Wojnowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki:) |
|||
| (Nie pokazano 26 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Wojnowo |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Wojnowa |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = wojn.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Wojnowo. Fot. Marek i Ewa Wojciechowscy. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:POL_Wojnowo_1.jpg Commons Wikimedia] [12.11.2013] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 307 | + | |liczba ludności = 307 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Wojnowo''' (niem. ''Eckertsdorf'', pol. ''Wejnowo'', ''Ekiertowo'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], w [[Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)|gminie Ruciane–Nida]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 r liczyła 307 mieszkańców<ref>łącznie Wojnowo i [[Majdan]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Małż]]<ref>[http://bip.ruciane-nida.pl/index.php?k=113/ Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida] </ref>. |
| − | W latach | + | <br/><br/> |
| + | [[File: Brama klasztoru w Wojnowie_1.jpg|thumb|right|290px|Brama wjazdowa do klasztoru w Wojnowie. Fot. Mieczysław Kalski.]] | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest 8 km na wschód od [[Ruciane-Nida|Rucianego–Nidy]], nad malowniczym jeziorem [[Jezioro Duś|Duś]], na pograniczu [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]], w odległości 3 km na południe od [[Ukta|Ukty]] . | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | + | Wieś została założona przez rosyjskich [[Staroobrzędowcy|staroobrzędowców]] (starowierców, [[Filiponi|filiponów]]), którzy nie podporządkowali się reformom prawosławia podjętym w 1651 roku. Zmuszeni z powodu prześladowań do ucieczki, rozpoczęli osiedlanie się w [[Prusy|Prusach]] od 1831. W 1836 roku [[Ławrientij Rastopin]] założył nad jeziorem niewielką pustelnię. W 1839 roku we wsi mieszkało 298 osób. W 1847 roku w miejscu pustelni na jeziorem Duś powstał [[Klasztor Chrystusa Zbawiciela i Świętej Trójcy w Wojnowie|klasztor]]. Pierwszym przeorem był [[Michał Chawromin]]. Od 1849 roku klasztor był filią Cmentarza Prieobrażeńskiego w Moskwie – jednego z ugrupowań w środowisku staroobrzędowców . Największy rozkwit klasztor odnotował w latach 1852–1867, kiedy przeorem został [[Paweł Pruski]], z inicjatywy którego wydawano w [[Pisz|Piszu]] pisma liturgiczne . | |
| − | + | Po jego wyjeździe z Wojnowa klasztor przeżywał kryzys. W 1884 roku został zamknięty. Budynki stały się własnością zamożnego staroobrzędowca [[Uljan Słowikow|Uljana Słowikowa]]. W 1885 roku zjawiła się młoda zakonnica Jewpraksija ([[Olga Dikopolska]]) przysłana przez moskiewską wspólnotę staroobrzędowców. Wykupiła klasztorne budynki, które stały się domem żeńskiego klasztoru starowierców. Organizatorką klasztoru była [[Anastazja Sokołowa]]. | |
| − | |||
| − | Wieś została założona przez rosyjskich [[ | ||
| − | Po jego wyjeździe z Wojnowa | ||
| − | |||
Do roku 1884 był klasztorem męskim, następnie aż do śmierci ostatniej mniszki w 2005 roku. – żeńskim . | Do roku 1884 był klasztorem męskim, następnie aż do śmierci ostatniej mniszki w 2005 roku. – żeńskim . | ||
| − | Przed wybuchem [[I wojna światowa|I wojny światowej]] klasztor zamieszkiwało 65 osób . W latach 1908-1928 przeoryszą była Jewpraksija, a od 1928 – [[Antonina Kondratjewa]]. | + | Przed wybuchem [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] klasztor zamieszkiwało 65 osób. W latach 1908-1928 przeoryszą była Jewpraksija, a od 1928 – [[Antonina Kondratjewa]]. |
| − | W 1920 roku | + | W 1920 roku jednowiercy, będący przedstawicielami odłamu kościoła prawosławnego skupiającego byłych staroobrzędowców, otrzymali stałego duchownego [[Aleksander Awajew|Aleksandra Awajewa]]. Awajew zorganizował parafię i zainicjował budowę drewnianej cerkwi z dzwonnicą. W 1946 roku parafia została podporządkowana jurysdykcji prawosławnego metropolity warszawskiego. Po śmierci Aleksandra Awajewa w roku 1957 jego obowiązki przejął [[Aleksander Makal]], pełniący funkcję do roku 1970. |
| + | |||
