Stara Rudówka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Stara Rudówka  
 
  |nazwa                = Stara Rudówka  
Linia 7: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Starej Rudówki   
 
  |dopełniacz wsi        = Starej Rudówki   
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe    
+
  |zdjęcie              =   
 
  |opis zdjęcia          =     
 
  |opis zdjęcia          =     
  |rodzaj miejscowości  = Wieś sołecka
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = Warmińsko-Mazurskie
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |powiat                = giżycki  
 
  |powiat                = giżycki  
 
  |gmina                = Ryn  
 
  |gmina                = Ryn  
Linia 16: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      =
+
  |liczba ludności      = 184
  |rok                  =
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 87
 
  |kod pocztowy          =  
 
  |kod pocztowy          =  
Linia 30: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Stara Rudówka''' (niem. ''Alt Rudowken'', w latach 1938-1945 miejscowość nosiła nazwę ''Hammerbruch'') – [[wieś sołecka]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]] w [[Ryn (gmina miejsko-wiejska)|gminie Ryn]]. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 1654 roku wieś nosiła nazwę Rudoffken. Obecnie sołtysem wsi jest [[Mirosław Tomaszewicz]].   
+
'''Stara Rudówka''' (niem. ''Alt Rudowken'', w latach 1938–1945 miejscowość nosiła nazwę ''Hammerbruch'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]] w [[Ryn (gmina miejsko-wiejska)|gminie Ryn]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 184 mieszkańców. W 1654 roku wieś nosiła nazwę ''Rudoffken''. Obecnie sołtysem wsi jest [[Mirosław Tomaszewicz]]<ref>[http://mojemazury.pl/68681,Wielki-Morsztyn-w-malej-Rudowce.html#axzz3Jy3JlukA/ Moje Mazury] [12.11.2013]</ref>.   
 +
<br/><br/>
  
 +
==Położenie==
 +
Miejscowość położona jest niedaleko jezior: [[Jezioro Szymon |Szymon]], [[Jezioro Szymoneckie |Szymoneckiego]], [[Jezioro Boczne| Bocznego]], między drogą wojewódzką nr 643 i drogą krajową nr 59, w odległości ok. 7 km od [[Ryn| Rynu]].
 
<br/>
 
<br/>
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
 
Krajobraz [[Powiat giżycki|powiatu giżyckiego]] powstał w wyniku obecności na tym obszarze lądolodu, który w [[plejstocen|plejstocenie]] napływał na te tereny z okolic Skandynawii. Z dłuższym postojem czoła lodowca związane są wzgórza [[morena czołowa|moreny czołowej]]. Należą do nich wzniesienia w formie wałów równoległych do czoła lodowca. Zbudowane są z wytopionego materiału niesionego na powierzchni oraz wewnątrz lodowca. Materiał ten to piasek, żwir, glina. W obszarach czołowo–morenowych można spotkać długie, wąskie wały o stromych zboczach. Składają się z licznych warstw różnorodnego materiału. Są to ozy, które są osadami potoków polodowcowych. Inną formą, jaka wytworzyła się przez wody lodowca są kemy. Tworzyły się one często na przedpolu lodowca.
 
  
 +
== Dzieje miejscowości ==
 +
11 października 1550 roku [[Andrzej Ziperke|Andrzej]] i [[Paweł Ziperken]] dostali 6 [[Włók |włók]] sołeckich oraz prawo założenia [[Wieś czynszowa| wsi czynszowej]] na 60 włókach. Prowadzono wytop rudy darniowej. Szkoła powszechna, prowadzona przez kościół luterański, z jednym nauczycielem powstała około 1720–1740 roku. W tym czasie była jeszcze we wsi szkoła ariańska, założona pod koniec XVII wieku. W obu szkołach nauczano w języku polskim. Szkoła braci polskich, reprezentująca wyższy poziom nauczania – łacina, greka, matematyka, logika i teologia – przeznaczona była dla nauczania uczniów ze szkół elementarnych, funkcjonujących w majątkach ziemskich. W szkołach elementarnych uczono czytania oraz pisania z wykorzystaniem katechizmu wydrukowanego w Rakowie. Stara Rudówka ma charakter ulicówki, otoczonej przysiółkami.
 
<br/>
 
<br/>
=== Dzieje miejscowości ===
 
11 października 1550 roku [[Andrzej Ziperke|Andrzej]] i [[Paweł Ziperken]] dostali 6 włók sołeckich oraz prawo założenia wsi czynszowej na 60 włókach. Prowadzono wytop rudy darniowej. Szkoła powszechna, prowadzona przez kościół luterański, z jednym nauczycielem powstała około 1720–1740 roku. W tym czasie była jeszcze we wsi szkoła ariańska, założona pod koniec XVII wieku. W obu szkołach nauczano w języku polskim. Szkoła braci polskich, reprezentująca wyższy poziom nauczania – łacina, greka, matematyka, logika i teologia, przeznaczona była dla nauczania uczniów ze szkół elementarnych, funkcjonujących w majątkach ziemskich. W szkołach elementarnych uczono czytania oraz pisania z wykorzystaniem katechizmu wydrukowanego w Rakowie. Stara Rudówka ma charakter ulicówki, otoczonej przysiółkami.
 
