Popielec

Popielec
Dzień	pierwszy dzień Wielkiego Postu
Typ święta	chrześcijańskie
Zwyczaje	posypywanie głów popiołem
Symbole	popiół
Inne nazwy	środa popielcowa, sucha środa, popielnik

Popielec – pierwszy dzień Wielkiego Postu, początek 46-dniowego okresu pokuty poprzedzającego Wielkanoc. Na Warmii zwany suchą środą, a na Mazurach popielnikiem.

Zwyczaje na Warmii i Mazurach

Popielec był powszechnie w tradycji ludowej traktowany jako pierwszy dzień Wielkiego Postu. W tym dniu przygotowywano również najbliższe otoczenie na czas pokuty i wyczekiwania na święto Zmartwychwstania. Po powrocie z kościoła przystępowano do szorowania patelni i garnków popiołem. Kobiety czyściły naczynia, aby usunąć wszelkie ślady tłuszczu i mięsa. Był to znak, że oto zaczyna się post.

Mięso nie było spożywane nawet w niedzielę. Na śniadanie na stole pojawiała się kapusta z grochem, muza, olej z siemienia lnianego i razowiec. Powszechnie spożywano śledzie. Okres ten cechował się również wzrostem zainteresowania osobami potrzebującymi. Biedni i chorzy otrzymywali masło, jajka, ryby i biały chleb. W kościele rozwieszano natomiast fioletową płachtę pokutną zwaną też głodową, która oddzielała ołtarz od wiernych. Zwyczaj ten wywodzi się z 1733 roku i był kultywowany do końca XIX stulecia. Na płachcie kobiety i młode dziewczyny haftowały sceny Męki Pańskiej i symbole męczeństwa: młot gwoździe, koronę cierniową, włócznie. Płachta był zdejmowana dopiero w Wielki Piątek.

Symbole

• popiół
• zupa muza
• śledzie

Bibliografia

Chłosta Jan, Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii, Olsztyn 2009.
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.