Zalec

Zalec
Zabudowa wiejska. Fot. Mieczysław Kalski.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Zalec
Liczba ludności (2010)	210
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zalec
Położenie na mapie Polski Zalec
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zalec (niem. Salza) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku liczyła 210 mieszkańców. W kadencji 2011–2015 sołtysem wsi jest Robert Ciołek.

Położenie

Miejscowość położona jest przy drodze krajowej nr 59 w odległości ok. 7 km od Mrągowa.

Dzieje miejscowości

Nazwa miejscowości najprawdopodobniej pochodzi od sąsiedniego jeziora Salza, dziś Zalec. W 1444 r. Polak Jeniche Mylastzki otrzymał przywilej od wielkiego mistrza Konrada von Erlichshausena na dobra służebne wielkości 20 łanów, na prawie magdeburskim. Został zobowiązany do dwóch służb konnych w zbroi. W wyniku wojny trzynastoletniej dobra opustoszały. W 1541 r. starosta Georg von Diebes sprzedał za 108 grzywien 4 łany sołeckie Polakowi Marcinowi Pieszczykowi (lub Pieseczek). Zasadźca miał obsadzić 40 łanów czynszowych. Ziemia została objęta 12 latami wolnizny. Po upływie tego okresu wieś musiała świadczyć szarwark dla folwarku w Śmiętkach. W 1564 r. było tutaj 28 gospodarstw, a w 1568 r. już 36 oraz dwie uposażone w ziemię karczmy. W 1657 r. miejscowość zniszczył najazd tatarski. W 1663 r. 8 łanów z 6 latami wolnizny nabył Stefan Kochanowski. Na początku XVIII w. liczba mieszkańców gwałtownie zmalała w wyniku zarazy.

Przed 1740 r. zbudowano szkołę, w której nauczycielem przez ponad 60 lat był Jan Skubich. W 1785 r. we wsi było 30 dymów. Od 1792 r. wieś stała się ośrodkiem dorocznych łowów na wilki. Po parcelacji majątków w 1832 r. liczba gospodarstw wzrosła do 52, a zabudowa wsi ukształtowała się w postaci długiej ulicówki wzdłuż traktu Mrągowo - Ryn– Giżycko. Pod koniec XIX w. liczba mieszkańców wynosiła 470. Byli to przeważnie ewangelicy, którzy mówili trochę po polsku, trochę po niemiecku . Pod koniec XIX w. znajdował się tutaj pomnik wystawiony Fryderykowi Wilhelmowi IV, który podróżował po Mazurach w 1845 r. W 1928 r. w Zalcu żyło 476 mieszkańców, funkcjonowała także placówka pocztowa. W 1939 r. istniało 57 gospodarstw chłopskich.

Gospodarka

We wsi znajduje się gospodarstwo agroturystyczne oraz przedsiębiorstwo rolnicze.

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.
Portal Informacji Turystycznej Mrągowa [12.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]