  
<br/>
+
== Ludzie związani z miejscowością ==
=== Ludzie związani z miejscowością ===
+
*[[Zbigniew Morsztyn]] – jeden z najwybitniejszych poetów polskich XVII wieku. Napisał tu wiele wierszy. Zmarł w Królewcu, ale pochowany został w Rudówce.
[[Zbigniew Morsztyn]] – jeden z najwybitniejszych poetów polskich XVII wieku. Napisał tu wiele wierszy. Zmarł w [[Królewiec|Królewcu]], ale pochowany został w Rudówce.
 
  
 +
== Zabytki ==
 +
W Rudówce są cztery nieczynne cmentarze. Na dwóch z nich zachowały się nagrobki.
 
<br/>
 
<br/>
=== Zabytki ===
 
W Rudówce są cztery nieczynne cmentarze. Na dwóch z nich zachowały się nagrobki. Na pierwszym cmentarzu, znajdującym się od strony [[Ryn|Rynu]], ostatni pochówek miał miejsce w 1965 roku.
 
  
<br/>
+
== Bibliografia ==
=== Gospodarka ===
+
#Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.
Od 22 października 1663 roku dzierżawcą wsi Rudówka został poeta i arianin [[Zbigniew Morsztyn]]. W  wyludnionej wsi, spowodowanej najazdem Tatarów, które wspierały wojska hetmana [[Wincenty Gosiewski|Gosiewskiego]] w 1657 roku, [[Zbigniew Morsztyn|Morsztyn]] wybudował dwór, młyn i karczmę.
+
#Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.
 +
#''Rudówka'', [w:] ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 9, red. B. Chlebowski, Warszawa 1888.
 +
#Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.
 +
#[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]
  
<br/>
+
{{Przypisy}}
=== Bibliografia ===
+
<references/>
''Rudówka'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 9, red. B. Chlebowski, Warszawa 1888.<br/>
 
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br/>
 
Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br/>
 
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/>
 
  
<br/>
 
  
 
[[Kategoria: Powiat giżycki]]
 
[[Kategoria: Powiat giżycki]]

Wersja z 09:17, 24 lis 2014

Stara Rudówka

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Gmina Ryn
Liczba ludności (2010) 184
Strefa numeracyjna (+48) 87
Tablice rejestracyjne NGI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Stara Rudówka
Stara Rudówka
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Stara Rudówka
Stara Rudówka
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Stara Rudówka (niem. Alt Rudowken, w latach 1938–1945 miejscowość nosiła nazwę Hammerbruch) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie giżyckim w gminie Ryn. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 184 mieszkańców. W 1654 roku wieś nosiła nazwę Rudoffken. Obecnie sołtysem wsi jest Mirosław Tomaszewicz[1].

Położenie

Miejscowość położona jest niedaleko jezior: Szymon, Szymoneckiego, Bocznego, między drogą wojewódzką nr 643 i drogą krajową nr 59, w odległości ok. 7 km od Rynu.

Dzieje miejscowości

11 października 1550 roku Andrzej i Paweł Ziperken dostali 6 włók sołeckich oraz prawo założenia wsi czynszowej na 60 włókach. Prowadzono wytop rudy darniowej. Szkoła powszechna, prowadzona przez kościół luterański, z jednym nauczycielem powstała około 1720–1740 roku. W tym czasie była jeszcze we wsi szkoła ariańska, założona pod koniec XVII wieku. W obu szkołach nauczano w języku polskim. Szkoła braci polskich, reprezentująca wyższy poziom nauczania – łacina, greka, matematyka, logika i teologia – przeznaczona była dla nauczania uczniów ze szkół elementarnych, funkcjonujących w majątkach ziemskich. W szkołach elementarnych uczono czytania oraz pisania z wykorzystaniem katechizmu wydrukowanego w Rakowie. Stara Rudówka ma charakter ulicówki, otoczonej przysiółkami.

Ludzie związani z miejscowością

  • Zbigniew Morsztyn – jeden z najwybitniejszych poetów polskich XVII wieku. Napisał tu wiele wierszy. Zmarł w Królewcu, ale pochowany został w Rudówce.

Zabytki

W Rudówce są cztery nieczynne cmentarze. Na dwóch z nich zachowały się nagrobki.

Bibliografia

  1. Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
  2. Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
  3. Rudówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 9, red. B. Chlebowski, Warszawa 1888.
  4. Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko, z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1996.
  5. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]

Przypisy

  1. Moje Mazury [12.11.2013]