Koszelewki

Koszelewki
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Rybno
Liczba ludności (2010)	118
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Koszelewki
Położenie na mapie Polski Koszelewki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Koszelewki (niem. Klein Koschlau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Rybno. Miejscowość w 2010 roku liczyła 118 mieszkańców. Funkcję sołtysa sprawuje Krzysztof Cal.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w odległości około 26 km na północny-zachód od Działdowa i 12 km od Rybna.

Dzieje miejscowości

W 1328 roku założono wieś Koszelewy. Nadanie 120 włók ziemi od komtura z Dzierzgonia otrzymało dwóch polskich rycerzy: Więcesław i jego brat Dobiesław. To właśnie na części tych dóbr ziemskich założono nową osadę i folwark. Po podziale, dla odróżnienia, Koszelewy zaczęto nazywać Gross Koschlau, a Koszelewki - Klein Koschlau. Tę nazwę wieś posiadała również w okresie zaborów i podczas okupacji hitlerowskiej. Dokładna data powstania Koszelewek nie jest znana, ale przypuszcza się, że nastąpiło to jeszcze w XIV wieku.
W 1578 roku wieś należała do parafii ewangelicko-augsburskiej w Koszelewach, a jej powierzchnia wynosiła wówczas 30 włók (około 540 hektarów). Podczas pierwszego rozbioru Polski wieś znalazła się w obrębie Prus Wschodnich, administracyjnie przynależąc do powiatu nidzickiego. Mniej więcej w tym okresie, bo pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku, powstało obecne założenie parkowo-dworskie o powierzchni 4,1 hektara. Całość była położona na lewym brzegu rzeki Wel, w miejscu gdzie wypływa ona z jeziora Grądy.
W okresie międzywojennym Koszelewki znalazły się w granicach państwa polskiego. W 1928 roku we wsi mieszkało 155 katolików. Właścicielem majątku był Dzierżykraj-Morawski. Po jego śmierci nowym właścicielem została pani Korewina. Stary dwór był już wówczas tak zniszczony, że nie nadawał się do zamieszkania. Nie mając pieniędzy na dokończenie willi, zamieszkała ona w piętrowym murowanym budynku przylegającym od strony parku do budynku mieszczącego stajnię, oborę i chlewnię. W owym czasie, oprócz parku, znajdował się tu ogród warzywny i sad. W skład murowanych zabudowań folwarcznych wchodziły: kuźnia, gorzelnia (z drugiej połowy XIX w.), stolarnia, budynek mieszczący wozownię, oborę i magazyn zboża, budynek mieszczący stajnię, oborę i chlewnię, 2 sześcioro-dzinne budynki mieszkalne dla pracowników dworskich oraz kilka czworaków we wsi. Przy placu od strony jeziora stała też drewniana stodoła. W czasie okupacji hitlerowskiej majątkiem zarządzało kolejno kilku niemieckich administratorów. Po dokończeniu budowy willi oraz restauracji parku dworskiego budynek ten pełnił funkcję mieszkalną. W 1945 roku, w czasie działań wojennych, willa została częściowo zniszczona.
Znana jest tylko część właścicieli folwarku w Koszelewkach. Byli nimi w kolejności chronologicznej: Dóbrscy (XVII w.), Glińscy (XVII w.), Borowscy (XVII w.), Kikołowie (XVII w.), Rejtanowie (XVII w.), Szarzewscy (XVII w.), Dzierżykraj-Morawski (do 1931 r.), pani Korewina (1931-1939), administratorzy niemieccy (1939-1945).
Po wojnie folwark wraz z dobrami ziemskimi przeszedł na własność skarbu państwa, a w 1947 roku założono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne. Uszkodzona w 1945 roku i nieremontowana okazała willa uległa zniszczeniu.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim.

Przyroda

• Użytek ekologiczny "Koszelewki"
• Rezerwat Ostrów Tarczyński
• projektowany rezerwat Ostoje Koszelewskie

Bibliografia

Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[10.02.2015]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.02.2015]
BIP Urzędu Gminy Rybno [10.02.2015]
Urząd Gminy Rybno [10.02.2015]
Mapy Google Maps [10.02.2015]