Kózki

Kózki
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Biała Piska
Liczba ludności (2010)	89
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-230
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kózki
Położenie na mapie Polski Kózki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kózki (niem. Niegossen, od 1938 r. Kosken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 89 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Kazimierz Kuczyński.

Położenie

Wieś położona jest na terenie Pojezierza Ełckiego, wchodzącego w skład Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w odległości około 8 km na południe od Białej Piskiej. Na północ od wsi zaczyna swój bieg strumyk Kózka, prawy dopływ Wincenty.

Dzieje miejscowości

Osada istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454–1466). Wymieniana była w 1471 roku przy okazji wystawiania przywilejów dla innych wsi w okolicy. Kózki swój przywilej otrzymały w 1484 roku na prawie magdeburskim. Mówił on, iż Jan z Kózek sprzedał Jakubowi Gnatowi pięć łanów spośród dziesięciu, jakie odziedziczył po ojcu. Zatrzymał natomiast pozostałe pięć łanów i dzielił je z ojczymem. W XV i XVI wieku wieś nazywana była Koschken, Coschken, później utrwaliła się nazwa Kosken. Miejscowość poważnie ucierpiała w wyniku wielkiej epidemii dżumy, która dotarła tu w 1710 roku; zmarła wówczas większość mieszkańców (33 osoby).

We wsi pochowanych było kilku żołnierzy armii rosyjskiej, którzy polegli podczas walk, jakie toczyły się w tej okolicy w sierpniu 1914 roku; groby nie zachowały się.

Szkoła w Kózkach powstała w 1759 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel kształcił w niej 49 dzieci.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 53 osoby

• 1864 r. – 46 osób

• 1867 r. – 54 osoby

• 1939 r. – 150 osób

Zabytki

• dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
Bank Danych Lokalnych GUS [28.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [28.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Biała Piska [28.08.2013]
Strona Gminy Biała Piska [30.08.2013]