Stowarzyszenie Warmińskie

Stowarzyszenie Warmińskie
Rodzaj organizacji	stowarzyszenie społeczne
Profil działalności	zachowanie autonomii Warmii, przeprowadzenie reform społeczno-gospodarczych w regionie
Rok założenia	1848

Stowarzyszenie Warmińskie (Ermländische Verein) – organizacja powstała w okresie Wiosny Ludów. Została założona 19 października 1848 roku w Ornecie.

Historia

Geneza powstania Stowarzyszenia Warmińskiego wiąże się bezpośrednio z sytuacją społeczno-gospodarczą, która doprowadziła do wybuchu Wiosny Ludów. Nieurodzaje 1844 i 1846 roku, następująca po nich klęska głodu i wzrost cen doprowadziły do zapaści gospodarczej na Mazurach i Warmii, typowo rolniczych rejonach. Bieda i głód doprowadziły wkrótce do zamieszek. Postulaty Stowarzyszenia Warmińskiego nie miały jednak charakteru antypaństwowego czy antymonarchicznego. Co istotne, wychodziły z inicjatywy osób duchownych.

Na zebraniu założycielskim uchwalono statut organizacji, wystosowano również petycję do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Prus. Głównym celem Stowarzyszenia było dążenie do zachowania uprawnień ustrojowych Warmii istniejących od 1815 roku. Stowarzyszenie Warmińskie było przeciwnie idei unifikacji państwa pruskiego. Członkowie organizacji podkreślali kwestię historycznej odrębności Warmii, a jednocześnie nawoływali do opracowania programu reform społeczno-gospodarczych dla tego obszaru.

Powołanie Stowarzyszenia Warmińskiego nie wzbudziło aplauzu w środowiskach liberalnych, podkreślało jednak istnienie silnej odrębności Warmii, która przeniknęła do świadomości części mieszkańców tych ziem.

Osoby związane z organizacją

Z organizacją byli związani duchowni katoliccy:

• Martin Müller, proboszcz kościoła pw. św. Mikołaja w Elblągu
• Johann Gross, administrator parafii w Fiszewie
• Johann Eggert, proboszcz parafii w Borętach w pobliżu Gdańska

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Jasiński Janusz, Z zagadnień Wiosny Ludu na Warmii, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 1960, nr 4, s. 533-535.