W 1876 roku w Wojnowie zaczęła działać szkoła. W 1935 roku pracowało w niej trzech nauczycieli, a uczęszczało do niej 118 uczniów. | W 1876 roku w Wojnowie zaczęła działać szkoła. W 1935 roku pracowało w niej trzech nauczycieli, a uczęszczało do niej 118 uczniów. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Po [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach |I wojnie światowej]] liczba staroobrzędowców zaczęła się zmniejszać wskutek przechodzenia coraz większej liczby wiernych na prawosławie. Doszło do zawarcia unii z Kościołem prawosławnym, a w zamian hierarchia zezwoliła do kontynuowanie dawnych obrzędów. Po 1945 roku doszło do połączenia starowierców z [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny|Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym]]. Ostatnia przeorysza, Antonina Kondratjewa, zmarła w 1972 roku. Klasztor i ziemię zapisała mniszkom oraz [[Leon Ludwikowski|Leonowi Ludwikowskiemu]], który zobowiązał się do opieki nad siostrami i klasztornym dobytkiem. Po jego śmierci obowiązki przejął syn [[Krzysztof Ludwikowski]]. | |
| + | W 1939 roku Wojnowo zamieszkiwało 605 osób, w tym 210 staroobrzędowców. W styczniu 1945 roku wieś nie została dotknięta zniszczeniami. Pod koniec 1945 roku w miejscowości mieszkało około 280 osób. Po wojnie, w latach 50. i 60., Wojnowo zasłynęło z wyrobów tkackich, a prym w tej dziedzinie wiodła [[lkwim:Anastazja Makarowska |Anastazja Makarowska]]. Od lat 70. XX wieku ikony z Wojnowskiego klasztoru zaczęło gromadzić olsztyńskie [[lkwim: Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie|Muzeum Warmii i Mazur]]. | ||
| + | |||
| + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia prawosławna pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Wojnowie |parafii prawosławnej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | === | + | ==Ludzie związani z miejscowością == |
| − | + | *Anastazja Makarowska (1897–1981) - tkaczka ludowa, artystka amatorka | |
| − | + | *[[lkwim:Anna Kunzendorf-Samulowska|Anna Kunzendorf-Samulowska]] (1933–2007) – historyk sztuki, muzealnik, opiekowała się zbiorem ikon z miejscowego [[Klasztor Chrystusa Zbawiciela i Świętej Trójcy w Wojnowie |klasztoru]], nie dopuszczając do jego rozproszenia, w ten sposób ustanowiła początek kolekcji | |
| − | + | ||
| − | + | == Zabytki== | |
| − | + | *na wschodnim brzegu Jeziora Duś, na skarpie przyjeziornej [[Cmentarze starowierskie w Wojnowie|cmentarz staroobrzędowców]]; nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX wieku, przełomu XIX i XX stulecia i wieku XX; udało się odczytać inskrypcje na ponad 100 nagrobkach | |
| − | + | *drugi [[Cmentarze starowierskie w Wojnowie | cmentarz staroobrzędowców]] położony tuż przy [[Klasztor Chrystusa Zbawiciela i Świętej Trójcy w Wojnowie|klasztorze]], nad samym brzegiem jeziora Duś (zob. [[Cmentarze starowierskie na Mazurach]]) | |
| − | + | *cmentarz położony przy drodze prowadzącej z [[Ukta|Ukty]] do Wojnowa, zachowało się 9 nagrobków (koniec wieku XIX i pierwsza połowa XX) z czytelnymi napisami w języku niemieckim | |
| − | + | *cmentarz z zachowanymi niemieckojęzycznymi inskrypcjami, położony przy skrzyżowaniu dróg [[Ruciane-Nida]] - [[Zgon]] i Wojnowo | |
| + | *[[Molenna w Wojnowie|molenna]], czyli dom modlitwy staroobrzędowców | ||
| + | |||
| + | |||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | ''Mazury. Przewodnik Pascala'', oprac. Sylwia Kulczyk i in., Bielsko-Biała 2006.<br/> | ||
| + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/> | ||
| + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. <br/> | ||
| + | Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/> | ||
| + | Śliwiński Józef, ''Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic'', Olsztyn 1993.<br/> | ||
| + | Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008.<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [29.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [29.08.2013] | ||
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat piski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1801-1918]] | |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 14:36, 29 cze 2016
| Wojnowo | |
| | |
![Wojnowo. Fot. Marek i Ewa Wojciechowscy. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]](/index.php/Plik:Wojn.jpg) Wojnowo. Fot. Marek i Ewa Wojciechowscy. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Liczba ludności (2010) | 307 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-220 Ruciane-Nida |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wojnowo | |
| Położenie na mapie Polski  Wojnowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wojnowo (niem. Eckertsdorf, pol. Wejnowo, Ekiertowo) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane–Nida. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W 2010 r liczyła 307 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Małż[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest 8 km na wschód od Rucianego–Nidy, nad malowniczym jeziorem Duś, na pograniczu Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej, w odległości 3 km na południe od Ukty .
