Zalec

Zalec
[[Plik: Zabudowa wiejska, źródło: www.mojemazury.pl, 12.09.2013. |240px|Zabudowa wiejska]] Zabudowa wiejska
Rodzaj miejscowości	wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Zalec
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zalec
Położenie na mapie Polski Zalec
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zalec (niem. Salza) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).

Dzieje miejscowości

Nazwa miejscowości najprawdopodobniej pochodzi od sąsiedniego jeziora Salza, dziś Zalec. W 1444 r. Polak Jeniche Mylastzki otrzymał przywilej wielkiego mistrza Konrada von Erlichshausena na dobro służebne wielkości 20 łanów, na prawie magdeburskim. Został zobowiązany do dwóch służb konnych w zbroi. W wyniku wojny trzynastoletniej dobra opustoszały. W 1541 r. starosta szestneński Georg von Diebes sprzedał za 108 grzywien 4 łany sołeckie, Polakowi Marcinowi Pieszczyk lub Pieseczek. Zasadźca miał obsadzić 40 łanów czynszowych. Ziemia została objęta 12 latami wolnizny. Po upływie tego okresu wieś musiała świadczyć szarwark dla folwarku w Śmiętkach. W 1564 r. było tutaj 28 gospodarstw a w 1568 36 oraz dwie uposażone w ziemię karczmy. W 1657 r. wieś zniszczył najazd tatarski. W 1663 r. 8 łanów z 6 latami wolnizny nabył Stefan Kochanowski. Na początku XVIII w. liczba mieszkańców gwałtownie zmalała w wyniku zarazy. Przed 1740r. zbudowano szkołę, w której nauczycielem przez ponad 60 lat był Jan Skubich.W 1785r. we wsi było 30 dymów. Od 1792 r. wieś stała się ośrodkiem dorocznych łowów na wilki. Po parcelacji majątków w 1832 r. liczba gospodarstw wzrosła do 52 a zabudowa wsi, ukształtowana w postaci długiej ulicówki wzdłuż traktu Mrągowo - Ryn – Giżycko. Pod koniec XIX w. liczba mieszkańców wynosiła 470. Byli to przeważnie ewangelicy, którzy mówili trochę po polsku trochę po niemiecku . Pod koniec XIX w. znajdował się tutaj pomnik wystawiony dla Fryderyka Wilhelma IV, który podróżował po mazurach w 1845 r. W 1928 r. w Zalcu było 476 mieszkańców, funkcjonowała także placówka pocztowa. W 1939 r. istniało 57 gospodarstw chłopskich. Największe gospodarstwa posiadali Foź, Otto i Przygodda.

Gospodarka

We wsi znajduje się gospodarstwo agroturystyczne oraz przedsiębiorstwo rolnicze.

Ludzie związani z miejscowością:

Na kartach historii wsi zapisał się wielki mistrza Konrada von Erlichshausen.

Bibliografia:

Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.

Zobacz też

www.mragowo.wm.pl

Kinlis (dyskusja) 12:46, 21 wrz 2013 (CEST)