Szymbark

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj


Szymbark

Zamek w SzymbarkuŹródło: http://www.ostpreussen.net/ostpreussen/orte.php?stadt=98, dostęp 23 września 2013
Zamek w Szymbarku
Źródło: http://www.ostpreussen.net/ostpreussen/orte.php?stadt=98, dostęp 23 września 2013
Rodzaj miejscowości Wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo Warmińsko-Mazurskie
Powiat iławski
Gmina Iława
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 14-241
Tablice rejestracyjne NIL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Szymbark
Szymbark
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Szymbark
Szymbark
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Szymbark (niem. Schönberg) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Obecnie sołtysem wsi jest Łukasz Najda.


Charakterystyka fizjograficzna

Urozmaicenie w sandrowo–morenowym krajobrazie dają formy negatywne. Wśród nich należy wyróżnić rynny i obniżenia różnego kształtu. Występują one na obszarze całego powiatu iławskiego. Są głębokie, ułożone południkowo, rzadziej równoleżnikowo. Występują również gleby bielicowe, powstałe z piasków, luźne i słabo gliniaste. Zajmują obszary niedaleko Iławy, w pasie ciągnącym się wzdłuż drogi Iława–Szymbark.


Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka o Szymbarku pochodzi z 1378 roku. Wieś została wymieniona w dokumencie, który określał granice Starzykowa. Szymbark był rezydencją proboszcza kapituły pomezańskiej. W czasie wojny trzynastoletniej wieś przechodziła od jednego do drugiego właściciela. Na początku wojny była w posiadaniu Związkowców, następnie władzę nad nią przejęli Krzyżacy. Zarówno wieś jak i zamek w czasie tej wojny uległy zniszczeniu. Zniszczona została również karczma.

W 1527 roku, po sekularyzacji biskupstwa pomezańskiego, kapituła oddała Szymbark księciu Albrechtowi Hohenzollernowi. Książę Albrecht natomiast, na podstawie dokumentu z 13 listopada 1532 roku, przekazał Szymbark biskupowi Georgowi Polenzowi. Po śmierci Polenza majątek otrzymał jego syn Teofil Starszy. Spośród czterech synów Teofila, na właściciela majątku został wybrany średni – Albrecht.

W 1653 roku Szymbark przeszedł w posiadanie rodziny Eulenburgów. Kilkanaście lat później Szymbark należał do Teodora Schlieben. Po jego śmierci w 1699 roku, jego syn i zarazem dziedzic sprzedał majątek Ernstowi Finck von Finckensteinowi. W posiadaniu Finckensteinów Szymbark był do roku 1905.

W 1789 roku wieś była majątkiem szlacheckim z zamkiem, folwarkiem , karczmą i młynem. Liczyła 39 domów mieszkalnych. W 1885 roku powierzchnia majątku wynosiła 6664 ha, a w 1905 roku – 6639,6 ha. Na początku XX wieku do Szymbarka należało 5 folwarków.


Ludzie związani z miejscowością

Georg Polenz
Teodor Schlieben
Ernst Finck von Finckenstein
Marek Kałuża - rzeźbiarz, twórca Madonny Kodeńskiej do kościoła w Szymbarku.


Zabytki

Zamek w Szymbarku
Źródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Szymbark1%28js%29.jpg, dostęp 23 września 2013

Zamek szymbarski, którego cześć południowa została w 1857 roku przebudowana w stylu neogotyckim. Zamek został uznany za zabytek architektoniczny pierwszej kategorii. Do trzeciej należy oranżeria, wybudowana pod koniec XVIII wieku w stylu klasycystycznym wraz z postawionym przy niej domem. W Szymbarku znajduje się również cmentarz, gdzie do dzisiaj zachowały się groby szymbarskiej linii von Finckensteinów. Pomnikami przyrody są dęby znajdujące się w parku (mające 400-450 lat) i licząca sobie 200 lat aleja sosnowa.

Groby rodziny von Finckensteinów
Źródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/22/Szybark_cmentarz_von_Finckenstein.jpg, dostęp 23 września 2013


Gospodarka

W Szymbarku powstał Państwowy Ośrodek Hodowli Zagrodowej. W 1969 roku powierzchnia wynosiła 1501 ha, w tym grunty orne liczyły 900 ha, użytki zielone 438 ha. Stan liczebny zwierząt przedstawiał się następująco: bydło – 460 sztuk, krowy – 240 sztuk, owce – 446 sztuk, konie – 54 sztuk. W roku 1949 wszystkie majątki należące do Państwowych Nieruchomości Ziemskich zostały przyporządkowane trzem zespołom państwowych gospodarstw rolnych, miedzy innymi w Szymbarku.

W 1958 roku powstał inspektorat PGR. Gospodarstwa przeszły na pełny rozrachunek gospodarczy. Od tego czasu datuje się znaczna stabilizacja stanu posiadania PGR.

Do 1962 roku było 13 gospodarstw, z których dwa były jednozakładowe (Osówko i Szymbark).


Kultura

W 1984 roku zorganizowano w miejscowości Ogólnopolski Turystyczny Przegląd Piosenki Studenckiej „BAZUNA”.


Bibliografia

Szymbark, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.
Iława z dziejów miasta i powiatu, red. M. Lossman, Olsztyn 1972.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.


Zobacz też

(dyskusja) 10:42, 23 wrz 2013 (CEST)