Dzieje miejscowości
Wieś została założona przez rosyjskich staroobrzędowców (starowierców, filiponów), którzy nie podporządkowali się reformom prawosławia podjętym w 1651 roku. Zmuszeni z powodu prześladowań do ucieczki, rozpoczęli osiedlanie się w Prusach od 1831. W 1836 roku Ławrientij Rastopin założył nad jeziorem niewielką pustelnię. W 1839 roku we wsi mieszkało 298 osób. W 1847 roku w miejscu pustelni na jeziorem Duś powstał klasztor. Pierwszym przeorem był Michał Chawromin. Od 1849 roku klasztor był filią Cmentarza Prieobrażeńskiego w Moskwie – jednego z ugrupowań w środowisku staroobrzędowców . Największy rozkwit klasztor odnotował w latach 1852–1867, kiedy przeorem został Paweł Pruski, z inicjatywy którego wydawano w Piszu pisma liturgiczne . Po jego wyjeździe z Wojnowa klasztor przeżywał kryzys. W 1884 roku został zamknięty. Budynki stały się własnością zamożnego staroobrzędowca Uljana Słowikowa. W 1885 roku zjawiła się młoda zakonnica Jewpraksija (Olga Dikopolska) przysłana przez moskiewską wspólnotę staroobrzędowców. Wykupiła klasztorne budynki, które stały się domem żeńskiego klasztoru starowierców. Organizatorką klasztoru była Anastazja Sokołowa. Do roku 1884 był klasztorem męskim, następnie aż do śmierci ostatniej mniszki w 2005 roku. – żeńskim . Przed wybuchem I wojny światowej klasztor zamieszkiwało 65 osób. W latach 1908-1928 przeoryszą była Jewpraksija, a od 1928 – Antonina Kondratjewa. W 1920 roku jednowiercy, będący przedstawicielami odłamu kościoła prawosławnego skupiającego byłych staroobrzędowców, otrzymali stałego duchownego Aleksandra Awajewa. Awajew zorganizował parafię i zainicjował budowę drewnianej cerkwi z dzwonnicą. W 1946 roku parafia została podporządkowana jurysdykcji prawosławnego metropolity warszawskiego. Po śmierci Aleksandra Awajewa w roku 1957 jego obowiązki przejął Aleksander Makal, pełniący funkcję do roku 1970.
W 1876 roku w Wojnowie zaczęła działać szkoła. W 1935 roku pracowało w niej trzech nauczycieli, a uczęszczało do niej 118 uczniów.
Po I wojnie światowej liczba staroobrzędowców zaczęła się zmniejszać wskutek przechodzenia coraz większej liczby wiernych na prawosławie. Doszło do zawarcia unii z Kościołem prawosławnym, a w zamian hierarchia zezwoliła do kontynuowanie dawnych obrzędów. Po 1945 roku doszło do połączenia starowierców z Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym. Ostatnia przeorysza, Antonina Kondratjewa, zmarła w 1972 roku. Klasztor i ziemię zapisała mniszkom oraz Leonowi Ludwikowskiemu, który zobowiązał się do opieki nad siostrami i klasztornym dobytkiem. Po jego śmierci obowiązki przejął syn Krzysztof Ludwikowski. W 1939 roku Wojnowo zamieszkiwało 605 osób, w tym 210 staroobrzędowców. W styczniu 1945 roku wieś nie została dotknięta zniszczeniami. Pod koniec 1945 roku w miejscowości mieszkało około 280 osób. Po wojnie, w latach 50. i 60., Wojnowo zasłynęło z wyrobów tkackich, a prym w tej dziedzinie wiodła Anastazja Makarowska. Od lat 70. XX wieku ikony z Wojnowskiego klasztoru zaczęło gromadzić olsztyńskie Muzeum Warmii i Mazur.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii prawosławnej.
Ludzie związani z miejscowością
- Anastazja Makarowska (1897–1981) - tkaczka ludowa, artystka amatorka
- Anna Kunzendorf-Samulowska (1933–2007) – historyk sztuki, muzealnik, opiekowała się zbiorem ikon z miejscowego klasztoru, nie dopuszczając do jego rozproszenia, w ten sposób ustanowiła początek kolekcji
Zabytki
- na wschodnim brzegu Jeziora Duś, na skarpie przyjeziornej cmentarz staroobrzędowców; nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX wieku, przełomu XIX i XX stulecia i wieku XX; udało się odczytać inskrypcje na ponad 100 nagrobkach
- drugi cmentarz staroobrzędowców położony tuż przy klasztorze, nad samym brzegiem jeziora Duś (zob. Cmentarze starowierskie na Mazurach)
- cmentarz położony przy drodze prowadzącej z Ukty do Wojnowa, zachowało się 9 nagrobków (koniec wieku XIX i pierwsza połowa XX) z czytelnymi napisami w języku niemieckim
- cmentarz z zachowanymi niemieckojęzycznymi inskrypcjami, położony przy skrzyżowaniu dróg Ruciane-Nida - Zgon i Wojnowo
- molenna, czyli dom modlitwy staroobrzędowców
Bibliografia
Mazury. Przewodnik Pascala, oprac. Sylwia Kulczyk i in., Bielsko-Biała 2006.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Bank Danych Lokalnych GUS [29.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [29.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Wojnowo i Majdan
- ↑ Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida
