Radzie

Radzie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	248 (łącznie Radzie i Ranty)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Radzie
Położenie na mapie Polski Radzie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Radzie (niem. Radzien, od 1938 r. Königsfliess) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 248 mieszkańców (łącznie z Rantami). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Paweł Wójtowicz.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, 26 km na południowy wschód od Giżycka i 6,5 km na południe od Wydmin, na wschód od drogi wojewódzkiej nr 656, w pobliżu granicy z powiatem ełckim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów państwa zakonu krzyżackiego. W 1485 roku komtur Jan von Tieffen wystawił przywilej dla niejakich Raczka (Radzia) i Mazura. Otrzymali oni dziesięć łanów na prawie magdeburskim z obowiązkiem wystawienia jednej służby zbrojnej. Początkowo w użyciu były dwie nazwy miejscowości, obie pochodzące od pierwszych właścicieli: najpierw głównie Mazur (Massir), a od 1507 r. częściej Radzie: Raschke, Rassen, Rase. Później utrwaliła się forma Radzien. W 1561 roku przywilej dla wsi odnowił książę Albrecht Hohenzollern. W 1719 roku Radzie obejmowały obszar ponad 23 łanów, na których gospodarowało 12 chłopów. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Wydminach. W XIX wieku wybudowano tu wiatrak, który działał jeszcze przez kilka lat po 1945 roku.

Szkoła we wsi powstała w 1813 roku. Przed II wojną światową zatrudniała dwóch nauczycieli. Po wojnie uruchomiono ją ponownie 1 grudnia 1945 roku, dzięki staraniom Haliny Gralewicz – pierwszej nauczycielki i kierowniczki. W połowie lat 60. pracowało tu już czterech nauczycieli, a placówka liczyła osiem klas. W 1974 roku stała się ona filią szkoły w Talkach.

W 1970 roku Radzie liczyły 43 budynki mieszkalne; znajdowały się tu: świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 100 miejsc, sklep wielobranżowy; działało kółko rolnicze. Przy wsi funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne Ranty, które uruchomiono na bazie dawnego majątku. W latach 1954–1972 wieś należała do gromady Talki.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1857 – 182 osoby
• 1933 – 386 osób
• 1939 – 396 osób
• 1970 – 316 osób (łącznie z Rantami)

Zabytki

• domy i budynki inwentarskie w zagrodach nr: 9, 12, 17, 19 i 21; murowane, z przełomu XIX i XX wieku
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Gminna ewidencja zabytków, w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wydminy, Wydminy 2009 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]