Mątyki

Mątyki
Mątyki na pocztówce z początku XX wieku. Źródło: www.aefl.de
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Iława
Liczba ludności (2010)	458
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Mątyki
Położenie na mapie Polski Mątyki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Mątyki (niem. Montig) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 458 mieszkańców (łącznie z osadami Przejazd i Urwisko). W skład sołectwa wchodzą Mątyki, Przejazd i Urwisko. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Grażyna Kapuścińska.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, na zachód od Drwęcy, 11 km na północny wschód od Iławy, w pobliżu granicy z powiatem ostródzkim.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona w 1322 roku. Wystawcą dokumentu lokacyjnego był Luther von Braunschweig. Odbiorcą nadania był zasadźca Tiel rodem z Laseczna. Wkrótce wzniesiono również pierwszy kościół. Wieś została doszczętnie zniszczona w 1414 roku. Proces ponownego zasiedlania wsi przebiegał jednak stosunkowo sprawnie. W 1507 roku jedynie 16 z 70 włók było nieobsadzonych. W 1576 roku odbudowano miejscowy kościół. W 1789 roku wieś i folwark składały się łącznie z 24 chłopskich zagród.

Na początku XIX wieku Mątyki były zamieszkane przez 76 osób. W 1831 roku w miejscowości działał młyn, do którego należały również dobra młyńskie zamieszkane przez 13 chałupników. W latach 1864–1871 liczba mieszkańców wspomnianych dóbr wzrosła do 30 osób. W tym okresie w skład dóbr Mątyki weszły dwa folwarki: Przejazd i Urwisko. W 1885 roku majątek należał do Franza Wicherta. Obejmował wówczas 138 ha lasów, 142 ha łąk. W tym okresie mieszkańcy wsi byli zatrudnieni w należących do właściciela zakładach: cegielni, młynie parowym, gorzelni, serowarni oraz wytwórni prasowanego torfu. W 1905 roku majątek był już pomniejszony o folwark Urwisko i Przejazd. Składał się wówczas z 12 domów i był zamieszkany przez 159 osób. Miejscowy kościół pochodzący z XVI wieku z biegiem czasu popadł w ruinę. Ostatecznie został rozebrany. Kościelna dzwonnica przetrwała do początku XX wieku.

Liczba mieszkańców i gospodarstw na przestrzeni lat:

• 1831 – 188 osób, 19 gospodarstw
• 1864 – 250 osób, 16 gospodarstw
• 1871 – 250 osób, 16 gospodarstw
• 1885 – 287 osób, 23 gospodarstwa
• 1905 – 261 osób, 26 gospodarstw
• 1933 – 474 osoby (łącznie z Przejazdem i Urwiskiem)

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach.

Zabytki

• cmentarz ewangelicki z XIX wieku, we wsi, około 100 m na wschód od drogi z Mątyk do Rudzienic, własność parafii ewangelickiej; obiekt nieczynny, powierzchnia 0,59 ha

Bibliografia

Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003, Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003, gmina-ilawa.mpzp.org [05.03.2014]
Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]