Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska

Obszar Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska
Źródło: www.elblag.gdansk.lasy.gov.pl
Typ obszaru	specjalny obszar ochrony ptaków (OSOP)
Kod	PLH280001
Powierzchnia	41000 ha
Status obszaru	Obszar ustanowiony rozporządzeniem Min. Środ. w 2004 r.
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Obszar Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska
Położenie na mapie Polski Obszar Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Obszar Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska – obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia).

Ogólny opis obszaru

Wysoczyzna Elbląska graniczy od południa i zachodu z Żuławami Wiślanymi, od północy z Zalewem Wiślanym, a od wschodu z Równiną Warmińską. Obszar wyraźnie odróżnia się geomorfologicznie od otaczających go obszarów. Zróżnicowana rzeźba terenu z deniwelacjami dochodzącymi do 80 m przypomina krajobraz górski z maksymalną kulminacją 198 m n.p.m. w centralnej części regionu. Północno-zachodnia krawędź Wysoczyzny Elbląskiej stromo opada ku Zalewowi Wiślanemu, odcinając się od płaskich, w przewadze aluwialnych terenów nadzalewowych. Obszar ten uległ porozcinaniu na fragmenty różnej wielkości. U podnóża wzniesień można zaobserwować dość dużą liczbę drobniejszych form erozyjnych w postaci pagórków ostańcowych różnych kształtów.

Na stokach Wysoczyzny od strony Zalewu Wiślanego, na odcinku od Elbląga do Fromborka występują fragmenty martwego klifu. Jego zbocza odsunięte są od linii wody obecnego Zalewu Wiślanego i nie są już podmywane przez fale. Podcięcia stokowe zostały utworzone w wyniku abrazji fal dawnego morza litorynowego, istniejącego około 6 tysięcy lat temu. W głębokich jarach płyną wartkie potoki, zaś w zagłębieniach terenu znajdują się liczne zbiorniki i mokradła. Rzeźbę urozmaicają głębokie doliny rzeczne Stradanki, Grabianki, Olszanki, Suchacza i Kamienica wraz z dopływami. Działalność erozyjna wód płynących spowodowała odsłonięcie w wielu miejscach głazów narzutowych.

W dolinach erozyjnych wykształciły się najcenniejsze na Wysoczyźnie Elbląskiej siedliska przyrodnicze, kwalifikujące obszar do objęcia siecią Natura 2000. Lasy zajmują ok.40 proc. ostoi. Wśród lasów Podokręgu Elbląskiego (Wysoczyzny Elbląskiej) wyraźnie dominują buczyny, występujące tu w pełnej zmienności siedliskowej, od mniej częstej kwaśnej buczyny niżowej po różne postacie żyznej buczyny pomorskiej. Mniejsze powierzchnie leśne zajmują fitocenozy zespołu subatlantyckiego grądu Stellario-Carpinetum, zróżnicowanego ekologicznie na ubogie postaci wierzchowinowe, typowe – zboczowe i żyzne występujące u podstawy stoków. Na wielu stanowiskach w grądach i lasach mieszanych rosną jeszcze dość liczne okazy starych dębów.

Na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, oprócz wspomnianych wcześniej zbiorowisk leśnych, występują łęg jesionowo-olszowy, ols porzeczkowy i bardzo rzadki na niżu podgórski łęg jesionowy. Udział fitocenoz tych trzech zespołów jest niewielki, i ogranicza się jedynie do wąskich pasów wzdłuż cieków wodnych lub do niewielkich powierzchni na wysiękach.

Walory przyrodnicze

Wysoczyzna Elbląska jest ważną ostoją ptaków w skali Europy. Populacje kilku gatunków lęgowych przekraczają 1 proc. ich liczebności w kraju i osiągają wysokie zagęszczenie. W ostoi gniazduje 117 gatunków ptaków. Stwierdzono 7 gatunków ptaków z Załącznika I DP, których liczebność osiąga co najmniej 1 proc. populacji krajowej: orlik krzykliwy (18–19 par), derkacz (410–460 samców), żuraw (110–150 par), dzięcioł zielono-siwy (25–35 par), dzięcioł średni (290–450 par), jarzębatka (ok. 370 par) i muchołówka mała (ok. 500 par).

Ponadto występują tu znaczące populacje bociana białego (190–220 par), siniaka (110–180 par) i gąsiorka (1250 par). Wszystkie te gatunki osiągają bardzo wysokie zagęszczenia w porównaniu z innymi lęgowiskami krajowymi. Dla gąsiorka jest to kluczowe legowisko w regionie, a populacja bociana białego jest w regionie liczniejsza tylko w OSOP Natura 2000 Ostoja Warmińska. W skali regionu jest to najważniejszy obszar gniazdowania pliszki górskiej (40-60 par), przepiórki (40-160 samców) i jedno z najważniejszych w kraju lęgowisk siniaka (110-180 par). Na bystrych potokach zimują pluszcze.

Przez omawiany obszar przebiega bardzo ważny korytarz migracyjny ptaków, ciągnący się wzdłuż wybrzeża morskiego od Zatoki Botnickiej do Gibraltaru (szlak skandynawsko-iberyjski). Fakt ten ma decydujący wpływ na bogactwo gatunkowe i ilościowe ptaków przelotnych, zimujących, odpoczywających i żerujących na tym terenie i w jego najbliższym sąsiedztwie.

Istniejące formy ochrony

Rezerwaty przyrody:

• Rezerwat Buki Wysoczyzny Elbląskiej (94,0 ha)
• Rezerwat Kadyński Las (8,1 ha)
• Rezerwat Lenki (9,7 ha)
• Rezerwat Pióropusznikowy Jar (37,3 ha)
• Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej (13 732 ha)

Obszary Chronionego Krajobrazu:

• Wysoczyzny Elbląskiej – Zachód (1873,1 ha)
• Wysoczyzny Elbląskiej – Wschód (5805,9 ha)
• Rzeki Baudy (16 677,8 ha)
• Jeziora Drużno (11 738,9 ha)

Zobacz też

miiz.waw.pl [22.10.2014]

Bibliografia

Sikora A., Wysoczyzna Elbląska , [w:] Obszary Natura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim, red. Hołdyński Czesław, Krupa Małgorzata, Olsztyn 2009, s. 103–107.
Sikora A., Gniazdowanie cennych gatunków ptaków na Wysoczyźnie Elbląskiej, "Notatki Ornitologiczne" 2007, nr 48, s. 246–258.

Galeria zdjęć

• Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska
• 

  Dolina Stradanki Źródło: www.elblag.gdansk.lasy.gov.pl [22.10.2014]

• 

  Siniak (Columba oenas).
  Fot. Chris Cant. Źródło: Commons Wikimedia