Czerniec gronkowy

Czerniec gronkowy
Actaea spicata
L.
Czerniec gronkowy – roślina z kwiatostanem. Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	okrytonasienne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	czerniec
Gatunek	czerniec gronkowy
Synonimy

Czerniec gronkowy (Actaea spicata L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae).

Morfologia

Roślina wieloletnia (bylina), 30-60 cm wysokości, o nieprzyjemnym zapachu, słabo rozgałęziona. Liście duże, długość do 30 cm, podwójnie trójdzielnie pierzaste, ogonkowe. Odcinki są nieregularne i grubo ząbkowane. Mają ostry zapach.

Kwiaty są małe, białe, 4 lub 5-dzielne w gęstych wierzchołkowych lub bocznych pojedynczych lub złożonych gronach. Słupek pojedynczy, siedzący, pręciki wolne. Działki kielicha i płatki korony szybko opadające. Kwiaty nie posiadają miodników. Kwitną od maja do lipca. Owoc stanowi kulista, początkowo zielona, a następnie czarna jagoda. Jagoda zawiera brunatne, ustawione w dwóch rzędach nasiona.

Rozmieszczenie i ekologia

Czerniec gronkowy występuje w stanie dzikim w prawie całej Europie oraz w umiarkowanej strefie Azji, sięgając na wschód po Chiny. W Polsce jest rozpowszechniony w znacznej części kraju, rzadszy na Mazowszu, Ziemi Lubuskiej oraz na wybrzeżu zachodniopomorskim. Występuje w cienistych lasach bukowych, zboczach, w wąwozach i w kamienistych górach na podłożu wilgotnym i bogatym w wapń. Według klasyfikacji fitosocjologicznej jest to gatunek charakterystyczny dla zboczowych lasów grądowych (lipowo-klonowych).

Na Warmii i Mazurach roślinę tę obserwować można m.in. w rezerwacie "Las Warmiński im. prof. Benona Polakowskiego" oraz w Lesie Miejskim Olsztyna.

Wartość użytkowa

Roślina lecznicza. W przeszłości uważany za ziele lecznicze, m.in. przeciwko dżumie.

Dawniej wykorzystywano go jako barwnik: owoce gotowane z kwasami dają czarny barwnik.

Roślina trująca.

Ciekawostki

Czerniec gronkowy to jeden z nielicznych przedstawicieli licznej rodziny jaskrowatych, który wytwarza jako typ owocu jagodę.

Bibliografia

Traczyk Tadeusz, Rośliny lasu liściastego. Atlas, Warszawa, 1975.
pl.wikipedia.org, czerniec gronkowy [08.06.2014]