Ramienica przeciwstawna

Ramienica przeciwstawna
Chara contraria
A.Braun ex Kütz.
Fot. Kristian Peters. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	Charophyta
Klasa	ramienice właściwe
Rząd	ramienicowce
Rodzina	ramienicowate
Rodzaj	ramienica
Gatunek	ramienica przeciwstawna
Synonimy

Ramienica przeciwstawna (Chara contraria A.Braun ex Kütz.) – gatunek rośliny należący do rodziny ramienicowatych (Charophyceae), rzędu ramienicowców (Charales).

Morfologia

Ramienica przeciwstawna jest małym makroglonem (do 40, wyjątkowo 50 cm długości). Wykształca słabo rozgałęzioną, szarozieloną plechę, zwykle jest ona silnie inkrustowana węglanem wapnia (zwłaszcza w czystych jeziorach twardowodnych), przez co jest krucha i delikatna. Nibyłodyga i nibyliście cienkie, w przekroju elipsoidalne. Okorowanie podwójne. Rzędy główne wyraźnie przeważają nad bocznymi, czasem niezupełne lub brak, zwłaszcza na nibyliściach. Nibyliście zmienne, krótsze od międzywęźli z 6–8 (12) członów, w liczbie 6–10 (12) w okółku. Człony nieokorowane mogą być płodne. U typowych przedstawicieli 2–3 końcowe człony nieokorowane wcięte w węzłach i tępo zakończone. Nibylistki wewnętrzne przeważnie po pięć, zwykle dłuższe od lęgni i tępo zakończone, podczas gdy na zewnątrz brak lub słabo wykształcone (brodawkowate lub wałeczkowate). Kolce pojedyncze, o nieregularnych kształtach od brodawkowatych po wałeczkowate. W dolnych międzywęźlach słabo wykształcone, z kolei na szczytowych mniejsze, ale gęstsze. Przylistki ułożone w dwurzędowych okółkach, słabo wykształcone, zwykle w górnym okółku dłuższe i wałeczkowate, a w dolnym brodawkowate. Rzadziej oba okółki wałeczkowate, mało zróżnicowane. Roślina jednopienna. Plemnie i lęgnie pojedyncze w 3–4 pierwszych węzłach nibyliści. Niekiedy po dwie lęgnie i plemnia w węźle. Plemnie żółto-pomarańczowe, lęgnie żółto-zielone. Koronka lęgni szeroka u podstawy, zamknięta.
W wodach płytkich, w strefie falowania, pojawiają się formy zwykle mniejsze i silniej inkrustowane, a w głębszych wodach, ewentualnie w łąkach innych gatunków –bardziej wydłużone, o wiotkich nibyliściach. W wielogatunkowych płatach lub na podłożu organicznym słabsze okorowanie.

Rozmieszczenie i ekologia

Ramienica przeciwstawna występuje w większej części Europy, w Chinach, Argentynie, na Florydzie.
Rozpowszechniona na terenie całej Polski, zwarte zbiorowiska częściej tworzy na wschodzie i północy. Na terenie Warmii i Mazur odnotowana na obszarze Natura 2000 Jezioro Wukśniki.
Gatunek zasadniczo słodkowodny, głównie w jeziorach eutroficznych. Znosi niewielkie zasolenie i duże ograniczenie ilości światła. Nie występuje w wodach szybko płynących, zwykle w wodach płytkich litoralu (wyjątkowo sięga 7 m głębokości), na różnym podłożu: mule, piasku, szczątkach organicznych, torfie, często z dużą zawartością wapnia (Ca). Może występować w małych zbiornikach (w tym w torfiankach), a nawet rowach. Rośnie zwykle jako domieszka w innych typach łąk ramienicowych (np. z Nitellopsis obtusa, Chara tomentosa), rzadko tworzy zespół roślinny Charetum contrariae. Często jej plecha jest podłożem dla nitkowatych glonów peryfitonowych. W sukcesji wtórnej budowane przez nią płaty czasem pojawiają się już po kilku tygodniach od powstania nowego stawu, co ma wpływ na dalszy rozwój roślinności w takim zbiorniku. Glon jednoroczny, chociaż w głębszych i cieplejszych wodach może zimować.

Wartość użytkowa

Ramienica przeciwstawna nie podlega w Polsce ochronie gatunkowej. Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest gatunkiem narażonym (kategoria V). Występowanie jej w zbiorowisku jest natomiast podstawą do objęcia zbiornika, w którym występuje, ochroną w systemie Natura 2000 jako siedliska przyrodniczego 3140 (twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea).

Ciekawostki

Osobniki płonne ramienicy przeciwstawnej, występujące na płytkich stanowiskach, mogą być mylone z ramienicą delikatną.

Bibliografia

Pełechaty M., Pukacz A., Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa 2008, s. 46–47.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.

Zobacz też

Ramienica przeciwstawna, pl.wikipedia.org [10.12.2014]
jezioro.com.pl [10.12.2014]