Spaliny Wielkie
To jest | Spaliny Wielkie | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Rozogi |
| Liczba ludności (2010) | 41 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-114 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Spaliny Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Spaliny Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Spaliny Wielkie (niem. Gross Spalienen, od 1938 r. Neuwiesen, 1945–1992 Spaliny) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. W 2010 roku wieś liczyła 41 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Renata Bałdyga[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, w odległości 6 km na wschód od Rozóg, w pobliżu rzeki rzeki Szkwy.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1708 roku na 20 łanach w ramach osadnictwa szkatułowego. W połowie XIX wieku obejmowała 43,5 łana.
W raporcie starosty szczycieńskiego von Gaudeckera z 1730 r. odnotowano Spaliny Wielkie jako miejscowość posiadającą szkołę.
Podczas powstania styczniowego mieszkańcy wsi brali udział w przemycie broni do Królestwa Polskiego, organizowanym przez bazę przerzutową w Rozogach.
Podczas I wojny światowej w 1914 roku wieś została całkowicie zniszczona, ale odbudowano ją w większej części jeszcze przed końcem wojny.
W plebiscycie z 11 lipca 1920 roku zagłosowało 229 mieszkańców wsi; wszystkie głosy oddano za pozostaniem w Prusach Wschodnich.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1782 r. – 22 gospodarstwa
- 1818 r. – 213 osób, 38 gospodarstw
- 1858 r. – 44 gospodarstwa
- 1914 r. – 52 gospodarstwa
- 1939 r. – 324 osoby, 48 gospodarstw
Zabytki
- kilka przykładów budownictwa drewnianego z początku XX wieku (chałupy nr 26, 34)
- budynek szkoły z 1920 roku, murowany, tynkowany, dach naczółkowy
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Bibliografia
- Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995 (przekład M. Szymańska-Jasińska)
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Kudrzycki Zbigniew, Rozogi – wieś mazurska a Kurpie, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 10, 1996, ss. 129–141.
- Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów gminy Rozogi, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 21–29.
- Kudrzycki Zbigniew, Z dziejów parafii ewangelickiej w Rozogach, Rocznik Mazurski, t. 12, 2008, ss. 3–35.
- Kudrzycki Zbigniew, Nowotka Marek, Z dziejów Rozóg i okolic, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 8, 1994, ss. 57–70.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Nowotka Marek, Ruchy ludnościowe na pograniczu mazursko-kurpiowskim (po II wojnie światowej w gminie Rozogi), Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, t. 4, 1990, ss. 55–64.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
- Strona Gminy Rozogi [10.09.2013]
Przypisy
<references>
