Błyskoporek podkorowy

Błyskoporek podkorowy
Inonotus obliquus
(Pers.) Pilát
Błyskoporek podkorowy. Fot. Tomas Čekanavičius. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	szczeciniakowate
Rodzaj	błyskoporek
Gatunek	błyskoporek podkorowy
Włóknouszek ukośny

Błyskoporek podkorowy (Inonotus obliquus (Pers.) Pilát) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae), rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetales).

Owocnik

Błyskoporek podkorowy występuje w dwóch stadiach. Najbardziej znaną formą występowania tego gatunku są charakterystyczne narośle na pniu porażonego drzewa. W sąsiedztwie narośli drewno silniej się rozrasta i pień może być rozszerzony. Narośle są zbudowane z mocno splecionych strzępek grzyba przybierających kształty nieregularnych brył o średnicy nawet do 50 cm.

Zewnętrzna powierzchnia grzyba jest czarna, jakby zwęglona, głęboko spękana w różnych kierunkach, bardzo twarda i krucha. W miejscach świeżych pęknięć i w szczelinach widoczna jest grzybnia w kolorze od żółtego do rdzawobrązowego lub czerwonobrązowego. Narośle to struktury, w których grzyb wytwarza liczne, jedno-czterokomórkowe chlamydospory, umożliwiające rozprzestrzenianie się go aż do czasu obumarcia rośliny żywicielskiej. Wówczas grzyb wytwarza drugą formę produkującą zarodniki podstawkowe – owocniki rosnące pod korą drzew liściastych. Owocniki są jednoroczne, płaskie, rozpostarte (resupinatowe), o szerokości do kilkudziesięciu centymetrów i rozciągające się wzdłuż pnia na odcinku do kilku metrów; zwykle tworzą się w sąsiedztwie narośli.

Rozmieszczenie i ekologia

Błyskoporek podkorowy jest pasożytem drzew liściastych, głównie brzozy, a także wiązów, olch, jarzębin, dębów i buków. Powoduje rozległą białą zgniliznę drewna i przedwczesne zamieranie drzew. Błyskoporek podkorowy znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, gdzie zaliczono go do kategorii grzybów rzadkich – R.

Na Warmii i Mazurach błyskoporek podkorowy odnotowany został m.in. Leśnym Arboretum w Kudypach, w Mazurskim Parku Krajobrazowym, w rezerwacie Mszar a także na terenie miasta Olsztyna w lesie kortowskim.

Wartość użytkowa

Jest to grzyb niejadalny.

Ciekawostki

Błyskoporek podkorowy nazywany jest również włóknouszkiem ukośnym, błyskoporkiem ukośnym, hubą ukośną, brzozową lub skośnorurkową, czarną hubą brzozową, (czarnym) guzem brzozowym, czyrem brzozy, czagą.

Czarne, spękane, guzowate twory wzbudzają zainteresowanie farmakologii ze względu na właściwości lecznicze. Co najmniej od XVI w. medycyna ludowa znała i wykorzystywała właściwości lecznicze Inonotus obliquus. Stosowano go w chorobach przewodu pokarmowego, przy bólach jelit, nadkwasocie, owrzodzeniach żołądka i dwunastnicy, dolegliwościach śledziony i wątroby oraz w chorobach nowotworowych. Zewnętrznie stosowany bywa w zapaleniu jamy ustnej oraz narządów rodnych. Potwierdzono jego dodatnie oddziaływanie na centralny układ nerwowy, na procesy przemiany materii, na wzrost odporności organizmu na infekcje. Stwierdzono, iż wodne wyciągi w sposób widoczny zmniejszają cierpienia chorych na nowotwory, uśmierzają bóle, polepszają apetyt, a w początkowym stadium choroby, stagnują jej rozwój.

W Europie Wschodniej wprowadzono na rynek farmaceutyczne preparaty z wyciągu Inonotus obliquus o nazwie Befungin, Binczaga (Bin-Czaga), Binan-8.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, ozorek dębowy [10.06.2014]
indexfungorum.org [10.06.2014]

Bibliografia

Fiedorowicz Grzegorz, The participation of macromycetes In selected forest communities of the Masurian Landscape Park (NE Poland), "Acta Mycologica" 2009, nr 44, s. 77-95.
Mańka Karol, Fitopatologia leśna, Warszawa 1998.
Szczepkowski Andrzej, Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników, "Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie" 2012, z. 32, s. 171-189.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.