Tartak w Rucianem-Nidzie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Rucianego-Nidy | |dopełniacz wsi = Rucianego-Nidy | ||
|zdjęcie = hala.jpg | |zdjęcie = hala.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Tartak w Rucianem-Nidzie. Hala traków z wieżą ciśnień | + | |opis zdjęcia = Tartak w Rucianem-Nidzie. Hala traków z wieżą ciśnień. |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
'''Tartak w Rucianem-Nidzie''' – obiekt przy ul. Dworcowej w [[Ruciane-Nida|Rucianem-Nidzie]], wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki, na który składa się zespół budynków zlokalizowanych nad brzegiem [[Jezioro Guzianka|jeziora Guzianka]]. | '''Tartak w Rucianem-Nidzie''' – obiekt przy ul. Dworcowej w [[Ruciane-Nida|Rucianem-Nidzie]], wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki, na który składa się zespół budynków zlokalizowanych nad brzegiem [[Jezioro Guzianka|jeziora Guzianka]]. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | |||
==Opis== | ==Opis== | ||
Tartak składa się z wielu historycznie zachowanych budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu. Są to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny. Wśród budynków wyróżniają się interesujące architektonicznie hala traków oraz wieża wodna. W sąsiedztwie tartaku znajduje się willa Richarda Andersa z towarzyszącym jej parkiem (ul. Dworcowa) oraz dom syna Georga Andersa (ul. Mazurska). | Tartak składa się z wielu historycznie zachowanych budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu. Są to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny. Wśród budynków wyróżniają się interesujące architektonicznie hala traków oraz wieża wodna. W sąsiedztwie tartaku znajduje się willa Richarda Andersa z towarzyszącym jej parkiem (ul. Dworcowa) oraz dom syna Georga Andersa (ul. Mazurska). | ||
| Linia 40: | Linia 39: | ||
Około 1900 r. Richard Anders przejął niewielki tartak w Rucianem-Nidzie należący do E. Lehmanna. W 1901 r. tartak został rozbudowany. Powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczech. Zakład rozbudowywano do lat 30. XX w. Z powodzeniem funkcjonował do 1945 r. Dla pracowników tartaku Anders wybudował w Rucianem osiedle robotnicze. | Około 1900 r. Richard Anders przejął niewielki tartak w Rucianem-Nidzie należący do E. Lehmanna. W 1901 r. tartak został rozbudowany. Powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczech. Zakład rozbudowywano do lat 30. XX w. Z powodzeniem funkcjonował do 1945 r. Dla pracowników tartaku Anders wybudował w Rucianem osiedle robotnicze. | ||
| − | Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany. W | + | Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany. W 1952 r. wznowiono produkcję. W latach 70. XX w. zdemontowano większość starych urządzeń oraz przeprowadzono modernizację tartaku, który był wówczas największym i najnowocześniejszym tartakiem w dawnym województwie olsztyńskim i jednym z największych w kraju. Część produkcji eksportowano do krajów zachodnich. W tartaku pracowało 250 osób. W 1999 r. tartak został sprywatyzowany. Obecnie zakład pozostaje nieczynny. Zabytkowe budynki ulegają dewastacji. |
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
Po terenie tartaku transport odbywał się z wykorzystaniem wagoników kolejki ciągniętej przez konie. | Po terenie tartaku transport odbywał się z wykorzystaniem wagoników kolejki ciągniętej przez konie. | ||
| − | W tartaku istnieje także historyczny port drzewny z system transportu drewna, w którego skład wchodzi basen rozdzielczy i kanał transportu. Są to zabytki techniki o charakterze hydrotechnicznym. | + | W tartaku istnieje także historyczny port drzewny z system transportu drewna, w którego skład wchodzi basen rozdzielczy i kanał transportu. Są to zabytki techniki o charakterze hydrotechnicznym.<br/> |
| − | |||
==Zobacz także== | ==Zobacz także== | ||
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Anders_Richard pl.wikipedia.org, Richard Anders] [09.02.2015]<br/> | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Anders_Richard pl.wikipedia.org, Richard Anders] [09.02.2015]<br/> | ||
| Linia 54: | Linia 52: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
''Tartak Państwowego Przemysłu Drzewnego w Rucianem-Nidzie'', [w:] ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970 (praca zbiorowa).<br/> | ''Tartak Państwowego Przemysłu Drzewnego w Rucianem-Nidzie'', [w:] ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1970 (praca zbiorowa).<br/> | ||
| − | G. | + | Anders G., ''Die Holzindustrie'', [w:] E. J. Guttzeit, ''Der Kreis Johannisburg. Ein ostpreussisches Heimatbuch'', Würzburg 1964.<br/> |
''Gewerbliche Wirtschaft – Holz Industrie'', [w:] P. Glaβ, ''Der Kreis Sensburg'', Würzburg 1960.<br/> | ''Gewerbliche Wirtschaft – Holz Industrie'', [w:] P. Glaβ, ''Der Kreis Sensburg'', Würzburg 1960.<br/> | ||
| − | I. | + | Liżewska I., ''Richard Anders – przedsiębiorca i fabrykant w Szczytnie'', "Rocznik Mazurski", Tom XII/2008, s. 45-57.<br/> |
[[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: Powiat piski]] [[Kategoria: 1801-1918]] | [[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: Powiat piski]] [[Kategoria: 1801-1918]] | ||
[[Kategoria: Inne obiekty architektury]] | [[Kategoria: Inne obiekty architektury]] | ||
Wersja z 00:31, 3 mar 2015
| Tartak w Rucianem-Nidzie | |
| | |
 Tartak w Rucianem-Nidzie. Hala traków z wieżą ciśnień.
