Śwignajno

Śwignajno
Zabudowa wsi. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida
Liczba ludności (2010)	383
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-220
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Śwignajno
Położenie na mapie Polski Śwignajno
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Śwignajno (niem. Schwignainen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane–Nida. Do 1972 roku wieś wchodziła w skład gminy (później gromady) Ukta w powiecie mrągowskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 r liczyła 383 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Piotr Bastek.

Położenie

Wieś położona jest we wschodniej części Równiny Mazurskiej, a zarazem w zachodniej części Puszczy Piskiej, 4,5 km na północny zachód od Rucianego–Nidy, przy drodze wojewódzkiej nr 610 w kierunku Piecek.

Dzieje miejscowości

Wieś Śwignajno powstała w 1704 roku jako osada szkatułowa z prawem chełmińskim na 4 łanach. W 1821 roku w pobliżu wsi powstała leśna osada Śwignajno Małe (niem. Klein Schwignainen), wówczas tę pierwszą wieś zaczęto nazywać Śwignajnem Wielkim (niem. Gut Gross Schwignainen). W 1839 roku Śwignajno Wielkie liczyło 44 mieszkańców i 4 gospodarstwa rolne, Śwignajno Małe – 102 mieszkańców i 13 gospodarstw, natomiast w 1857 roku w Śwignajnie Wielkim mieszkało 61 osób, a w Małym – 170 osób.

Już w XVIII wieku wieś występowała jako osada typu dworskiego. W 1900 roku do dworu należało 13 łanów gruntu, działała w nim parowa mleczarnia i cegielnia; w 1937 roku we dworze mieszkało ogółem 57 osób.

Dzieje obu wsi ściśle związane są z położoną na południe od nich wsią Ładne Pole (niem. Schönfeld), założoną przez starowierców w 1832 roku. Okolica, w której powstała wieś, zwana była Koniołowiska, właściwie Końskie Łowiska (miejsce, gdzie dawniej wypasały się dzikie konie). W 1839 roku liczyła ona 125 mieszkańców, a w 1857 roku 158 mieszkańców; działała tu filia cerkwi w Wojnowie. Od 1875 roku Ładne Pole tworzyło osobną gminę, do której włączono Śwignajno Małe, a w 1928 roku również Śwignajno Wielkie.

W 1929 roku urzędową nazwę Śwignajna Wielkiego zmieniono na Gross Schwignainen.

Po II wojnie światowej trzy wsie utworzyły sołectwo, które początkowo nosiło nazwę Ładne Pole, a od 1979 roku – Śwignajno. Wcześniej obu nazw używano wymiennie.

W 1949 roku otwarto szkołę, w której zatrudniony był jeden nauczyciel. Pierwszy sklep spożywczo–przemysłowy powstał w 1952 roku. Od 1975 roku działała w Śwignajnie Spółdzielnia Kółek Rolniczych, która powstała z dwóch zespołowych gospodarstw rolnych (ze Śwignajna i Wejsun). Świadczyła ona usługi rolnikom z gminy Ruciane–Nida, a także prowadziła własne gospodarstwo (727 ha). Już w 1976 roku wybudowała dom mieszkalny dla swych pracowników. W 1978 roku we wsi działała dwuklasowa szkoła, ognisko przedszkolne, punkt biblioteczny, sklep i cztery zakłady usługowe (krawiecki, motoryzacyjny, remontowo-budowlany i naprawy maszyn i urządzeń).

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1939 r. – 493 osoby, 52 gospodarstwa (Ładne Pole i Śwignajno Małe)

• 1970 r. – 405 osób, 72 gospodarstwa (Ładne Pole, Śwignajno Małe i Wielkie)

• 1978 r. – 383 osoby (Ładne Pole – 216, Śwignajno Małe – 140, Śwignajno Wielkie – 27 osób)

• 1987 r. – 390 osób (Ładne Pole – 230, Śwignajno Małe – 130, Śwignajno Wielkie – 30 osób)

Kultura

We wsi działa Punkt Biblioteczny należący do Biblioteki w Rucianem-Nidzie.

Zabytki

• kilka przykładów budownictwa z początku XX wieku, Śwignajno Wielkie, domy nr 11, 22, 24, 35, 37, 42
• budynek szkoły z początku XX wieku, Śwignajno Wielkie (nr 28)
• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, Śwignajno Wielkie, na północ od wsi, na skraju lasu
• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, Śwignajno Wielkie, na zachód od wsi, wśród pól
• dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, Ładne Pole, na północ od drogi prowadzącej przez wieś
• cmentarz starowierców z początku XX wieku, Ładne Pole, na północ od drogi prowadzącej przez wieś (zob. Cmentarze starowierskie na Mazurach)

Bibliografia

Bielawny Krzysztof, Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta, Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 162–211.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1975.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [22.07.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [22.07.2013]
Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida [22.07.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [22.07.2013]