartość użytkowa

Gatunek jadalny, uważany za smaczny, ale tylko w fazie młodych owocników. W Polsce podlega ochronie całkowitej, poza tym jest bardzo rzadki.

Grzyb uprawiany jest na Dalekim Wschodzie, gdzie uważany jest za przysmak, a także w amatorskiej uprawie w Polsce.

Ciekawostki

W Polsce występuje jeszcze soplówka bukowa (Hericium coralloides) wyrastająca na drewnie drzew liściastych, oraz soplówka jodłowa (Hericium alpestre), wyrastająca na drewnie drzew iglastych. Od soplówki jeżowatej różnią się znacznie kształtem owocnika i kolcami.

Zobacz też

grzyby.pl [21.05.2014]
obszary.natura2000.org.pl [21.05.2014]

Bibliografia

Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.