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Tartak w Rucianem-Nidzie | |
| Położenie na mapie Polski  Tartak w Rucianem-Nidzie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Tartak w Rucianem-Nidzie – obiekt przy ul. Dworcowej w Rucianem-Nidzie, wyjątkowy w skali regionu zabytek techniki, na który składa się zespół budynków zlokalizowanych nad brzegiem jeziora Guzianka.
Spis treści
Opis
Tartak składa się z wielu historycznie zachowanych budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu. Są to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny. Wśród budynków wyróżniają się interesujące architektonicznie hala traków oraz wieża wodna. W sąsiedztwie tartaku znajduje się willa Richarda Andersa z towarzyszącym jej parkiem (ul. Dworcowa) oraz dom syna Georga Andersa (ul. Mazurska).
Historia
Richard Anders (1856–1934), właściciel tartaku, określany był przez współczesnych mianem "wschodniopruskiego króla drewna". Już w młodości uczył się fachu u przedsiębiorcy drzewnego. Pierwszy swój tartak wydzierżawił w 1882 r. w Spychowie w powiecie szczycieńskim. Posiadał także zakłady, w tym młyny, w Szczytnie, Szymonkach i Królewcu oraz przedstawicielstwa w Berlinie i Duisburgu. Obecnie rodzina Andersów kontynuuje tradycje rodzinnej firmy drzewnej.
Około 1900 r. Richard Anders przejął niewielki tartak w Rucianem-Nidzie należący do E. Lehmanna. W 1901 r. tartak został rozbudowany. Powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczech. Zakład rozbudowywano do lat 30. XX w. Z powodzeniem funkcjonował do 1945 r. Dla pracowników tartaku Anders wybudował w Rucianem osiedle robotnicze.
Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany. W 1952 r. wznowiono produkcję. W latach 70. XX w. zdemontowano większość starych urządzeń oraz przeprowadzono modernizację tartaku, który był wówczas największym i najnowocześniejszym tartakiem w dawnym województwie olsztyńskim i jednym z największych w kraju. Część produkcji eksportowano do krajów zachodnich. W tartaku pracowało 250 osób. W 1999 r. tartak został sprywatyzowany. Obecnie zakład pozostaje nieczynny. Zabytkowe budynki ulegają dewastacji.
Ciekawostki
Po terenie tartaku transport odbywał się z wykorzystaniem wagoników kolejki ciągniętej przez konie.
W tartaku istnieje także historyczny port drzewny z system transportu drewna, w którego skład wchodzi basen rozdzielczy i kanał transportu. Są to zabytki techniki o charakterze hydrotechnicznym.
Zobacz także
pl.wikipedia.org, Richard Anders [09.02.2015]
richd-anders.pl [09.02.2015]
ryszewo.pl [09.02.2015]
rucianenida.fotopolska.eu [09.02.2015]
Bibliografia
Tartak Państwowego Przemysłu Drzewnego w Rucianem-Nidzie, [w:] Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970 (praca zbiorowa).
Anders G., Die Holzindustrie, [w:] E. J. Guttzeit, Der Kreis Johannisburg. Ein ostpreussisches Heimatbuch, Würzburg 1964.
Gewerbliche Wirtschaft – Holz Industrie, [w:] P. Glaβ, Der Kreis Sensburg, Würzburg 1960.
Liżewska I., Richard Anders – przedsiębiorca i fabrykant w Szczytnie, "Rocznik Mazurski", Tom XII/2008, s. 45-57.
